“[Mỗi quyết định] đều sẽ bị… các phương án còn lại đe dọa. Trong số đó, có thể có những quyết định tốt và đúng đắn hơn quyết định mà bạn đã chọn.”
- PAUL TILLICH
Nếu có ai hiểu rõ về FOBO, thì đó có lẽ là Yael Melamed. Sau khi tốt nghiệp đại học, cô bắt đầu trở thành nhà tư vấn chiến lược và bước đi hợp lý kế tiếp sẽ là lấy bằng tiến sĩ luật học hay thạc sĩ quản trị kinh doanh. Tại thời điểm đó, Yael hoàn toàn không biết chắc mình muốn làm gì trong cuộc sống, vì vậy, cô quyết định đặt cược nhiều hơn. Cô nghĩ rằng nếu lấy cả bằng luật và bằng kinh doanh thì cô sẽ có nhiều cơ hội để lựa chọn. Trong một tương lai đầy bất ổn, giá trị lựa chọn mang đến hàng rào phòng vệ chống lại nỗi sợ của chúng ta trước những điều không mong đợi. Nhưng mọi chuyện đã thay đổi khi Yael bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư da. Ngay lập tức, cô nhận ra rằng mình đã hoàn toàn sai. Bây giờ, khi đối mặt với một tình huống bất ổn, ảm đạm và đáng sợ, cô than thở rằng mình đã phí quá nhiều thời gian để trau chuốt hồ sơ thành tích và tích lũy giá trị lựa chọn đi kèm với nó. Dù thuận lợi tiến bước trên con đường sự nghiệp nhiều lựa chọn so với bạn bè đồng trang lứa, cô vẫn chưa bao giờ tìm ra thứ mình thật sự mong muốn trong cuộc sống.
Khi đối mặt với khủng hoảng, bạn có thể sụp đổ hoặc xem thử thách đó là một cơ hội để đưa ra một số quyết định quan trọng. Sau khi nhận kết quả chẩn đoán, Yael dành rất nhiều thời gian để suy nghĩ về những lựa chọn, hoặc có lẽ là những gì cô đã bỏ qua cho đến lúc bấy giờ. May mắn thay, căn bệnh ung thư của cô có thể chữa được. Sau một cuộc phẫu thuật, cô được chứng nhận là hoàn toàn khỏe mạnh. Tuy vậy, sau khi vượt qua một trải nghiệm đáng sợ khi tuổi còn trẻ, cô nhận ra rằng mình không muốn sống trong sợ hãi và nuối tiếc. Cô cũng tin tưởng rằng vì cuộc sống quá ngắn ngủi nên mỗi ngày ta đều phải sống thật hạnh phúc. Do đó, cô quyết định theo đuổi ước mơ trở thành nhà trị liệu tâm lý và chuyên gia đào tạo doanh nhân. Với nghề nghiệp mới này, cô dành thời gian để giúp đỡ người khác tìm thấy bản thể thật sự và sắp xếp mọi việc trong cuộc sống của họ một cách phù hợp.
Để tôi nhắc lại cho bạn nhớ, FOBO được xác định bởi hai động lực riêng biệt nhưng vô cùng mạnh mẽ: (i) chờ đợi một điều khác tốt hơn và (ii) bảo toàn giá trị lựa chọn. Để chống lại áp lực kép này khi đưa ra những Quyết định mang đến giá trị cao, bạn cần xem lại cách mình đưa ra những quyết định quan trọng trong cuộc sống. Sau đó, bạn sẽ xây dựng một phương pháp mới để quyết định khôn ngoan hơn. Nói như vậy không có nghĩa là bạn phải bỏ hết mọi tiêu chí lẫn tiêu chuẩn để giải quyết các vấn đề. Thật ra, nếu bạn lo ngại rằng giải pháp cho FOBO là phải lựa chọn ổn định mọi thứ thì đừng sợ. Hóa ra FOBO liên quan đến quá trình quyết định nhiều hơn là những mục tiêu cuối cùng của bạn. Bạn vẫn có thể mong muốn nhận được điều tốt nhất, nhưng hãy cẩn thận về cách đạt được nó.
