Chương 5:

– – – – – – – –

Nhưng tôi rất bận!

Một vài năm trước, tôi thực sự rất bận. Không phải sự bận rộn đều đều, mỗi ngày của bạn, mà là bận rộn một cách ngớ ngẩn. Nhìn bề ngoài, trông tôi như một bà mẹ siêu nhân cực kì năng suất. Tôi không chỉ làm được như nhà người ta, tôi còn vượt xa họ. Tôi có thể dạy con học tại nhà, điều hành một tổ chức hướng đạo sinh, dạy các lớp kết hợp vừa học vừa làm, tổ chức các chuyến đi thực tế cho nhóm của chúng tôi, viết sách, đăng bài trên trang blog, xây dựng một cộng đồng mạng xã hội cho công việc của mình, chuẩn bị các trò chơi phát triển giác quan và/ hoặc giáo dục thú vị cho các con, đưa các con đến lớp học karate, giữ nhà cửa gọn gàng ngăn nắp. Chà. Toàn là chuyện thường như cơm bữa vậy. Bạn có đoán được câu chuyện này kết thúc ra sao không?

Bằng suy nhược tinh thần. Chính là như vậy. Ai mà đoán được chứ? Trông tôi có vẻ giống như một bà mẹ siêu nhân, nhưng đằng sau vẻ ngoài ấy là một người phụ nữ mệt mỏi và cáu kỉnh không cống hiến hết mình cho gia đình. Chứng lo âu của tôi lên đến đỉnh điểm, còn chứng trầm cảm đang mấp mé xuất hiện bởi vì đó là căn bệnh bắt nguồn từ sự bận rộn. Nó chầm chậm ăn mòn bạn cho đến khi bạn không còn nhận ra bản thân mình nữa. Bạn bận rộn làm mọi việc đến mức bạn quên mất phải là chính mình.

Tại sao chúng ta lại tự hào về sự bận rộn đến vậy? Tại sao nhiều người lại xem nó như một chiếc huy hiệu danh dự? Tại sao tôi lại coi nó là một chiếc huy hiệu danh dự? Đối với một số người trong chúng ta, sự bận rộn khiến chúng ta cảm thấy mình quan trọng, hữu ích, cần thiết, và có giá trị. Một số khác lẩn trốn đằng sau sự bận rộn, cố gắng dùng một danh sách những việc cần làm để che giấu sự hỗn loạn trong cuộc sống riêng của mình. Tất cả những nhiệm vụ cần phải hoàn thành kia đã choán lấy tâm trí ta và đôi khi lạc trôi trong nhịp sống hối hả lại dễ dàng hơn là ngồi một mình trong sự yên tĩnh. Đối với tôi, không phải là tôi muốn cảm thấy mình quan trọng; tôi chỉ muốn cảm thấy mình đủ tốt. Mọi người trong nhóm bạn bè của tôi đều có lịch trình dày đặc và đều có thể xử lý một cách duyên dáng. Họ đều đang làm tình nguyện và luôn mỉm cười, một tay bế con và một tay khác cầm một chiếc đĩa đầy những chiếc bánh cupcake tự làm và được trang trí đẹp mắt. Dường như họ luôn chu toàn mọi việc, và tôi không muốn thấy mình giống như một kẻ thua cuộc, không thể xoay xở khéo léo được như họ. Tôi cho rằng việc chứng minh giá trị của mình, với bản thân mình hoặc với người khác, thường là nguyên nhân gốc rễ khiến chúng ta bận rộn.

