Bạn muốn là người tử tế hay người thành công?
Nếu một người xem tin tức một tiếng đồng hồ và ra sức mô tả tình hình thế giới, “sự tử tế” có lẽ không nằm trong phần mô tả đó.
Nghiên cứu chỉ ra rằng niềm tin vào chính phủ và lãnh đạo trong các tổ chức đang ở mức rất thấp.
Các chương trình thực tế phát triển khán giả bằng cách tiết lộ những chiến thuật không trung thực mà người ta sử dụng hòng chơi xấu người khác, đồng thời giả tạo lòng tốt để có được niềm tin của họ.
Khi chính trị và kinh tế thay đổi, sự tồn tại dường như tập trung vào khả năng đánh lừa và chơi trội hơn của người này so với người kia.
Sự tử tế thường được mọi người nhìn nhận là không có liên quan gì tới thành công, hoặc là thứ bạn thực hiện để có được lợi thế so với người khác.
Nhiều người mua những cuốn sách nói về cách trở nên khỏe mạnh, giàu có, nổi tiếng, và cân bằng cuộc sống. Nhưng rất ít người đổ xô đi mua những cuốn sách nói về sự tử tế. Trong một thế giới cạnh tranh, dường như chúng ta nghĩ sự tử tế sẽ ngăn cản việc đạt được những điều lớn lao. Khi nhắc đến những người thành công, sự tử tế không phải là cụm từ đầu tiên bật ra khỏi đầu chúng ta.
Chúng ta có thể thừa nhận rằng sự tử tế là một đức tính tốt, và đánh giá cao số ít người trong cuộc sống có đặc điểm như vậy. Nhưng bên trong, có thể chúng ta thấy đó là điểm yếu chứ không phải điểm mạnh.
Tôi nhớ trong một bài thuyết giáo, một mục sư đã nói: “Không một ai muốn dòng chữ ‘Họ là những người tốt bụng’ viết trên bia mộ của mình.” Hàm ý là nếu một người nào đó nổi tiếng là tốt tính thì đồng nghĩa với việc họ chưa hoàn thành được việc gì trong đời.
Trong bối cảnh đó, làm người tử tế có vẻ như phải nhún một bước. Người ta cảm thấy rằng sự tử tế giống như một điều gì yếu đuối – nén đam mê và dập tắt ngọn lửa điều khiển chúng ta. Người ta cho rằng tử tế có nghĩa là bỏ cuộc và luôn có xu hướng tránh đối đầu. Những người có tính cách hướng ngoại có cảm giác họ phải bỏ đi bản tính tự nhiên của mình để trở thành một người không đúng với bản chất của họ. Những người có tính cách trầm lắng hơn thường lấy sự tử tế để biện minh cho việc không phấn đấu hơn của mình.
Sự tử tế được mọi người coi là một đức tính tốt. Nhưng trong nền văn hóa thúc đẩy sự thành công thì ít người phá lệ để biến nó thành một phần trong cuộc sống của mình. Họ xem đó là đức tính không bắt buộc, giống như ghế sưởi ấm trong trong một chiếc xe hơi mới: đẹp, nhưng không cần thiết.
Nhưng lý do không phải vì tử tế là một bản tính lỗi thời, đó là cách hiểu sai. Sự tử tế không phải chỉ là sự dịu dàng hoặc tốt bụng, nó là một yếu tố quan trọng trong một cuộc sống thành đạt. Sự tử tế là một phần quan trọng của sức mạnh.
SỨC MẠNH CỦA LÒNG TỐT
Lòng tốt và sức mạnh không hề xung khắc nhau. Sức mạnh mà không có lòng tốt thì đó là sự lừa dối. Lòng tốt mà không có sức mạnh sẽ dần suy yếu. Chỉ khi nào cả hai tố chất này đi cùng nhau mới tạo ra tính ảnh hưởng thực sự trong đời sống của người khác.
