1. Sau cuộc họp cựu chiến binh Khau Sưa, ông Sa Thổ được văn thư gọi lên tầng hai trụ sở Khau Sưa gặp bí thư Sò. Ông Sa Thổ mở cửa phòng bí thư, chợt khựng lại, vì ngồi salon không chỉ ông Sò mà còn có ông Lỉn chủ tịch Khau Sưa với ông Tử Pín nữa. Ô, lại sắp có chuyện gì hay đây? Ông Sa Thổ thầm nghĩ, bước chân ngập ngừng trước cửa. Vừa thấy ông Sa Thổ, bí thư Sò vẫy tay, giọng vui:
- Ai dà! Chào người lính anh hùng! - Lúc vui, bí thư Sò thường nịnh ông Sa Thổ thế - Mời ông ngồi. Chiều nay tôi và ông Lỉn bận ra thành phố Mã Sơn có việc quan trọng, không dự họp với anh em cựu chiến binh được, thông cảm nhé.
- Báo cáo bí thư...
- Mời ông ngồi đã! - Bí thư Sò chỉ chiếc ghế bên cạnh, liếc nhanh qua mặt ông Sa Thổ, vồn vã - Báo cáo sau, à, đã có chủ tịch Hội Cựu chiến binh Khau Sưa báo cáo, ông chỉ phụ trách cựu chiến binh bản Nà Lai không phải báo cáo, hì hì. Có cậu Tử Pín đây, ta nói chuyện thân mật nhé.
- Vâng! - Ông Sa Thổ khiêm tốn, ngồi xuống salon cạnh bí thư Sò, nghĩ ghét cái kiểu cười nhạt của bí thư.
Chủ tịch Lỉn nhanh tay rót nước, mời ông Sa Thổ, nói theo bí thư:
- Phải, có cậu Tử Pín đây, ta nói chuyện thân mật với nhau, không phải e dè.
Bí thư Sò è è, lên giọng thân mật:
- Ông Sa Thổ à, cậu Tử Pín đây là chỗ người nhà. Ông cậu rất quan tâm đến vấn đề phát triển kinh tế của địa phương. Ông cậu thấy cả vùng Khau Sưa chỉ có núi Chúa là có khả năng làm du lịch sinh thái. Ai dà! Chưa hình dung ra việc ông cậu làm thế nào nhưng cứ nghe vào cái tương lai thì cả ngàn dân bản Na Lai, Cò Nòi, bản Vèn, bản Phiêng, bản Bon, bản Thoong Sam, bản Cà Lồ, nếu có du lịch sinh thái thì sẽ giàu to, sẽ sung sướng lắm.
- Ý bí thư là... - Ông Sa Thổ chưa hiểu bí thư Sò định nói gì.
- Hầy! Người lính anh hùng ơi! Ý tôi là, cậu Tử Pín muốn lấy núi Chúa làm khu du lịch sinh thái cộng đồng, mà làm to nhất vùng này nhé.
- À, tôi hiểu ra rồi. - Ông Sa Thổ nói chậm rãi - Ý là, ông Tử Pín muốn mua núi Chúa của bản Nà Lai để làm khu du lịch sinh thái chứ gì?
- Đấy, ông vốn thông minh mà!
- Nhưng bí thư nói với tôi thì giải quyết được gì chứ?
- Thì nhờ ông nói với dân bản, bán phứt cái núi Chúa cho cậu Tử Pín đây.
- Ô, khó cho tôi rồi! Núi Chúa là của dân bản Nà Lai. Dân Nà Lai đã được chính quyền giao đất, giao rừng, được khoanh nuôi, bảo vệ rừng núi Chúa suốt đời rồi. Cả ngàn người đều trông vào núi Chúa để sống đấy. Bí thư biết quá rõ còn gì. Từ cái lá dong gói bánh chưng, cái dây mây làm chạc trâu, cái cây nứa, cây vầu làm vách nhà sàn, cái cây chò, cây sến, cây nghiến làm cột nhà sàn..., đến nguồn nước quý giá tưới cho cả cánh đồng Nà Lai kia..., không có núi Chúa thì dân bản Nà Lai biết sống làm sao chứ?
