S
o với những mất mát có thể xảy đến trong đời, ly dị thường là nỗi đau khiến con người dằn vặt nhất. Chẳng hạn, khi một người thân yêu qua đời, ta có thể đau đớn đến tột cùng, nhưng nỗi đau ấy sẽ dần nguôi ngoai bởi một thực tế không thể thay đổi – người đó không còn hiện hữu trên cõi đời. Nhưng với trường hợp ly hôn thì lại khác. Ta khó thanh thản sau mất mát hơn, bởi sự hiện diện của người đó khiến ta luôn có cảm giác bị tổn thương. Sự phẫn nộ vì cách người ấy đối xử với mình, nỗi ghen tị với tình yêu mới của người ấy... luôn ám ảnh ta. Ta lên án họ đã không làm tròn những điều từng hứa khi xưa và giận dữ vì vẫn phải liên hệ, gặp gỡ họ.
Ta có thể vẫn còn cảm giác tổn thương tùy theo mức độ bị bạc đãi trong quan hệ tình cảm đã đổ vỡ.
Cảm giác bị xúc phạm là dấu hiệu ta chưa nguôi ngoai nỗi đau, đồng thời vẫn mong chờ có được sự an ủi và thay đổi từ người ấy. Ví dụ, nếu một người xa lạ cư xử thô lỗ với mình, ta sẽ chẳng bận tâm nhiều như khi bị người mình yêu thương đối xử tệ. Sau khi ly hôn, ta cần có thời gian điều chỉnh những kỳ vọng từng dành cho bạn đời.
Nhìn lại, ta thấy bao nhiêu năm qua ta đã sống hết mình vì người ấy, với kỳ vọng được đón nhận tình yêu và sự hỗ trợ xứng đáng. Nhưng thực tế không hề như ta mong muốn. Khi trái tim chưa được toại nguyện, ta sẽ còn mong đợi sự thay đổi từ người bạn đời. Nếu không thoát khỏi sự lệ thuộc, mong chờ này, ta mãi còn cảm giác bị tổn thương.
Cảm giác tổn thương sau khi đổ vỡ tình cảm là dấu hiệu cho thấy ta vẫn mong chờ sự hỗ trợ tình cảm từ người bạn đời cũ.
Bên cạnh sự bất mãn, cảm giác tổn thương còn cho thấy ta đang tìm kiếm tình yêu và sự hỗ trợ không đúng chỗ. Mãi bám víu vào nỗi đau, ta sẽ tự đánh mất cơ hội có được những tình cảm mới, những mối quan hệ mới tốt đẹp hơn. Chỉ nên lệ thuộc cảm xúc khi người đó thực sự là chỗ dựa của mình. Ngược lại, khi tình yêu và sự hỗ trợ của bạn đời không dành cho mình nữa, ta phải bứt khỏi sự phụ thuộc ấy. Việc tìm lại cảm giác thanh thản là điều cần thiết để xây dựng lại quan hệ tình cảm và tìm thấy tình yêu như mong đợi.
Cố níu kéo người cũ làm chỗ dựa tinh thần cho mình chỉ khiến nỗi khổ tâm thêm nặng nề.
Sẽ không thể chữa lành chỗ xương gãy nếu ban đầu ta không chịu thừa nhận nó đã bị gãy. Cứ tiếp tục phụ thuộc tình cảm vào người cũ nghĩa là ta không thừa nhận tình cảm đôi bên đã tan vỡ, không thừa nhận thực tế đáng buồn là người ấy không còn đáp ứng những điều ta hằng mong đợi. Sự phủ nhận ấy có thể cho ta một chút thanh thản, nhẹ nhõm, nhưng đó chỉ là cái vẻ bề ngoài, che đậy trong đó là sự phẫn nộ như muốn dâng trào.