Khi tiếp xúc với những người gây chuyện trong cuộc sống, chúng ta sợ rằng bất kỳ biểu hiện lòng tốt nào đều sẽ bị coi là điểm yếu mời gọi sự công kích. Nhưng chỉ có những người mạnh mẽ mới có thể có lòng tốt thực sự. Sự tử tế trở thành một trong những đặc tính cho phép chúng ta giao tiếp hiệu quả với người khác. Hai cháu gái của tôi, lên bốn và sáu tuổi, thường làm tôi ngạc nhiên bởi sự tử tế chúng dành cho nhau. Chúng vẫn đánh nhau như phần lớn trẻ em khác, nhưng khi một trong hai đứa cần sự vỗ về nhẹ nhàng thì dường như chúng lại có một “giác quan thứ sáu” vậy. Tôi thấy Averie dùng tiền của mình để mua một món quà cho em gái, Elena, vì cô bé biết món quà đó có ý nghĩa như thế nào với em gái. Elena thường là người chủ động chia món tráng miệng yêu thích với chị. Càng thể hiện sự tử tế với nhau thì mối quan hệ của hai chị em càng trở nên khăng khít.
Thử nghĩ xem chúng ta cảm thấy thế nào khi ai đó thể hiện lòng tốt với mình. Chúng ta sẽ không chỉ chú ý đến hành động tử tế đó, chúng ta cảm nhận khác hẳn về người đó. Sự tử tế là một cái bắt tay đầy cảm xúc tạo dựng lòng tin giữa hai con người với nhau.
Kết quả thậm chí còn rõ ràng hơn khi ai đó thể hiện lòng tốt với kẻ thù của họ. Một người đang chờ đợi bị người kia chỉ trích hoặc trừng phạt nhưng thay vào đó lại nhận được lòng tốt của họ. Ngay cả khi có sự bất đồng hoặc tổn thương mạnh mẽ, thì rất khó chối bỏ thực tế là họ đã được đối xử với sự tôn trọng và tử tế, giảm thiểu sự tấn công.
Một nỗi sợ hãi phổ biến là chúng ta phải từ bỏ tính cách cá nhân để có được sự tử tế. Chúng ta muốn được tham gia trọn vẹn trong cuộc sống, và chúng ta không muốn giả vờ làm một người không phải là chính mình. Chúng ta sợ sống một cuộc đời với mệnh lệnh phải “tử tế” ẩn chứa phía sau, ám chỉ rằng chúng ta cần phải dịu bớt tính cách của mình xuống một mức. Chúng ta cảm thấy như bản thân phải có bổn phận sơn màu cho cuộc sống của mình.
Lòng tốt không thay thế cho tính cách, nó là một đức tính cần có trong mỗi người nếu muốn bao dung với những người xung quanh. Thêm chút muối vào thức ăn không thay thế được thức ăn mà nó làm tăng hương vị tự nhiên. Lòng tốt mang đến sự thấm đượm sâu sắc trong các mối quan hệ.
KHOA HỌC VỀ LÒNG TỐT
Lòng tốt giúp chúng ta gây ấn tượng trong đời sống hàng ngày và các mối quan hệ. Bất kể cá tính, giới tính, hoặc tuổi tác, lòng tốt là một yếu tố quan trọng cho sự thành công trong mọi lĩnh vực đời sống. Nó mang lại giải pháp giúp mọi người lấy lại niềm tin về thế giới xung quanh. Thay vì một mánh lới để sinh tồn, nó trở thành cách thức ảnh hưởng đến đời sống của người khác, một chất xúc tác cho sự thay đổi tích cực trên thế giới.
Chúng ta không trở nên tốt bụng bằng việc làm những điều tốt cho người khác. Chúng ta làm những việc tốt cho người khác vì bản chất chúng ta tốt bụng.
Dường như những người tốt sống lâu hơn, được nhiều người yêu quý hơn, vui vẻ hơn và thành công trong công việc hơn so với người khác. Lòng tốt không chỉ là một đức tính tốt, nó mang lại những lợi ích trong thế giới thực cho cả người cho và người nhận.
Chúng ta thường nghe câu: “Người tốt thì xếp cuối cùng.” Nhưng sau hơn hai thập kỷ làm việc trong giới kinh doanh, tôi thấy ý nghĩa ngược lại thường đúng hơn. Có những kẻ áp đặt chuyên ức hiếp người khác để tiến lên vị trí đầu, nhưng nhân viên của họ thường ít trung thành, gắn bó và vui mừng vì là một phần của công ty. Họ thường dùng bề ngoài có vẻ tử tế như một chiêu bài để nhân viên đi theo họ, nhưng kết cục lại dẫn đến sự thiếu lòng tin vào tổ chức.