Để bắt đầu tìm hiểu, hãy nhớ lại những suy nghĩ và cảm giác của bạn khi bị FOBO tấn công. Bạn sẽ thấy nó thường bắt nguồn từ mong muốn có được thứ tốt nhất nhằm tối đa hóa kết quả và sẽ thấy khó chịu nếu phải chấp nhận một lựa chọn chỉ tốt thứ hai. Một nghiên cứu gần đây của các nhà nghiên cứu tại Đại học Waterloo đã kể lại câu chuyện về FOBO theo một cách khá thú vị nhằm phân tích những động cơ này. Trong kết luận, các tác giả khẳng định rằng những hậu quả do người cầu toàn gây ra không phải do mục tiêu tối đa hóa lợi ích thúc đẩy, mà là tác dụng phụ của quá trình tìm kiếm các phương án thay thế. Nói một cách dễ hiểu, nếu bạn muốn hạn chế cảm giác FOBO, bạn phải tách bạch mong muốn của mình với hành động để cố gắng đạt được điều đó. Cụ thể, bạn phải tránh xa sự cám dỗ khiến bạn mãi trăn trở hết lần này đến lần khác với những lựa chọn đã quyết định bỏ qua. Chính hành vi xem xét lại tập hợp lựa chọn mới là điều nguy hại. Dù bạn không nhận ra nhưng mỗi lần nhìn lại một phương án đã bị loại bỏ, bạn đang bảo toàn giá trị lựa chọn thay vì hành động. Nền tảng tâm lý đằng sau hành vi này cũng giống như việc liên tục lướt qua các kênh truyền hình để xem có chương trình gì hay hơn không, dù bạn đã hài lòng với cái mình đang xem. Nếu bạn cảm thấy bực bội vì cứ mãi chuyển kênh, hãy nghĩ xem khi việc đó áp dụng vào mỗi quyết định lớn lao trong cuộc sống thì còn thế nào nữa.
Liệu có phải nguồn gốc thật sự của FOBO là mong muốn bảo tồn giá trị lựa chọn chứ không phải là bản tính cầu toàn? Điều đó thật sự có lý nếu bạn suy nghĩ kỹ về nó. Nhiều nhà lãnh đạo giỏi phấn đấu để đạt được kết quả tốt nhất nhưng không bao giờ chạy theo FOBO. Các công ty lớn duy trì cam kết kiên định hướng đến sự xuất sắc mà không trở thành nạn nhân của sự tê liệt phân tích và trì trệ. Các cá nhân và tổ chức này vẫn có thể đạt được kết quả tốt nhất và giữ vững sự cam kết vì không bị “sa lầy” vào quá trình ra quyết định. Họ chấp nhận thực tế rằng họ phải xem xét liệu mình có cơ hội thành công hay không. Họ cũng đủ khôn ngoan để biết rằng mình bắt buộc phải từ bỏ các lựa chọn tiềm năng khác để tiến về phía trước.
Nếu muốn noi gương họ, bạn phải chấp nhận rằng bạn không thể có được mọi thứ mà chỉ được chọn một trong số nhiều phương án. Trải nghiệm này chẳng dễ chịu gì. Khi loại bỏ các lựa chọn thay thế, bạn phải chịu một số tổn thất nhỏ – hệ quả tất yếu của việc từ bỏ các khả năng và đóng lại những cánh cửa, dù một vài lựa chọn trong số đó có thể rất hấp dẫn. Thậm chí, bạn còn cảm thấy tiếc nuối khi tất cả những quả vả trong tiểu thuyết The Bell Jar chất đống quanh chân bạn. Nhưng nếu không chấp nhận được những mất mát này và tiếp tục tiến lên, bạn sẽ mãi bị mắc kẹt trong việc cân nhắc vô số ngã rẽ đang chắn ngang con đường phía trước. Chính vì vậy, để vượt qua FOBO khi đưa ra các Quyết định mang lại giá trị cao, bạn cần sử dụng một quy trình loại bỏ những phương án và tìm ra động lực để phớt lờ chúng. Như vậy, bạn sẽ có thể tinh giản các lựa chọn xuống chỉ còn một lựa chọn duy nhất và tin tưởng vào quyết định của mình.