Dù vậy, đối với tôi, việc cố được như người khác khiến ta phải trả giá đắt. Khi tôi cuối cùng cũng lột bỏ chiếc mặt nạ của mình, tôi bắt đầu tự hỏi có bao nhiêu người trong số các bà mẹ siêu nhân khác cũng đang đeo một chiếc mặt nạ, và bên dưới lớp mặt nạ đó dáng vẻ thực sự của họ trông như thế nào, bởi vì dưới chiếc mặt nạ của tôi là một khuôn mặt đầm đìa nước mắt, nhem nhuốc mascara, mắt có quầng thâm, và vẻ mặt nhăn nhó. Tôi đã có tất cả mọi thứ mà tôi muốn, nhưng lại tìm thấy rất ít niềm vui trong những thứ đó, và đó chắc chắn không phải là sống, bạn yêu à. Sau khi dốc hết thời gian và năng lượng như thế, hóa ra tôi chẳng hề chứng minh giá trị của mình với bất kì ai. Không một ai. Tôi chẳng qua chỉ là một con thiêu thân khác trong đường đời, và không ai chú ý tới thành tựu của tôi cả. Họ quá tập trung vào thành tựu của chính họ. Những người thực sự quan trọng với tôi biết rằng giá trị của tôi không gắn với những thành tựu mà tôi đạt được, còn với hai đứa con trai bé bỏng của tôi, việc tôi đã hối hả ra sao chẳng có ý nghĩa gì. Bọn trẻ không hề muốn một người mẹ được sùng bái hoặc một người mẹ hào nhoáng hoặc một người mẹ siêu nhân. Các con chỉ muốn có một người mẹ hạnh phúc.

Có một vấn đề khác đang tồn tại ở đây, mà không thể nào phớt lờ. Chúng ta đã quá quen với những kích thích liên tục đến mức mà khi không có các kích thích ấy, chúng ta cảm thấy khó chịu. Phần lớn sự căng thẳng và bận rộn là do chính chúng ta tạo ra, bởi vì sự bận rộn khiến chúng ta cảm thấy dễ chịu hơn so với việc ngồi yên. Trong một chuỗi nghiên cứu, người tham gia phải ở một mình trong một căn phòng trong khoảng thời gian lên đến 15 phút và họ cho biết rằng họ không hề thích khoảng thời gian ở một mình. Sau đó họ bị điện giật nhẹ và được hỏi là liệu họ có sẵn sàng trả tiền để không bị điện giật lần nữa hay không. Người tham gia nói rằng họ sẽ trả tiền để tránh bị đau. Ấy thế nhưng, khi phải ở một mình trong phòng trong 15 phút lần thứ hai, chính những người tham gia đó đã chọn tự nguyện làm điện giật chính mình thay vì chỉ ngồi suy tư. Điều đó có… đáng kinh ngạc không? Một số người trong chúng ta không thể chịu đựng trạng thái không bận rộn mặc dù nó gây ra sự căng thẳng. Sự căng thẳng đôi khi còn quen thuộc và dễ chịu hơn cả sự tĩnh lặng.

Tất nhiên, tiếp theo là vấn đề làm hài lòng người khác. Có phải bạn ghét phải làm người khác thất vọng hay không? Tôi cũng vậy. Tôi muốn mọi người yêu thích mình, và tôi muốn làm mọi người vui vẻ, thường là phải đánh đổi bằng thời gian, năng lượng và hạnh phúc của chính mình. Ẩn mình trong xu hướng làm hài lòng người khác là sự ám ảnh với chủ nghĩa cầu toàn, nỗi sợ bị chối bỏ, và nhu cầu cảm thấy mình có giá trị. Nếu ta không cẩn thận, mong muốn có được cảm giác thuộc về có thể đưa ta đến một con đường nguy hiểm, bởi vì khi các nhu cầu của bản thân không được đáp ứng, cảm giác bực bội sẽ tích tụ, và ngay cả những việc mà ban đầu chúng ta vui vẻ thực hiện cũng trở thành một trở ngại chẳng vui vẻ gì.

Cách đây vài năm, tôi đã cố gắng để cảm thấy mình có thể sánh ngang các bà mẹ khác, nhưng cuối cùng tôi cảm thấy mệt mỏi khi hi sinh hạnh phúc của bản thân để tôn thờ sự bận rộn. Tôi quyết định rằng thật chẳng bõ công khi tôi hoặc các con tôi phải làm hết mọi việc và đảm đương mọi vai trò, vì vậy tôi đã cắt giảm đáng kể các cam kết của mình và cả lịch trình của chúng tôi. Trên thực tế, có lẽ tôi đã hành động hơi quá đà bởi vì thiếu chút nữa là tôi đã chuyển sang trạng thái ngủ đông, nhưng việc đó lại cần thiết tại thời điểm đó. Trong lúc đó có phải tôi đã làm một số người thất vọng hay không? Đúng vậy. Cảm giác khi làm mọi người thất vọng chẳng dễ chịu chút nào, nhưng cuối cùng tôi cũng đặt gia đình mình lên hàng đầu, và quả thực việc đó đem lại cảm giác thật sự thoải mái. Suy cho cùng, từ chối người khác cũng không làm thế giới sụp đổ.