- Ô, ông khỏi phải lo! - Tử Pín lên tiếng - Làm du lịch sinh thái tức là phải giữ nguyên trạng sinh thái. Núi Chúa sẽ không mất một cái cây nào đâu, sẽ không mất một hòn đất hòn đá nào đâu, cả suối Be cũng không mất tí nước nào cả. Ông đừng lo. Tôi mà làm núi Chúa thành khu du lịch sinh thái á, thì cứ gọi là nhất vùng này. Cả thành phố Mã Sơn, cả vùng rộng lớn này, thậm chí cả nước mình sẽ tìm đến núi Chúa, Nà Lai mà ăn chơi, rồi dân bản Nà Lai, gia đình ông nữa, sẽ giàu to, sẽ sung sướng cả ngàn đời ấy chứ.
- Ời, thế thì dân Nà Lai chúng tôi biết ơn ông Tử Pín lắm! Nhưng mà...
Ông Sa Thổ ngập ngừng, vì ông chợt nhớ tới chuyện Công ty cổ phần Mai & Kia từng mua suốt bảy cây số ven hồ Thác Bay của thành phố Mã Sơn, lại mua đứt mấy dãy núi đẹp của dân quanh vùng để làm du lịch sinh thái. Hơn ba năm trời, máy ủi mở đường, xây nhiều nhà lầu và bến bãi..., nên các dãy núi bị băm nát, cây rừng bị chém chặt không thương tiếc, mãi, khu du lịch sinh thái Mộng Mơ cũng hiện hình nhưng chưa hoàn chỉnh. Ban đầu thấy cũng đẹp, cũng mộng mơ, mà sao vắng khách du lịch, mãi, vẫn thế, mãi, khu du lịch sinh thái Mộng Mơ thành ra vắng vẻ, dần dần hoang phế, dân chẳng thấy giàu, tiền bán núi đã tiêu hết, bây giờ mất đất làm ăn, cuộc sống dài dài thêm khốn khó. Thấy ông Sa Thổ im lặng lâu quá, ông Sò vội lên tiếng:
- Ông Sa Thổ đang lo gì à?
- Tôi chỉ lo cho dân bản Nà Lai... - Ông Sa Thổ lại ngập ngừng.
- Ời, chuyện của dân đã có chính quyền lo! - Bí thư Sò nhìn xéo mặt ông Sa Thổ, giọng hách - Tôi với ông Lỉn chủ tịch đây lo tất, đâu đã đến lượt ông trưởng bản chứ.
- Phải, tôi với bí thư Sò đây lo tất cho dân chứ đâu đã đến lượt trưởng bản như ông. - Chủ tịch Lỉn nói theo.
- Vâng, các ông làm lãnh đạo lo tất cho dân, chúng tôi ơn lắm! - Ông Sa Thổ nhìn sang Tử Pín, vẻ ngại ngần - Nhưng du lịch sinh thái núi Chúa nay mai sinh lợi cho ai chứ?
- Chẳng phải sinh lợi cho dân bản Nà Lai, cho các bản dọc suối Be, cho cả miền Khau Sưa này thì cho ai nữa! - Bí thư Sò khẳng định.
- Đúng, chẳng sinh lợi cho dân các bản quanh vùng Khau Sưa, cho dân bản Nà Lai thì cho ai nữa? - Chủ tịch Lỉn nói theo.
- Dù thế, tôi với dân bản Nà Lai cũng không bán núi Chúa đâu!
- Không bán? - Chủ tịch Lỉn gặng.
- Phải, không bao giờ bán núi Chúa!
- Ơ, công thổ quốc gia mà ông dám khẳng định?
- Tôi khẳng định thế đấy!
- Cậu Tử Pín đây sẽ trả rất nhiều tiền mà không bán à? Ông cứ hỏi dân bản xem sao rồi hãy khẳng định chứ?
- Tôi hiểu dân bản Nà Lai mà. Mọi người cũng như tôi thôi, cùng ăn hạt gạo cánh đồng Nà Lai kia, cùng uống dòng nước suối Be chảy từ núi Chúa kia, cùng thở khí trời Khau Sưa này, cùng ngủ trên cái nhà sàn ngàn đời của ông cha, làm sao chẳng hiểu nhau chứ.
Bí thư Sò chen vào:
- Thế còn sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thì ông cựu chiến binh nghĩ sao?
- Tôi tán thành!
- Thế thì ông bảo dân bản Nà Lai bán núi Chúa đi để mà hiện đại hóa cuộc sống chứ?
- Vâng, các ông thử hỏi dân bản xem nào?
- Ơ! - Bí thư Sò vẻ bực, giọng hơi gắt - Vậy chúng tôi chỉ đạo dân bầu ông làm trưởng bản làm gì?
