Lời giới thiệu

Tôi nhận tập bản thảo Đọc ehon cho bé – Nuôi dưỡng tâm hồn và thói quen đọc sách từ 0 tuổi vào những ngày tháng 2, khi mà đại dịch Covid-19 đã và đang ảnh hưởng một cách nghiêm trọng đến toàn cầu. Ở Việt Nam, trẻ em, học sinh và sinh viên phải nghỉ học, cho đến hôm nay – ngày tôi viết lời giới thiệu này – thì thông báo nghỉ học vẫn đang được duy trì. Và chẳng khó khăn gì khi bắt gặp trên các phương tiện thông tin đại chúng, các trang mạng xã hội là lời than thở từ các bậc phụ huynh rằng không biết con ở nhà sẽ làm gì? Bố mẹ vẫn đi làm, các con ở nhà, một nỗi lo mới xuất hiện bên cạnh lo dịch bệnh, là lo khi không có ai giám sát thì con sẽ lại tivi, điện thoại, máy tính bảng cả ngày. Những lúc này mới thấy được tầm quan trọng của việc hình thành thói quen đọc sách cho các con ngay từ nhỏ. Một khi đã thành thói quen và có niềm đam mê với đọc sách, thì sự lo lắng trên có lẽ sẽ giảm bớt đi phần nào.

Nhớ lại những năm đầu đến Nhật, tôi đã rất bất ngờ khi chứng kiến văn hóa đọc ở đây, tôi mang thắc mắc của mình về ehon để hỏi giáo sư và các “tiền bối” (người học khóa trên). Tôi hiểu ra được nhiều điều về ehon, và về những lầm tưởng bấy lâu của bản thân.

Có một sự thật là ở Nhật Bản ehon được sử dụng không nhằm mục đích chính là dạy trẻ một điều gì đấy. Mục đích chính của việc đọc ehon cho trẻ của người Nhật là tạo cho trẻ những khoảng thời gian thú vị, trẻ được thư giãn và tận hưởng bằng cách quan sát những hình ảnh các nhân vật đầy màu sắc và lắng nghe lời nói/âm thanh của nhân vật qua giọng đọc, cử chỉ, nét mặt của người kể. Giờ đọc ehon là giờ thư giãn, giải trí, là giờ trẻ được thả trí tưởng tượng của mình trôi theo tình tiết và nhân vật câu chuyện theo hướng chúng muốn. Thứ mà tác giả và độc giả hướng tới khi đọc ehon chính là cảm xúc của trẻ chứ không hẳn là mục tiêu giáo dục trẻ thông qua nội dung câu chuyện. Trẻ sẽ nhận ra rằng chúng hoàn toàn có thể tìm thấy niềm vui, và nhiều điều thú vị từ những quyển sách, chúng sẽ háo hức trông chờ đến giờ đọc sách, yêu sách, để lại được vui. Những niềm vui đó lại gián tiếp dạy trẻ rất nhiều điều, về kiến thức, về quy luật cuộc sống, trẻ học một cách tự nhiên như thế!

Trong quá trình tương tác với các bố mẹ, từ trực tiếp đến gián tiếp, từ các tọa đàm về đọc sách cho con đến những tin nhắn qua trang mạng xã hội, tôi nhận được rất nhiều câu hỏi liên quan đến việc chọn ehon, cách đọc hiệu quả đối với từng độ tuổi, làm sao để hình thành thói quen đọc sách cho con. Tôi hiểu rằng một sản phẩm chính thống, bài bản, khoa học về ehon là một điều cần thiết, vậy nên lần này có cơ hội đọc Đọc ehon cho bé – Nuôi dưỡng tâm hồn và thói quen đọc sách từ 0 tuổi của tác giả Nguyễn Thị Thu khi cuốn sách còn ở dạng bản thảo là một cơ duyên và may mắn đối với bản thân tôi. Tôi gặp tất cả những thắc mắc từng được nghe, từng được hỏi cùng với những lời giải đáp cụ thể ở quyển sách này.

Đọc ehon cho bé – Nuôi dưỡng tâm hồn và thói quen đọc sách từ 0 tuổi là cuốn sách viết về những vấn đề liên quan đến ehon từ góc nhìn của một nhà nghiên cứu, một nhà giáo dục, và từ khía cạnh là một người mẹ của tác giả Nguyễn Thị Thu. Nhắc đến ehon ở Việt Nam, tôi tin chắc rằng đối với các cha mẹ Việt và những ai quan tâm đến giáo dục mầm non, ehon, thì Nguyễn Thị Thu chắc hẳn là một cái tên không hề xa lạ. Chị Nguyễn Thị Thu là dịch giả của nhiều tựa ehon Nhật như “Chơi cùng Momo”, “Pao và những người bạn”, của những quyển sách về giáo dục Nhật Bản nổi tiếng như “Chờ đến mẫu giáo thì đã muộn”, “Nuôi dạy con kiểu Nhật – tập 2”, và là tác giả của “Kỉ luật mềm của trái tim” – một quyển sách dành cho các bố mẹ muốn đồng hành cùng con một cách ý nghĩa, hạnh phúc. Cô là mẹ của cậu bé 5 tuổi, từng sống ở Nhật 11 năm, và là một người tâm huyết với giáo dục, một trong những người có công đưa văn hóa ehon đến gần hơn với độc giả Việt Nam.