Khi bao nhiêu kỳ vọng bị tan vỡ và thấy bị xúc phạm, ta sẽ bắt đầu có cảm giác mình là nạn nhân của sự bạc đãi. Một khi còn cảm thấy người ấy đang cản trở con đường hạnh phúc của mình, ta sẽ còn đau lòng vì họ. Ngược lại, khi thấy mình có thể gượng dậy, nhìn nhận nỗi đau một cách khách quan, ta sẽ dễ dàng thay đổi thái độ tiêu cực đang ám ảnh tâm hồn. Sau đây là một số ví dụ về cảm giác tổn thương và lối suy nghĩ cho mình là nạn nhân bị bạn đời đối xử không tốt.
CẢM GIÁC TỔN THƯỞNG SUY NGHĨ CHO RẰNG MÌNH LÀ NẠN NHÂN
Cảm giác tổn thương
- Tổn thương vì người ấy đã không cố gắng làm quan hệ tình cảm đôi bên tốt đẹp hơn.
- Tổn thương vì người ấy không chịu nhận sự giúp đỡ.
- Tổn thương vì người ấy không chịu sửa đổi vì mình.
- Tổn thương vì người ấy không quan tâm đến mình.
- Tổn thương vì người ấy đã thay đổi nhiều quá .
- Tổn thương vì người ấy chối bỏ mình.
- Tổn thương vì người ấy dành tình yêu cho kẻ khác.
- Tổn thương vì bị người ấy lãng quên, hắt hủi.
- Tổn thương vì bị người ấy phản bội, không giữ lời thề ước ban đầu.
- Tổn thương vì bị người ấy lên án, chỉ trích.
- Tổn thương vì bị người ấy cư xử như với đồ ngốc.
- Tổn thương vì bị người ấy bỏ rơi.
Suy nghĩ cho rằng mình là nạn nhân
- Nếu người ấy chịu cố gắng, thì giờ mình đã được hạnh phúc rồi.
- Nếu hồi đó người ấy chịu nhận giúp đỡ, giờ mình có thể vui vẻ rồi.
- Nếu người ấy chịu sửa đổi, hẳn giờ tôi đã được hạnh phúc.
- Nếu hồi trước người ấy chịu chú ý đến tình cảm, nhu cầu của tôi, giờ tôi đâu khổ sở thế này.
- Giá người ấy trở lại như hồi mới yêu nhau, mình có thể sẽ được hạnh phúc.
- Giá mà người ấy quay lại, chắc bây giờ mình sẽ rất hạnh phúc.
- Phải chi người ấy yêu mình, chắc mình sẽ không đau lòng như thế này.
- Giá mà người ấy quan tâm đến mình hơn, chắc là bây giờ mình sẽ có được hạnh phúc.
- Nếu người ấy giữ lời, hẳn giờ mình sẽ là người hạnh phúc nhất đời.
- Giá mà ngày trước được người ấy quan tâm, hỗ trợ nhiều hơn nữa, bây giờ hẳn mình sẽ rất hạnh phúc.
- Nếu người ấy biết tôn trọng mình, chắc lúc này mình sẽ vui hơn.
- Nếu người ấy đừng ra đi như thế, chắc lúc này mình sẽ có được cuộc sống hạnh phúc.
Từ quá trình chiêm nghiệm những cảm xúc tổn thương như vậy, ta mới có thể phân biệt rõ ràng các ý nghĩ xem mình là nạn nhân ẩn sau đó. Những ý nghĩ lẩn khuất ấy thực ra đã cản trở ta vượt qua cảm xúc tổn thương. Thay vì giải tỏa nỗi đau, thái độ xem mình là nạn nhân càng thôi thúc nhu cầu giày vò tâm hồn mình hơn nữa.
SỐNG VỚI HIỆN TẠI
Khi quan hệ tình cảm chấm dứt, nếu muốn giải tỏa nỗi đau, ta phải thoát ra khỏi “cái bóng” của người cũ. Dù đúng là đã xảy ra chuyện đau lòng, nhưng giờ đây cuộc sống có tốt đẹp hơn hay không lại tùy thuộc hoàn toàn vào bản thân mình. Người ấy khiến ta tổn thương, nhưng trách nhiệm hàn gắn vết thương tình cảm không phải ai khác, mà chính là ta. Khi thấy hạnh phúc của ta không còn phụ thuộc vào người bạn đời nữa và khi không còn cảm giác tổn thương bởi người ấy nữa, là lúc ta đã sẵn sàng cho một trang đời mới.