Bận rộn vui vẻ hay hối hả để chứng tỏ giá trị bản thân?

Hãy làm rõ điều này. Không phải mọi sự bận rộn đều mang tính phá hoại. Có kiểu bận rộn vì “hối hả chứng tỏ giá trị bản thân” như tôi vừa mới miêu tả, nhưng cũng có kiểu bận rộn đem đến niềm vui và cảm giác thỏa mãn chứ không phải sự quá tải và kiệt sức. Gia đình nhỏ của tôi hiện đang trong giai đoạn “bận rộn vui vẻ” đầy ắp những việc mà tất cả chúng tôi đều thích làm. Vẫn có những ngày “ủ rũ” đan xen, và chúng tôi đã tạo ra một số nghi thức đầm ấm dành cho cả gia đình trong quá trình đó, đòi hỏi chúng tôi phải chậm lại và ở bên nhau. Đó chính là mấu chốt để tìm thấy niềm vui trong sự bận rộn.

Bận rộn làm những việc bạn yêu thích – những việc nuôi dưỡng tâm hồn bạn và đem niềm vui đến cho bạn – là một chuyện. Bận rộn một cách khốn khổ, căng thẳng, quá tải và kiệt sức lại là một chuyện khác. Bạn đang ở trong trạng thái bận rộn nào? Bạn bận rộn vui vẻ hay là bạn hối hả chứng tỏ giá trị của bản thân? Trước đây, tôi không ngừng cố gắng “rót nước từ một chiếc cốc trống trơn”. Bây giờ, mỗi khi cảm thấy chiếc cốc của mình sắp cạn, tôi liền dành thêm một chút thời gian để đổ đầy trở lại. Việc đó không hề dễ dàng gì khi các con tôi còn nhỏ, vì thế nếu bạn đang ở trong hoàn cảnh không có nhiều “thời gian cho bản thân”, xin hãy nhận lấy cái ôm thông qua quyển sách này. Dù vậy thì hầu như luôn có cách để đổ đầy chiếc cốc, các bà mẹ à. Tôi biết rằng khoảng thời gian mình dùng để lướt mạng xã hội mỗi ngày vốn có thể dành để ngủ hoặc đọc một quyển sách hay. Bạn cũng vậy phải không?

Mách nhỏ cho người mẹ hạnh phúc: Đừng để sự bận rộn khiến bạn bỏ lỡ những điều thực sự quan trọng trong cuộc sống. Thật khó để ở bên con trong thời khắc hiện tại khi mà tâm trí bạn đang chạy đua hoặc bản thân bạn đang bận rộn. Bạn có thể bỏ lỡ một cuộc trò chuyện quan trọng mà đứa con trong độ tuổi vị thành niên của bạn cần có, hoặc bỏ lỡ dịp chơi đùa cùng với đứa con đang tuổi tập đi. Bạn có thể bỏ lỡ một thời khắc đặc biệt với chồng mình hoặc bỏ lỡ cơ hội yêu thương ai đó khi họ đang cần được yêu thương bởi vì bạn quá bận rộn nên không nhận ra nhu cầu của họ. Chắc chắn là tôi đã từng cảm thấy tội lỗi khi hành động như thế, và tôi dám cá là hầu hết chúng ta đều đã từng như vậy, nhưng vấn đề ở đây không phải là sự hoàn hảo! Đó là về chánh niệm và gia tăng hạnh phúc. Đó là việc yêu thương những người ở cùng ta và đặt điện thoại xuống, bỏ qua các lịch trình và những thứ khiến chúng ta phân tâm.