Quyển sách lý giải vì sao các bố mẹ Nhật, những trường học ở Nhật luôn có giờ đọc ehon và hình thành thói quen đọc ehon cho trẻ ngay từ khi trẻ còn trong bụng mẹ. Tác giả đã chỉ ra 8 lợi ích của việc đọc ehon cho con trẻ đó là: nuôi dưỡng năng lực ngôn ngữ; nuôi dưỡng tâm hồn; nuôi dưỡng trí tưởng tượng, năng lực tư duy; rèn luyện khả năng tập trung, chú ý; rèn luyện thói quen sinh hoạt; nuôi dưỡng ước mơ và định hướng tương lai cho trẻ; là tiền đề hình thành thói quen đọc sách; và là chất keo gắn kết tình cảm, sự tin tưởng giữa cha mẹ và trẻ nhỏ. Cá nhân tôi thấy nội dung này rất cần thiết, bởi vẫn có một bộ phận các bố mẹ đọc ehon như là một trào lưu, và vẫn còn những băn khoăn về nguồn gốc của ehon mà chưa tìm được lời giải đáp thỏa đáng. Tôi tin nội dung này sẽ giúp cho người đọc có một cái nhìn rõ ràng về ehon, và lựa chọn ehon bởi giá trị giáo dục và nhân văn của nó.

Phần tiếp theo của quyển sách – cũng là phần được nhiều bố mẹ quan tâm – đó là cách đọc ehon nói chung và cách lựa chọn ehon phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của từng lứa tuổi. Đọc phần này mới thấy được sự tỉ mỉ, cẩn trọng và công phu của tác giả khi đã tìm hiểu, phân loại và tổng hợp những dòng ehon theo lứa tuổi, theo chủ đề nhằm giới thiệu đến các bố mẹ. Tôi tin đây chắc chắn sẽ là phần được các bố mẹ lật tới – lật lui để tìm, để đọc và để lựa chọn sách phù hợp với con của mình. Và tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm của tác giả rằng đừng hướng suy nghĩ và tư tưởng của trẻ theo ý kiến chủ quan của người đọc truyện, cũng đừng bắt người khác phải có chung cảm nhận với mình, và nếu có, thì hãy để điều đấy xuất phát thật tự nhiên. Bởi người Nhật cho rằng dạy một đứa trẻ thông qua việc để chúng hoạt động và quan sát sẽ tự nhiên và tốt hơn nhiều so với việc bắt chúng tuân theo luật lệ một cách máy móc, điều này giúp hình thành ở chúng ý thức tự giác.

Ngay sau phần này là phần trả lời những câu hỏi mà các bố mẹ thường gặp khi đọc ehon cho con. Những giải đáp này dựa trên kinh nghiệm nghiên cứu về ehon Nhật, từ quan sát quá trình đọc ehon của thầy cô Nhật, bố mẹ Nhật, đồng thời cũng là trải nghiệm thực tế của tác giả trong quá trình đọc sách cho con trai, dạy học tại trường mầm non Tsubaki. Sự đúc kết và sẻ chia dựa trên khoa học, kết hợp với thực tiễn khiến những câu trả lời trở nên gần gũi, dễ hiểu và dễ thực hiện cho tất cả các bố mẹ, thầy cô – những người trực tiếp đọc ehon cho trẻ. Phần cuối của quyển sách, tác giả đã dành hẳn một chương để chia sẻ cách xây dựng văn hóa đọc ehon cho các trường mầm non, nơi mà trẻ dành phần lớn thời gian ở đấy. Tác giả ấp ủ và bắt đầu lan tỏa việc xây dựng những thư viện tại gia đình, khối phố, trường học như tâm huyết được giãi bày trong phần “Lời tác giả”.

Có đôi điều trong cuốn sách khiến tôi băn khoăn và chưa nhất trí, vì thế tôi đã đọc lại bản thảo nhiều lần để cảm nhận một tổng thể xuyên suốt dưới góc nhìn là độc giả. Mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập, và khoa học về con người vẫn đang hằng ngày tiếp diễn. Khoa học luôn có cái nhìn đa chiều và trong quyển sách này tác giả đã đưa ra những lý giải hợp lý cho sự lựa chọn của mình. Cảm ơn tác giả vì tâm huyết và sự cống hiến của mình đối với văn hóa đọc nói chung và đọc ehon cho trẻ nói riêng.

Đọc ehon cho bé – Nuôi dưỡng tâm hồn và thói quen đọc sách từ 0 tuổi sẽ là cẩm nang thiết thực, ý nghĩa và hữu ích cho các bậc cha mẹ, các trường mầm non, và cho bất cứ ai quan tâm đến con trẻ. Mong rằng một ngày không xa, thư viện công cộng sẽ ngày một nhiều hơn, thói quen đọc sách sẽ sớm được quan tâm và hình thành ngay từ giai đoạn bào thai. Và mong rằng sẽ ngày càng có nhiều hơn những tựa ehon mang đậm văn hóa người Việt, được sáng tác bởi người Việt, dành cho trẻ em Việt.

Đinh Thị Thu Hằng

Hiroshima, ngày 3 tháng 3 năm 2020