- Dân bầu tôi chứ không phải các ông bầu. - Ông Sa Thổ bắt đầu bực, giọng cũng gắt - Mà tôi không làm trưởng bản thì người khác làm, cũng thế thôi. Không bao giờ bán núi Chúa!
Một lúc im lặng. Cái đầu Tử Pín ngọ nguậy. “Bực cả người! Cái lão Sa Thổ này gàn dở lắm. Bí thư nói, chủ tịch nói, cũng không nghe. Hay là lão chưa ngửi thấy mùi tiền nhỉ?” - Nghĩ thế, Tử Pín vẩy tay, ra hiệu bí thư Sò đổi chỗ, Tử Pín ngồi sát Sa Thổ. Ghé sát ông Sa Thổ, Tử Pín thì thào:
- Tôi quên béng, cái việc mua bán phải có đầu có mối chứ. Công của ông là công đầu, tôi trả công xứng đáng đây.
- Tôi chẳng có công cán gì đâu!
- Ời, ông cầm lấy cho tôi vừa lòng! - Tử Pín mở cặp, lấy gói tiền đưa cho ông Sa Thổ, giọng nhẹ nhàng - Gửi ông hai mươi triệu đây.
- Ấy chết! Tôi không nhận được đâu! - Ông Sa Thổ từ chối.
- Thì ba mươi triệu! - Tử Pín rút một tệp tiền nữa đặt lên bàn.
- Tôi không nhận đâu!
- Bốn mươi triệu! - Tử Pín rút một tệp tiền nữa đặt lên bàn.
- Tôi không nhận mà!
- Năm mươi triệu! - Tử Pín rút một tệp tiền nữa đặt lên bàn.
- Ông Tử Pín mua tôi à? - Ông Sa Thổ cáu thật sự.
- Năm mươi triệu đồng! - Tử Pín uất nên đánh bài ngửa - Tôi mua ông thật đấy!
- Ông Tử Pín không hiểu lòng người rồi! - Ông Sa Thổ bật cười khì.
- Không hiểu?
- Ông Tử Pín không hiểu lòng người!
- Tôi không hiểu lòng người thì có tiền nó hiểu lòng người.
- Ông Tử Pín ơi! Ông nhầm lẫn rồi!
- Tôi nhầm lẫn điều gì?
- Ông Tử Pín ơi! Tiền có thể mua được rất nhiều thứ nhưng không mua được tất cả đâu!
- Gàn dở! Ông ngồi đấy mà nhìn, rồi tôi sẽ mua cả miền Khau Sưa này, chứ núi Chúa là cái đinh gì.
Tử Pín uất, nói to, hằm hằm nhìn mặt ông Sa Thổ, phủi đít đứng dậy, bỏ ra ngoài. Bí thư Sò, chủ tịch Lỉn vội ra theo, miệng còn làu bàu: “Cái lão gàn dở này! Thế là mất cả cơ hội làm ăn!”. Ông Sa Thổ ngồi lặng. Đầu ông như bốc lửa. “Khốn kiếp! Mấy người này, việc gì cũng dùng tiền mua. Nói cho mà biết nhá, các người chưa qua lính chiến trận chết chóc, đau thương kinh khủng thì làm sao hiểu được những người lính cách mạng bản lĩnh kiên cường, dũng cảm lắm, chiến đấu hy sinh là vì dân vì nước, làm việc gì trước hết cũng phải vì dân vì nước chứ. Bán núi Chúa cho cái ông Tử Pín thì mai đây núi Chúa sẽ bị băm nát chẳng khác gì khu du lịch sinh thái Mộng Mơ của Công ty Cổ phần Mai & Kia, bài học đắt giá đấy. A mà, phải họp dân bản Nà Lai có ý kiến trước, kẻo mấy người kia đi vận động lung tung, rồi khó ra, chắc chắn mấy người kia chưa bỏ cuộc mua núi Chúa đâu. Cái ông Tử Pín, ai còn lạ gì, ngửi thấy mùi lợi lộc, ngửi thấy mùi tiền là bất kể, sẽ không bỏ cuộc đâu” - Ông Sa Thổ tự nhận ra còn một mình, uể oải đứng dậy. Vừa lúc, cô văn thư vào, cô bảo cậu Tử Pín với bí thư Sò, chủ tịch Lỉn vẫn chờ ông ngoài cổng trụ sở, có ý mời ông về Nhà hàng Đại Tửu Lầu nhậu vui, không nói chuyện núi Chúa nữa. Ông Sa Thổ ậm ừ. “Ông biết ngay là cái ông Tử Pín không chịu bỏ cuộc, lại chơi trò mèo vờn chuột đây mà, không khéo mình mắc bẫy như bỡn”. Ông Sa Thổ đi theo cô văn thư xuống tầng, ông nhìn ra cổng trụ sở, hơi áy náy, rồi ngước nhìn lên núi Chúa. “Ai dà! Hoàng hôn viền tím núi Chúa, giờ này các con thú với chim chóc đang tìm về chốn ngủ, ấm áp và bình yên như mái nhà sàn nhà mình, sướng lắm”...
