16Khoảnh khắc của một niệm
“Thời gian như tên bắn, năm tháng tựa thoi đưa”, câu nói này diễn tả thời gian trôi đi rất nhanh, tuy nhiên ý niệm của chúng ta còn nhanh hơn điện chớp, nhanh hơn cả thời gian.
Tâm của chúng ta sinh diệt trong từng sát na, ý nghĩ trước vừa dứt thì ý nghĩ sau đã trỗi dậy, các ý nghĩ nối tiếp nhau khởi lên giống như những đợt sóng nhấp nhô không bao giờ dừng lại.
Tâm của chúng ta không bị giới hạn bởi thời gian và không gian bởi chỉ trong một niệm, chúng đã lãng du khắp năm châu; chỉ một niệm, trong nháy mắt đã đi hết ba cõi thế giới. Đúng là trên tận thiên đường dưới đến địa ngục, trên trời dưới đất chỉ vẻn vẹn trong khoảnh khắc một niệm mà thôi.
Tâm của chúng ta rộng lớn như hư không, cho nên có câu: “Tâm bao trùm cả vũ trụ, chứa đựng cả muôn ngàn thế giới”, trong lòng không lo nghĩ thì ngủ trên chiếc giường đơn cũng thấy rộng, trong lòng còn vướng mắc thì cả thế giới cũng trở nên nhỏ hẹp. Mọi việc trên thế gian dù lớn hay nhỏ cũng chỉ nằm trong khoảnh khắc một niệm mà thôi.
Có câu: “Nhất niệm tam thiên”, ý nói một niệm trong tâm của chúng ta hàm chứa đủ cả ba ngàn thế giới; thiên đường địa ngục, lục đạo luân hồi, là Phật hay ma, tất thảy đều chỉ nằm trong một niệm mà thôi.
Tâm là chủ nhân của con người và tâm cũng chính là quan niệm, một khi quan niệm có sự thay đổi thì vận mệnh cũng theo đó mà biến chuyển. Chỉ trong khoảnh khắc một niệm, một người đang khóc có thể cười tươi; chỉ trong khoảnh khắc một niệm, một người ngốc nghếch bỗng trở nên khôn khéo. Một ý nghĩ từ bi cứu người chính là tâm của thánh nhân; một ý nghĩ ghen tị làm hại người khác chính là tâm của tiểu nhân. Một ý nghĩ vun vén cho bản thân thì thành tựu sẽ chẳng được cao; còn một ý nghĩ phát tâm vì người khác thì công đức vô lượng vô biên.
Trong lịch sử, biết bao người đã thay đổi vận mệnh đất nước, xã hội chỉ trong khoảnh khắc một niệm. Bạn thấy đó! Trong bữa tiệc Hồng Môn1, nếu không phải Hạng Vũ nhất thời do dự không quyết thì làm sao nhà Hán có thể lấy được thiên hạ? Hay như trong chiến dịch Nhai Đình, nếu Gia Cát Lượng không nhất thời tin dùng sai người thì sao phải gạt nước mắt chém Mã Tốc1?
1 Bữa tiệc Hồng Môn (Hồng Môn yến) là một sự kiện lịch sử diễn ra vào năm 206 TCN tại Hồng Môn với các bên tham gia bữa tiệc là Hạng Vũ và Lưu Bang. Bữa tiệc này là một điểm nhấn trong chiến tranh Hán - Sở (xem thêm truyện Hán Sở tranh hùng). Ngày nay chúng ta vẫn thường dùng cách nói “Hồng Môn yến” để kể về những bữa yến tiệc mà đằng sau nó chứa đựng nguy hiểm và âm mưu ám sát.
1 Mã Tốc là tướng nhà Thục Hán thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Gia Cát Lượng vì tin dùng Mã Tốc - người chỉ giỏi cầm quân trên bàn giấy, đã chủ quan làm mất Nhai Đình. Đây là trận đánh then chốt dẫn đến chiến dịch Bắc phạt của quân Thục bị phá sản. Sau thất bại, Gia Cát Lượng phải gạt lệ chém Mã Tốc và tâu với hậu chủ tự mình xin giáng chức (xem thêm truyện Tam Quốc diễn nghĩa của La Quán Trung).
Trên thế giới, có bao nhiêu người quyết định cuộc đời của mình chỉ trong khoảnh khắc một niệm. Bạn thấy đó! Biết bao chàng trai cô gái tự tử vì tình yêu, chỉ vì trong khoảnh khắc một niệm suy nghĩ không thấu đáo, bỏ lại người thân của mình cùng nỗi bi thương đau đớn. Bạn thấy đó! Có bao nhiêu băng đảng vì tiền mà giết người, vì tiền mà phạm tội chỉ trong khoảnh khắc một niệm; kết quả là tự mình giết hại mạng người, hủy hoại tương lai, để lại tiếng xấu trong xã hội.
Tâm là sợi dây kết nối thăng trầm. Tâm của chúng ta như một trái tim mở ra hai cánh cửa: Một niệm đốn ngộ giúp bạn có thể buông bỏ thân tâm, giải thoát tự tại, không còn phiền não; một niệm sinh khởi mê muội lại khiến cuộc đời của bạn sẽ đi vào chỗ bế tắc, gặp nhiều sóng gió, không được yên ổn.
Tâm là biểu trưng của sự vĩnh hằng. Một niệm giác ngộ lập tức chuyển từ người phàm phu thành bậc thánh nhân, phiền não trở thành Bồ đề. Một niệm mê lầm có sức ảnh hưởng tới cả một cuộc đời, thậm chí một niệm lúc lâm chung cũng đủ khả năng quyết định lối đi ở kiếp sau của một chúng sinh.
“Khoảnh khắc một niệm” là vô cùng quan trọng, như vậy làm sao chúng ta lại không sợ hãi, thận trọng để gắng sức giữ gìn từng ý niệm đây?