Khi những cảm xúc trong ta không còn phụ thuộc vào người ấy, cũng có nghĩa là người ấy không thể nào tiếp tục làm ta tổn thương.
Có thể trong hiện tại, người đó vẫn làm nhiều chuyện khiến ta khó chịu, nhưng không nên nhầm lẫn sự khó chịu này với sự tổn thương, bởi tổn thương là những gì đã từng xảy ra và chỉ ở quá khứ mà thôi.
Không phân biệt được điều này, ta dễ đinh ninh rằng mỗi khi người ấy khiến ta bực bội là thêm một lần làm lòng ta tan nát. Sự lầm tưởng này thực chất là việc ta đang liên hệ với nỗi đau chưa được giải tỏa trong quá khứ. Nếu không dành thời gian hàn gắn vết thương tình cảm, ta sẽ có cảm giác phẫn nộ tưởng như không chịu nổi trước hành động quấy rầy hay chọc tức của người đó.
Nỗi ám ảnh mình luôn là nạn nhân của người ấy khiến lòng ta không khỏi đau đớn. Và nỗi đau càng khó dịu bớt hơn khi ta cảm giác đang bị tổn thương. Để thoát khỏi sự khổ tâm ấy, ta phải đặt đời sống tình cảm của mình vào hiện tại, tức là hiểu rõ nỗi đau ta mong muốn giải tỏa thực tế đã xảy ra trong quá khứ.
Nỗi đau sẽ lắng dịu khi ta nhận ra mình từng là nạn nhân của người ấy, nhưng hiện tại thì không.
Để chữa xương gãy, đầu tiên ta phải hiểu rõ xương bị gãy, rồi tìm cách bảo vệ để nó không bị đau nữa. Đoạn xương ấy cũng không thể sắp lại cho thẳng nếu cứ bị gãy liên tục. Tương tự, ta cũng không thể hàn gắn vết thương trái tim bằng tấm lòng tha thứ, cảm thông, biết ơn và tin cậy khi cứ đinh ninh mình vẫn là nạn nhân như trước.
Nếu cứ để người ấy có quyền làm tổn thương ta thì sẽ không bao giờ ta có thể hàn gắn vết thương tình cảm.
Sau đây là một vài ví dụ rũ bỏ thái độ xem mình là nạn nhân bằng cách gắn liền đời sống tình cảm với thực tại.
• Đúng là tôi từng bị phản bội và rất thất vọng, nhưng giờ tôi hoàn toàn tự do thay đổi những ước vọng và mong đợi của mình.
• Đúng là tôi từng mất mát tình yêu, từng bị cự tuyệt, bỏ rơi, nhưng giờ đây tôi có quyền tìm kiếm tình cảm ở người khác.
• Đúng là hiện giờ tôi cảm thấy phiền lòng, nhưng cảm giác ấy không còn hành hạ tôi như trước đây nữa.
• Đúng là trái tim tôi từng tan vỡ, nhưng giờ tôi sẽ tự hàn gắn và sẽ tìm lại được niềm vui.
• Đúng là tôi đang cảm thấy bị mất mát nặng nề, nhưng rồi tôi sẽ tìm lại được tình yêu.
• Có thể tôi đã lãng phí thời gian, nhưng tôi cũng rút ra cho mình nhiều bài học giá trị từ đó. Giờ đây tôi có thể tự hàn gắn trái tim tan vỡ và mở hồn đón nhận tình yêu mới chân chính, vững bền hơn.