2. Gần sáng, ông Sa Thổ sực tỉnh, nằm im nghe suối Be chảy rì rào.
Con chim từ quy kêu khắc khoải, buồn quá.
Ông trở dậy nhóm lửa, đun ấm nước đùm đũm. Ông cầm chiếc điếu ục dựa vào ngực, tay vê vê mồi thuốc lào nhưng mắt lại nhìn lơ đãng tận đẩu đâu. Lòng ông đang ngổn ngang bao ý nghĩ, đang buồn rượi như cây rừng sau bão. Bởi ông đã tận mắt chứng kiến những cánh rừng già ven sông Chảy bị công nhân lâm trường cùng với dân các bản chặt ngả, đốt cháy hoang tàn, trơ mặt đồi núi đen thui, những gốc cây cổ thụ khói bay nghi ngút cả tháng trời. “Chẳng mấy nữa người ta sẽ chặt phá rừng đến tận núi Chúa đây. Làm sao ngăn được? Lại còn bọn làm thuê cho ông Tử Pín đang chặt trộm cây trên rừng Cò Nòi, rừng núi Chúa kia nữa chứ. Tại sao chính quyền Khau Sưa không can thiệp, không bắt chúng lại. Vì chúng rõ mặt là bọn phá rừng còn gì! Không được để bọn chúng phá rừng núi Chúa!”. Nghĩ vậy, ông Sa Thổ rít thêm một bi thuốc lào nữa, nhả khói lơ mơ, xong, tợp cả một bát nước đùm đũm nóng. Xoa xoa bàn tay thô ráp cho nóng lên, rồi ông ra ăn thích, đeo túi thổ cẩm đầy những rau húng tôm, rau diếp cá, rau cải, muối, gừng, đeo dao, đeo bi đông rượu, một túi gạo, cũng như mọi lần, ông Sa Thổ tháo bốn buồng chuối tây to chín vàng luồn vào chiếc đòn tre gánh trên vai, lững thững lên núi Chúa. Bọn ăn rừng khốn kiếp! Không canh chừng thì chúng ăn hết rừng núi Chúa lúc nào không biết.
Tới lán, ông Sa Thổ dụm củi, đốt lửa.
Bắt đầu là đặt ống nứa lam cơm cho bữa trưa, với một ống nước. Xong, ông Sa Thổ gánh bốn buồng chuối tây chín lên giữa rừng cây nghiến cổ thụ, đem treo mỗi buồng chuối ở một cành cây cách nhau vài chục bước chân, rồi ông hú một thôi dài. Nghe tiếng hú quen thuộc, lũ khỉ vàng từ mãi rừng xa đồng loạt kêu kaác-kaác như muốn trả lời, và chỉ chốc lát, lũ khỉ vàng chuyền cành cây rào rào, nhào xuống rừng nghiến cổ thụ, tranh nhau vặt chuối chín, ăn nhồm nhoàm, vừa ăn vừa kêu vẻ thích thú. Ô, cái bọn tham ăn thế, ông Sa Thổ nghĩ, nhưng nếu rừng núi Chúa không có lũ chúng mày, không có lũ vượn đen, không có bọn gấu, bọn hươu, nai, hoẵng, không có mấy cái con dúi, con sóc, không có lũ chim trĩ, chim công, chim mi, chim khiếu nữa, thì rừng núi Chúa buồn biết chừng nào, thì rừng núi Chúa thành rừng chết, chẳng có nghĩa lý gì đâu. Nép gốc cây nghiến cổ thụ, xem lũ khỉ vàng tranh nhau chí chóe, ăn chuối xong ngả ngớn cành cây, ông Sa Thổ mới lặng lẽ xuống lán. Lửa cháy mạnh rồi, ông Sa Thổ cởi áo, cởi quần dài, dò xuống suối Be bắt cá sỉnh. Ông Sa Thổ oạp cả thân người to bè xuống dòng nước trong xanh, lùa hai bàn tay xỏe rộng ụp vào chân các tảng đá. “Ô, ô, tu be sỉnh, tu be sỉnh! Lai à!”15. Ông Sa Thổ sướng quá. “Ai dà! Con suối Be thân thương, từng đem cho gia đình ông, cho dân bản Nà Lai biết bao nhiêu niềm vui sống. Nước suối Be nuôi người, nuôi cây, nuôi trâu bò, nuôi lúa ngô khắp các bản dọc theo suối Be đổ ra hồ Thác Bay. Ô, suối Be thân thương!”