Tôi cho rằng cụm từ “Kem nổi trên mặt” thì chính xác hơn. Có nhiều nhà quản trị mà tôi từng làm việc cùng trong các tập đoàn và các tổ chức lớn đã rất thành công bằng việc thiết lập các mối quan hệ thực sự với những người xung quanh trong bước đường phát triển của mình. Bắt đầu từ phía dưới, họ thực sự quan tâm đến những người quanh họ. Thay vì chèo kéo vì lợi ích của riêng mình, họ xây dựng lòng tin từ cấp độ đó và tính ảnh hưởng bắt đầu tăng lên khi đạt đến các chức vụ khác nhau.
Khi có ai đó đối xử tử tế với mình thì chúng ta đều rất đỗi ngạc nhiên vì điều đó ít khi xảy ra. Nó khiến chúng ta muốn kết nối với người đó và chúng ta thấy mình cũng tử tế lại với họ.
Điều tương tự cũng đúng với một người không tử tế. Khi họ cư xử tồi, chúng ta chỉ muốn tránh xa họ. Chúng ta không tin tưởng và luôn nghi ngờ các hành động và động cơ của họ.
Điều gì xảy ra nếu chúng ta khiến cho mọi việc trở nên đơn giản hơn bằng cách tử tế với một người “khó ưa”? Không có gì đảm bảo cách phản ứng của người kia, nhưng nó sẽ làm thay đổi các yếu tố trong mối quan hệ. Chúng ta cư xử tử tế không phải để người kia thay đổi. Chúng ta cư xử tử tế vì đó là việc đúng nên làm.
Đó là một Quy tắc Vàng: “Hãy đối xử với người khác theo cách con muốn họ đối xử với mình.”
Sự tử tế thực sự không phải là một kỹ thuật mà chúng ta sử dụng để thay đổi người nào khác. Đó là đặc điểm tính cách. Chúng ta sẽ đối xử tốt với người khác dù họ có làm hoặc nói gì. Nó không có nghĩa là chúng ta phải thật thoải mái và thân thiện với một người gây rắc rối khi họ làm tổn thương chúng ta. Nó chỉ có nghĩa là chúng ta đối xử tốt và tôn trọng họ như một người bình thường. Nó mang ý nghĩa của câu nói: “Hãy yêu kẻ thù của bạn.”
Terry là nhân viên mới trong văn phòng, bắt đầu làm việc chưa đầy ba tháng. Hầu hết các nhân viên bán hàng khác đều đối xử tốt với cậu, nhưng Bill lại có vẻ ác cảm với cậu ấy. Bill làm việc ở đó lâu hơn những người khác và luôn là nhân viên bán hàng đứng đầu trong công ty. Anh ấy là người giỏi nhất, anh ấy biết điều đó, và anh ấy đảm bảo những người khác cũng phải biết điều đó. Không ai biết chắc là vì kiêu ngạo hay vì thiếu tự tin khiến anh ấy cứ thường xuyên tấn công Terry, chỉ ra là cậu nhân viên mới không có tố chất để thành công trong lĩnh vực này. Bill mỉa mai Terry và hạ thấp cậu ấy sau lưng.
Terry không phải là người có cách cư xử tệ. Cậu không trả đũa hoặc dùng những thủ đoạn tương tự mà Bill đã làm với mình. Thay vào đó, cậu ấy luôn luôn đối xử rất tốt với Bill. Terry tự bảo vệ mình bằng cách không đến gần Bill nhiều. Trước mặt Bill, cậu cố gắng khen ngợi con người cũng như năng lực của anh ta. Khi không có Bill cậu cũng cư xử như vậy. Khi những người khác gọi Bill là đồ ngu xuẩn, Terry vẫn nhấn vào những điểm mạnh của anh ta. Cậu biết rằng có điều gì đó khiến mọi người cư xử với anh ta theo cách đó, vì mọi người sẽ không hành động như vậy nếu trong quá khứ không có điều gì khó chịu thúc đẩy hành vi của họ.