Các bà mẹ à, bạn cần phải biết rằng giá trị của bạn không nằm trong những chiếc bánh sô cô la hạnh nhân bạn làm cho chương trình bán bánh, hay trong khả năng làm tình nguyện tại hội sách. Giá trị của bạn cũng không nằm trong việc bạn trả lời được bao nhiêu email hay bạn có thể hoàn thành công việc đúng thời hạn nhanh chóng đến mức nào. Nó cũng không phụ thuộc vào việc bạn viết được bao nhiêu từ, bạn bán được bao nhiêu sản phẩm, bạn đi được bao nhiêu bước hay nhà của bạn sạch sẽ đến chừng nào. Giá trị của bạn cũng không được đo lường bằng những bữa tối xa hoa, những bữa tiệc sinh nhật vô cùng dễ thương, hay bất cứ thứ gì bạn có thể hoặc không thể làm được. Bạn là một người mẹ thực thụ. Bạn xứng đáng có được tình yêu thương, cảm giác thuộc về và hạnh phúc, và nếu bạn không có được những thứ đó khi còn nhỏ, tôi thực sự rất tiếc. Bạn không có quyền kiểm soát trong những chương đầu tiên của cuộc đời mình, nhưng bây giờ thì bạn có rồi đó. Con bạn nghĩ rằng bạn là người tuyệt vời nhất, và điều có ý nghĩa nhất đối với trẻ không phải là những thành tựu của bạn, mà là sự hiện diện của bạn. Trẻ chỉ muốn được ở bên bạn, được bạn ôm ấp, được nghe bạn cười. Con bạn nhìn thấy giá trị của bạn, và đã đến lúc bạn cũng phải nhìn thấy giá trị của chính mình.

Chiến lược: Góp nhặt những thời khắc kì diệu

Mỗi ngày đều chứa đựng những thời khắc kì diệu – những thời khắc nhỏ bé (hoặc lớn lao) kịp thời mang đến cho chúng ta niềm vui, cảm giác nể phục, hạnh phúc, sự hài lòng, và sự bất ngờ. Đây đều là những thời khắc khiến chúng ta kinh ngạc, làm phấn chấn tinh thần của chúng ta và sưởi ấm trái tim ta. Nếu chúng ta dừng lại đủ lâu để góp nhặt những thời khắc ngắn ngủi này – để nhận ra và trân trọng chúng – những thời khắc kì diệu này sẽ làm chúng ta thêm hạnh phúc thông qua lòng biết ơn.

Tại sao chiến lược này lại tạo ra sự khác biệt? Nó làm gián đoạn chu kì bận rộn đủ lâu để bạn có thể chú ý đến những điều đẹp đẽ và tốt lành xung quanh mình. Bài tập chánh niệm này sẽ giúp bạn bắt đầu chú tâm nhiều hơn đến cuộc sống và những người thân yêu của bạn, chứ không phải chỉ đơn thuần vùi đầu trong sự bận rộn. Các nghiên cứu về chánh niệm chỉ ra rằng thực hành chánh niệm hằng ngày sẽ tăng cường sức khỏe, giảm nguy cơ bị căng thẳng, cải thiện trí thông minh cảm xúc và tất nhiên là gia tăng hạnh phúc!

Tôi khuyến khích bạn nên có một chiếc lọ chứa đựng những thời khắc kì diệu của bản thân. Mỗi lần bạn trải qua một thời khắc kì diệu – tiếng cười của con, cái ôm của một người thân yêu, một chiếc giường ấm áp, một tách trà, một chú chim hót vang – hãy ghi vào một mảnh giấy, gấp lại và bỏ vào trong chiếc lọ của mình. Đó là một cách hữu hình để nhìn thấy hạnh phúc tăng lên khi chiếc lọ chứa đựng những niềm vui trong cuộc sống dần tràn đầy.

Thói quen hạnh phúc

Hãy nghĩ đến ba thời khắc kì diệu đã xảy ra trong ngày hôm nay. Hãy viết xuống đây.

Gợi ý viết nhật kí

1. Bạn đang bận rộn vui vẻ hay hối hả chứng tỏ giá trị bản thân? Sự bận rộn có tác dụng gì đối với bạn?

2. Bạn muốn nói không với những điều gì?

3. Hãy viết ra những cam kết bạn hiện có, sau đó gạch bỏ những điều không đem đến cho bạn niềm vui hay điều tốt đẹp. Những điều còn lại là gì?

4. Hãy liệt kê những ưu tiên của bạn. Những việc mà bạn đang dành thời gian thực hiện có tương ứng với những ưu tiên của bạn không?

5. Nếu bạn quyết định từ chối hoặc chấm dứt một cam kết, điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là gì?