. Vừa nghĩ, ông Sa Thổ vừa ì oạp mò, túm được bao nhiêu cá sỉnh, con nào cũng chắc lẳn như cái chuôi liềm, mình xám trắng, miệng tày bằng vì đớp rêu đá, nhìn sướng. Cả chục con cá sỉnh được ông Sa Thổ kẹp nướng trên than hồng. Cá chín thơm. Canh cá chín thơm. Cơm lam chín thơm. Tắm đã rồi mới ăn, cho ngon. Ông Sa Thổ xuống suối tắm. Vừa ngụp đầu xuống nước, nhô lên, ông Sa Thổ thấy ba người cao to, đầu chụp mũ đen hở mắt, tay cầm đòn xeo gỗ, lao xuống, vụt tới tấp. Ông Sa Thổ né người nhưng bị ngay một đòn sượt đầu xuống bả vai, choáng váng, chìm xuống nước. Vốn to khỏe, lại có chút võ thuật, ông Sa Thổ vùng lên, chống trả quyết liệt. Ba thằng khốn kiếp vừa xúm đánh ông Sa Thổ vừa gầm gừ: “Không bán núi Chúa này! Không bán núi Chúa này!...”. “A, bọn tu hân pù16 khốn kiếp! Bọn ăn rừng! Bọn tham lam! Chúng mày định uy hiếp, bắt tao phải bán núi Chúa cho ông Pín chứ gì? Hãy đợi đấy!”. Ông Sa Thổ cầm viên đá cuội to, vùng lên, ném thẳng vào đầu một tên khiến nó rú lên. Hai tên còn lại xông vào, dìm ông Sa Thổ ặc ặc nước. Một lúc, ông Sa Thổ đuội ra, chết lịm, nổi lờ phờ như con cá chết. Nghĩ ông Sa Thổ chết rồi, bọn khốn kiếp bỏ chạy. Xác ông Sa Thổ trôi theo dòng suối Be xuống tận lựng nước xoáy có ba cây xổ sum suê thì giạt vào bến đá. May quá, vừa lúc cô Sao đang đi ra bến đá rửa cây thuốc. Thấy xác người nổi phập phềnh, lõa máu đỏ, cô Sao hô hoán ầm ĩ. Mọi người gần đấy chạy ra, vớt xác người, đặt lên phiền đá to. “Ô, là trưởng bản Nà Lai, ông Sa Thổ đây mà! Giời ơi! Đứa nào đánh ông Sa Thổ chứ? Ôi giời! Ông Sa Thổ vỡ đầu rồi! Chết rồi!”. Mấy người đàn ông thay nhau ấn mạnh lên ngực ông Sa Thổ. Hực! Hực! Ông Sa Thổ phì nước tóe ra. A, mà chưa chết! Ngón tay ông Sa Thổ giật giật, môi mấp máy, ngực thoi thóp thở. “Kìa, mau xoa ngực cho ông ấy! Mau đưa ông ấy đi bệnh viện!”. Mọi người xúm vào, khiêng ông Sa Thổ về bản Nà Lai, rồi gọi xe, đưa đi Bệnh viện đa khoa Mã Sơn cấp cứu. Bác sĩ xác định ông Sa Thổ bị nứt sọ nhẹ, gãy hai xương sườn trái, dập xương đùi, mặt sưng. Tuy nhiều vết thương nhưng không nguy hiểm đến tính mạng. May rồi! Dân bản Nà Lai kéo về bệnh viện thăm ông Sa Thổ đông kín cả sân, kín cả hành lang bệnh viện. Nhìn ông Sa Thổ băng trắng nửa đầu, băng trắng một bên sườn, ai cũng thương xót. Mọi người bàn tán, khổ, ngày còn quân ngũ, ông Sa Thổ đánh nhau ầm ầm với giặc ở mặt trận mà chỉ bị mảnh cối cắm gẫy hai xương sườn phải, bây giờ hòa bình, lại bị đánh nứt đầu, gãy xương sườn trái, dập xương đùi, tệ quá! Ông Sa Thổ phải trả món nợ này với lũ khốn kiếp chứ! Bao nhiêu lời to nhỏ. Gần tối, mọi người ra về, còn chân thành nhờ cô Sao ở lại chăm sóc ông Sa Thổ, vì cái Sương đi học lâu rồi không thấy về, thằng Neo đi học đại học mãi Hà Nội, không muốn cho nó biết chuyện buồn, còn cái Nương cũng đi học trên thị trấn chiều tối mới về... “Ơ, tôi à?” - Cô Sao ngớ ra. Cô Sao nghĩ, thì ra mọi người lại đẩy việc cho mình? Thôi đành! Mọi người về hết. Cô Sao bưng bát cháo nóng, lấy thìa bón cho ông Sa Thổ từng thìa một, giọng ngọt ngào:
15. Con cá sỉnh! Nhiều lắm!
16. Con cáo rừng.
- Anh đói lắm, phải không?
- Ừ!
- Em biết mà! - Sao nói nhỏ nhẹ - Sức vóc anh to khỏe, chỉ lưng bát cháo thì làm sao chịu nổi.
- Nuốt cũng khó! - Sa Thổ thì thầm - Nuốt vào thấy đau cả sườn, đau cả đầu nữa.
- Tại anh không đồng ý bán núi Chúa cho ông Tử Pín!
- Không bán! - Sa Thổ hơi nghển cổ, nói to - Không bao giờ bán quê cha đất tổ cho kẻ khác, em hiểu chứ?
- Cả bản Nà Lai hiểu ý tốt của trưởng bản, nên ai cũng đồng tình, cảm phục anh mà.
- Đồ tu ma pù17! Ông Tử Pín dùng tiền không mua được anh nên ông ta mới giở cái trò mạt hạng này.
17. Con chó rừng.
- Anh nhớ rõ mặt mấy đứa đánh anh chứ?
- Chúng nó bịt mặt, chỉ hở hai con mắt, nhưng anh biết chắc chắn đấy là bọn vệ sĩ của ông Tử Pín hoặc bọn đầu gấu được ông Tử Pín thuê.
- Anh phải tính chuyện với chúng nó chứ?
- Anh nghĩ rồi, biết đứa nào, phải xử cái thằng chủ mưu ấy, ông Tử Pín tu ma pù ấy. Anh có cách rồi!
- Anh đừng quá tay với ông Tử Pín nhé!
- Anh sẽ giết ông ta! - Sa Thổ nghiến răng.
- Anh rể ông ta có nhiều tiền, thế lực lớn lắm. Người ta quyền thế mà ra tay thì dân đen như mình chỉ có thiệt thôi.
- Mà thôi, mình không nói chuyện ông Tử Pín nữa! - Sa Thổ hơi nghiêng người, nhìn Sao âu yếm lạ thường, thì thầm - Sao ơi! Mấy nữa khỏi, anh sang nhà, sửa lại cái cầu thang cho Sao nhé?
- Gì cơ? - Sao vờ chưa nghe rõ, hỏi lại - Anh sang nhà á?
- Ừ! Anh sang nhà, sửa lại cái cầu thang cho Sao nhé?
- Cầu thang nhà em vẫn bước lên được mà!
- Hôm xưa, anh sang tìm Sao lấy thuốc. Sao vắng nhà. Anh đi lên cầu thang, chợt thấy mấy bậc gỗ yếu, hình như nó quá cũ, là gỗ không tốt, cần thay cho chắc chắn.
- Vâng! - Sao ngập ngừng - Hôm nào anh sang...
