Những cải tiến trong can thiệp tim bẩm sinh
24/12/2020
24/12/2020
Trong sự nghiệp của mình, tôi cũng đã có khá nhiều cải tiến giúp tiết kiệm thời gian, tiền bạc và cũng đã áp dụng được ở nhiều nước khác trên thế giới.
Cải tiến đầu tiên của tôi là cải tiến bít thông liên nhĩ không cần phải siêu âm thông qua thực quản mà siêu âm qua thành ngực. Ví dụ muốn làm can thiệp cho một em bé thì phải gây mê như cuộc mổ, cũng phải có bác sĩ gây mê, cũng phải đặt ống thở máy, làm siêu âm thực quản để bít cái lỗ thông đó. Khi làm siêu âm thực quản thì việc đút cái ống vào miệng em bé, thậm chí với cả người lớn, cũng không phải là dễ, bệnh nhân bắt buộc phải gây mê.
Năm 2000 tôi đi học ở Pháp thì các điều kiện, yêu cầu làm các ca can thiệp cho các em bé cực kỳ chặt chẽ, các ứng dụng kỹ thuật tôi học được ở Pháp về Việt Nam không áp dụng được. Năm 2001, tôi sang Mỹ xem bên Mỹ họ làm như thế nào thì người ta cũng làm như mình. Nhưng rất may, tôi được một giáo sư ở San Francisco, là thầy giáo của tôi, khuyên một câu rằng: mày rất có khả năng, suy nghĩ của mày đúng, biến cái phức tạp thành đơn giản mới là mục đích của mình, cứ tự tin mà làm. Thế là về nước, tôi tự tin làm theo phương án hoàn toàn mới mà trên thế giới lúc đó chưa có ai làm cả. Đó là chúng tôi bít lỗ thông liên nhĩ mà không cần phải siêu âm tim qua thực quản, không cần phải thở máy, mà chúng tôi siêu âm qua thành ngực. Chỉ cần để đầu dò ở thành ngực như chúng ta làm siêu âm thông thường. Tôi đã chứng minh được hiệu quả của cải tiến mới này qua nghiên cứu đầu tiên tôi công bố năm 2004 tại Đại hội Tim mạch toàn thế giới về tim bẩm sinh, và đây cũng là luận án tiến sĩ của tôi.
Đối với một ca can thiệp phải sử dụng siêu âm tim qua thực quản mà gây mê sẽ mất cả bốn, năm tiếng, một kíp mổ cũng cần đến mười mấy người. Mà ở Việt Nam thời điểm đó với một cái máy chụp mạch có thể làm được bốn mươi ca một ngày, nếu chỉ dành máy cho một ca gây mê bốn, năm tiếng đồng hồ như vậy sẽ không còn thời gian làm ca khác nữa. Với cải tiến mới chúng ta chỉ mất 15-30 phút cho một ca. Cải tiến đã đem lại hiệu quả lớn khi số lượng bệnh nhân bít thông liên nhĩ của Việt Nam gần như luôn đứng đầu khu vực châu Á-Thái Bình Dương, chỉ sau Trung Quốc mà thôi.
Ở Việt Nam hiện nay có đến 70-80% các trung tâm thành thạo phương pháp không cần siêu âm qua thực quản. Tôi cũng đã hướng dẫn lại kỹ thuật này cho rất nhiều bác sĩ tim mạch khác trên thế giới, trong đó nhiều nhất là Nhật Bản (khoảng hai mươi người). Bây giờ các bác sĩ ấy đều trở thành những cây đa cây đề ở nước của họ. Tôi cũng đi Ấn Độ, Myanmar, Kazakhstan, Mông Cổ, Indonesia, Thái Lan, Philippines để dạy các bác sĩ và can thiệp cho hàng nghìn bệnh nhân ở các nước đó.

Khoác lên chiếc áo mổ, tôi được là chính mình, được sống với những gì tôi có.
Sau khi làm thông liên nhĩ không cần phải thông qua thực quản, tôi tập trung làm thông liên thất, là một bệnh có số lượng bệnh nhân rất đông. Trước đây đa phần các bệnh nhân này đều phải mổ. Việt Nam mình cũng đứng đầu khu vực vì tỷ lệ thông liên thất cần phải phẫu thuật. Dụng cụ bít thông liên thất đầu tiên trên thế giới là do người Việt Nam, bác sĩ Lê Trọng Phi, nghĩ ra. Hiện nay dụng cụ ấy có tên là Lê Coil. Cái coil này nó giống như cái dù, có nhược điểm là nó bé, dùng trong lỗ thông nhỏ trong khi người Việt Nam của mình rất nhiều các bệnh nhân có lỗ thông rất lớn, thậm chí 3-4cm.
Sau đó trên thế giới, các bác sĩ cũng tiến hành triển khai dùng dù hai cánh để bít thông liên thất. Tuy nhiên bệnh nhân sau đó gặp biến chứng do cánh thứ hai là cánh thừa, làm cản trở van tim bên phải, cũng như cản đường dẫn truyền, xuất viện về nhà một, hai năm sau nó vẫn bị.
Thế thì tôi mới nghĩ đơn giản là tại sao không bỏ cánh thừa kia và quyết định dùng dù một cánh để bít thông liên thất. Đây chỉ là một phương pháp, không gọi là cải tiến vì mình không có đủ phụ kiện, mình chỉ sử dụng dụng cụ ứng dụng việc khác vào dùng việc này thôi.
Ca đầu tiên tôi bít là năm 2013 và đó cũng là bệnh nhân đầu tiên trên thế giới. Hiện nay, số bệnh nhân dùng dù một cánh thông liên thất lên đến hàng nghìn, hiện cũng đang được ứng dụng rất tốt ở trong nước cũng như nước ngoài, chưa gây ra biến chứng gì, đặc biệt là biến chứng rối loạn nhịp tim muộn gây đột tử cho người bệnh sau khi điều trị.
Phương pháp này cũng đã được công bố tại một hội nghị khoa học quốc tế, các đồng nghiệp ở các nước rất thích thú với phương pháp này bởi vì ngoài việc không gây biến chứng, nó còn rút ngắn được thời gian thực hiện từ hơn 2 tiếng xuống còn 15-30 phút một ca.
Trên thế giới, nói về tim mạch can thiệp thì ai cũng biết đến Việt Nam. Mỗi năm tôi đều tổ chức một hội nghị từ A đến Z, tất cả những người giỏi nhất trên thế giới đều đến đây dự. Mỗi hội nghị như vậy có khoảng 200 bác sĩ từ nước ngoài đến học tập và chia sẻ, tạo được tiếng vang rất lớn. Nói chung, mức độ hội nhập của mình với thế giới về can thiệp bẩm sinh là khá cao, gần như ngang nhau và có nhiều cơ hội trao đổi chứ không phải chỉ là học hỏi nữa.