ĐÔI TAY CHỮA LÀNH VẾT THƯƠNG TÌNH CẢM
Để chữa lành vết thương tình cảm, ta phải duy trì thái độ không tự cho mình là nạn nhân trong cuộc sống hiện tại, đồng thời phải biết chiêm nghiệm những cảm xúc từng chịu đựng ở quá khứ. Có thể liên tưởng giải pháp này với đôi tay thực hiện hai động tác khác nhau cùng một lúc.
Ta có thể làm thí nghiệm nhỏ sau đây để hiểu cụ thể quá trình này diễn ra như thế nào. Bạn hãy vòng tay trái quanh bụng theo chiều kim đồng hồ còn tay phải vỗ nhẹ vào đầu cùng một lúc.
Bây giờ bạn cảm thấy thế nào? Nếu thấy quá dễ, hãy thử đổi tay hay vòng quanh bụng ngược chiều kim đồng hồ xem sao.
Sau vài phút tập luyện, bạn thấy thực ra không khó lắm, nhưng chắc chắn động tác này không dễ như một phản xạ tự nhiên. Nó đòi hỏi phải có sự chú ý mới làm được. Tương tự, xử lý nỗi đau tình cảm thực ra cũng không quá khó. Nó cũng đòi hỏi ta phải biết chú ý và tập trung cao độ. Khi ta biết mình không còn là nạn nhân của nỗi khổ tâm trong quá khứ nữa (hành động vỗ nhẹ vào đầu), đồng thời cảm nhận được những suy nghĩ ấy trong lòng (đưa tay vòng quanh bụng), tức là ta đã có thái độ hàn gắn vết thương tình cảm như mong đợi.
TẠO THÁI ĐỘ GIÚP HÀN GẮN VẾT THƯƠNG TÌNH CẢM
Đa số chúng ta không hiểu cách tạo thái độ giúp hàn gắn vết thương tâm hồn là thế nào. Thường thì ta phủ nhận những cảm giác xem mình như nạn nhân của mối quan hệ cũ hoặc sa lầy vào những suy nghĩ tiêu cực ấy và không thể cho qua nỗi đau. Do vậy, chúng ta mang nhiều tâm trạng tiêu cực khác nhau như sự ghen tị, căm phẫn, trách móc, thờ ơ, tuyệt vọng, bất an, hay mặc cảm có lỗi. Khi còn vướng mắc trong những tâm trạng đó, ta sẽ không thể huy động được nội lực tình yêu, sự suy xét và khả năng sáng tạo trong con người mình.
Nếu không biết duy trì thái độ giúp hàn gắn vết thương tình cảm, ta sẽ khó thoát khỏi nỗi đau. Chỉ tâm sự thì không đủ để hàn gắn trái tim tổn thương. Có thể bộc bạch nỗi lòng cho ta một chút thanh thản trước mắt nhưng không có tác dụng thực sự chữa lành vết thương về lâu dài. Nhất là, trường hợp người mà ta tâm sự lại sống hời hợt, chỉ biết đồng tình với nỗi đau của ta, ta sẽ càng cảm thấy cay đắng, phiền muộn, hay mệt mỏi hơn.
Giận dữ hay than vãn cũng không đủ, trừ phi điều đó đi kèm với sự tha thứ. Cảm giác tổn thương, buồn bã chỉ làm ta đau khổ thêm nếu trong lòng không có được sự cảm thông, bao dung sâu sắc với chuyện đã qua. Chiêm nghiệm nỗi sợ hãi, lo lắng và ngờ vực càng tăng thêm cảm giác bất an nếu chúng ta không biết cảm ơn những điều tốt đẹp, hạnh phúc mình từng đón nhận. Giãi bày cảm giác xấu hổ, lúng túng, và đau khổ có thể khiến ta thấy trống vắng, có lỗi và tầm thường hơn nếu không biết cách tha thứ cho bản thân mình.
Ta có thể tạo thái độ giúp hàn gắn vết thương tình cảm bằng cách dành thời gian chiêm nghiệm những cảm xúc quá khứ và biến đổi chúng vui tươi hơn với tấm lòng tha thứ, cảm thông, biết ơn và tin cậy.