“Ơ, thế mà Sao cứ nghĩ anh Sa Thổ mải việc nhà, mấy khi để ý đến cuộc sống của mẹ con Sao? Đàn ông người ta cũng kín như vách nứa đan lóng đôi, hay thật. Chuyện chỉ mấy cái thang cầu thang nhà mình bị yếu mà anh Sa Thổ cũng biết, nể quá. Bây giờ, anh muốn sửa giúp, được không nhỉ? Ngại mấy cái mồm quạ đen ngoác ra, trêu ghẹo chẳng ra gì, khó chịu thôi. Kệ! Cứ để anh Sa Thổ sửa cầu thang cho mấy con quạ đen ghen tức” - Sao nghĩ vơ vẩn thế, tay vẫn luôn bón cháo cho Sa Thổ. Chợt Sao nhìn mặt Sa Thổ, tóc đen xù cứng, gương mặt hơi góc cạnh, lông mày rậm dài, mà mắt sáng thế chứ. “Ơ, sao hôm nay mình mới thấy anh Sa Thổ có đôi mắt sáng đẹp thế nhỉ?”. Chuyện của Sao, nghĩ mà buồn cười! Ngày bé, Sao nhìn thấy anh Sa Thổ từ bộ đội về phép, quần áo Tô Châu xanh, mới toanh, quân hàm đỏ, đi giày vải, dây lưng đeo nào bi đông, dao găm, súng lục, oách, nhìn thích lắm. Sao ngỡ ngàng, từ xa nhìn trộm, thầm ao ước có một người anh trai như thế, a mà, có người bộ đội oai phong, đẹp đẽ như thế, a mà, Sao ao ước có một người mình yêu như thế, thì hạnh phúc biết mấy! Nhớ mãi, hôm anh Sa Thổ đưa vợ từ Phố Ràng về, ời, cái người ấy nhiều tuổi hơn cả anh Sa Thổ cơ, không xinh đẹp bằng Sao cơ, Sao buồn quá, chẳng hiểu ra làm sao, Sao đột ngột ốm cả tháng, nằm ăn cháo nhưng đầu lúc nào cũng hình dung ra anh Sa Thổ bộ đội oai phong, khổ thế chứ. Tự nhiên ghét anh Sa Thổ. Giận hờn bâng quơ. Buồn. Lấy chồng sớm. Không may, anh Chước chết sớm để Sao với con Thương côi cút. Không lấy chồng nữa. Hai mẹ con đùm bọc nhau, cũng vui cửa vui nhà. Sao cấy lúa, làm nương rẫy, còn làm thêm nghề phụ là nghề thuốc Nam gia truyền, chủ yếu chữa các chứng bệnh đau bụng, táo bón, thổ tả, cảm sốt, ghẻ lở, đặc biệt chữa bệnh viêm thận, viêm gan vi-rút, viêm đường tiết niệu, thuốc hay nức tiếng cả vùng núi Khau Sưa, cả thành phố Mã Sơn nữa. Anh Sa Thổ mỗi khi ốm cũng uống thuốc của Sao. Bây giờ anh Sa Thổ yêu mình rồi, sẽ tính sao đây, có lẽ phải đến khi con Thương nhà mình, con Sương, con Nương nhà anh Sa Thổ đi lấy chồng thì mình mới về nhà anh Sa Thổ được, hơi lâu đấy, thế thì nhớ thương anh Sa Thổ lắm. Sao đương nghĩ miên man thì cái Nương đến thăm bố Sa Thổ. Cái Nương chào cô Sao, rồi sà vào giường, nắm chặt tay cha Sa Thổ. Cái Nương khóc nức nở. Ông Sa Thổ nhìn con Nương, hơi nhăn mặt, bảo:
- Việc gì mà mày phải khóc như cha chết thế hả?
- Cha bán núi Chúa cho người ta thì đâu đến nỗi này chứ?
- A, con này láo! Núi Chúa có phải của riêng nhà mày đâu mà bán, hử?
- Cha là trưởng bản, bảo thế nào mà dân Nà Lai chẳng nghe, bảo bán thì bán thôi, khỏi phiền phức.
- Mày nứt mắt, biết gì!
- Con học sắp hết cấp hai mà lại không biết gì chứ?
- Người xưa bảo: “Tắng cò ngòi tàng pây ná sai. Cỏi ngoạc ngòi ròi hài cần đuổi18”. Mày nhớ đấy!
Mắng con, Sa Thổ nghĩ càng thấy ức, liền vục dậy, rút con dao nhọn dưới gối, tập tễnh chạy ra ngoài sân bệnh viện, miệng lẩm bẩm: “Tao sẽ giết mày!”.
18. Ngẩng đầu đi thẳng hướng không sai. Nhưng phải chăm xem vết giày người đi trước. (Thành ngữ Tày),