Bước ngoặt đến khi Terry có một khách hàng lớn sẽ mang lại cho cậu khoản hoa hồng hàng nghìn đô-la. Cậu biết Bill là người phù hợp hơn đối với khách hàng này và đã thu xếp cho Bill làm với khách hàng đó thay cho cậu. Đó là một hành động tử tế được biểu lộ ra.
Bill và Terry không bao giờ là bạn thân của nhau, và Bill thì vẫn bị mọi người nhìn nhận là một kẻ ngu xuẩn. Tuy nhiên, có một sự tôn trọng ngầm lớn dần lên giữa Bill và Terry. Bill không bao giờ nói hay về Terry, nhưng anh ta cũng không nói điều gì tiêu cực. Terry chọn lối sống tử tế và chân thành, và Bill thì thấy khó cưỡng lại. Điều đó không thay đổi cuộc sống của Bill, nhưng nó đã làm thay đổi mối quan hệ của họ.
LỰA CHỌN SỰ TỬ TẾ
Khi những người gây phiền toái bám lấy cuộc sống của chúng ta bằng những xúc tu của họ, chúng ta không thể vờ như mọi thứ đều ổn. Sẽ có một thời điểm, địa điểm xảy ra xung đột. Nhưng chúng ta phải giải quyết với sự tập trung vào lợi ích của người khác cũng như lợi ích của chính mình.
Có thể bạn sẽ hỏi tôi: “Vậy tôi có cần phải đối xử tốt với một kẻ rắc rối không?”
Việc cảm nhận về người này tích cực hơn so với người khác vốn là lẽ tự nhiên. Chúng ta sống gần gũi hơn với một số người và với một số người khác thì không như vậy. Khi tức giận với một người nào đó hoặc họ làm tổn thương chúng ta, thì sự tử tế không phải là phản ứng đầu tiên mà chúng ta nghĩ đến. Nhưng nếu xác định sự tử tế là một giá trị chúng ta đặt ra, nó có thể là một phần quan trọng của mọi mối quan hệ – ngay cả với những mối quan hệ khó nhằn nhất. Nó không có nghĩa là chúng ta bỏ qua tình huống, nó có nghĩa là chúng ta phải nhìn vào người khác và những gì mà họ đang làm bằng đôi mắt thấu hiểu hơn.
Ngay cả khi đau khổ, chúng ta đều có thể chọn sự tử tế là một cách phản ứng phù hợp và tích cực – dù chúng ta đang đối phó với những người gây chuyện, những đứa trẻ hay vòi vĩnh, những cô cậu thiếu niên nổi loạn, những người thân lớn tuổi bị mất trí, hoặc thậm chí là một chú cún con nhai tờ bìa cuốn sách mình yêu thích.
GIẤC MƠ LÒNG TỐT
Thế giới sẽ như thế nào nếu mọi người đều cư xử tử tế, ngay cả với những người mà họ bất hòa? Điều gì sẽ xảy ra với chiến tranh, chính trị, chính phủ, gia đình và nhà thờ? Điều gì sẽ xảy ra nếu mọi người phải tham gia một khóa học về sự tử tế trước khi xuất hiện trong một chương trình truyền hình thực tế?
John Donne – một nhà thơ người Anh từng nói, “Không ai là một hòn đảo”, ý muốn nói rằng không ai có thể sống cô độc một mình, chúng ta đều liên quan tới những người khác. Giống như khi ném một hòn sỏi xuống ao sẽ xuất hiện những gợn sóng hình tròn loang ra. Sự tử tế của một người có thể có được tính ảnh hưởng đó. Nó tác động đến cuộc sống của một người khác, cũng như có tác động đến toàn xã hội.
Sự tử tế là một đặc tính dễ lan truyền. Nó là một chất “làm giảm độ axit” để sống trong một thế giới độc hại. Nó là một công cụ mà Đức Chúa trời đã ban tặng cho chúng ta để thay đổi thế giới bằng cách gây ảnh hưởng đến người khác – từng trái tim một.