Làm thế nào để KonMari tâm trí của bạn
Khi bạn đã chấp nhận rằng mình không thể có tất cả, trước tiên bạn phải tìm cách loại bỏ từng phương án chưa được khám phá trước khi đi đến lựa chọn cuối cùng. Dù bạn tin rằng mình vẫn còn nhiều lựa chọn tốt – thậm chí tốt hơn – trong tầm tay, thì việc bỏ qua từng lựa chọn vẫn là một thử thách lớn. Việc loại dần những khả năng có thể khiến bạn khó chịu, nhất là với suy nghĩ rằng bạn có thể và nên sở hữu tất cả. Bạn sống trong một môi trường nhiều lựa chọn để làm gì nếu không thể tận dụng hết lợi thế của nó? Nhưng vấn đề nằm ở chỗ bạn đang sống trong một mớ hỗn độn. Đây giống như một cơ hội để bạn dọn dẹp tủ đồ với hàng đống quần áo mà bạn sẽ không bao giờ mặc. Càng tạo ra nhiều thứ lộn xộn, bạn càng khó tận hưởng cuộc sống.
Nếu muốn dọn dẹp tâm trí cho ngăn nắp, bạn có thể học hỏi Marie Kondo, một bậc thầy về nghệ thuật dọn dẹp người Nhật Bản. Cô đã xây dựng nên một đế chế toàn cầu nhờ sức mạnh của việc dọn dẹp. Phương pháp KonMari của cô bao gồm hai quan niệm chính. Thứ nhất, để đơn giản hóa cuộc sống của bạn, hãy tập hợp tất cả đồ đạc mà bạn đang có, sau đó bỏ đi bất cứ thứ gì không “khơi dậy niềm vui”. Thứ hai, trước khi bỏ đi một vật, bạn nên cảm ơn sự phục vụ của nó để không cảm thấy áy náy vì đã bỏ nó đi. Quan niệm thứ hai rất thích hợp cho những lúc bạn tìm cách loại bỏ các lựa chọn và đặc biệt hiệu quả khi bạn đang cố gắng gạt bỏ những giá trị tinh thần mà bạn gán cho giá trị lựa chọn đó.
Thoạt nghe có thể bạn sẽ cảm thấy phương pháp luận của Kondo có phần kỳ lạ, nhưng góc nhìn mà cô ấy đưa ra thật sự rất thú vị. Như bạn biết, FOBO là nỗi đau khổ sinh ra khi chúng ta có quá nhiều lựa chọn. Nếu không có lựa chọn, bạn sẽ chẳng bao giờ phải lo lắng về tính thiếu quyết đoán. Chính vì vậy, dù bạn cảm thấy mình rất may mắn vì ngay từ đầu đã có nhiều cơ hội, nhưng bạn không thể khư khư ôm lấy tất cả cùng một lúc. Chúng đang tạo ra sự nhập nhằng và kìm chân bạn. Tuy vậy, bạn vẫn nên cảm thấy biết ơn. Nếu bạn thừa nhận thực tế nền tảng này, bạn sẽ dễ dàng từ bỏ những gì không cần thiết mà không cảm thấy tội lỗi hay hối tiếc. Bạn có thể KonMari tâm trí y như tủ quần áo của mình vậy.
Nếu cần một bản nhạc nền nào đó để “khơi dậy niềm vui” trong lúc dọn dẹp, bạn có thể tìm ca sĩ, nhạc sĩ, người có ảnh hưởng trên mạng xã hội và – tập trung chỗ này nhé – triết gia hiện đại Ariana Grande, để khơi dậy nguồn cảm hứng. Nếu bạn nghĩ bản hit đình đám thank u, next (cảm ơn, người kế tiếp) chỉ nói về những cuộc chia tay của cô ấy với các nhân vật nổi tiếng như diễn viên hài Pete Davidson thì bạn vẫn chưa nhận ra thông điệp thật sự trong lời bài hát. Thật ra, đó là lời kêu gọi chống lại FOBO mạnh mẽ nhất. Qua bài hát, Grande giải thích về những bài học cô đã nhận được sau mỗi cuộc tình tan vỡ và cô nhận ra mối quan hệ quan trọng nhất là đối với chính bản thân mình. Lời bài hát I’m so f*ckin’ grateful for my ex (Tôi biết ơn gã bồ cũ chết đi được) được lặp đi lặp lại trong bài hát đến sáu lần, thông điệp này quả thật sâu sắc một cách đáng ngạc nhiên. Đây cũng là một chiến lược tuyệt vời giúp cắt giảm một danh sách lựa chọn dài lê thê để đi đến một quyết định. Để loại bỏ các lựa chọn, bạn phải sẵn sàng gạch đi từng mục rồi chọn lấy một thứ duy nhất. Bạn không thể quay lại, hoài nghi hay cảm thấy hối tiếc. Bạn cần phải tiếp tục tiến lên.
Yael Melamed thì có chiến lược riêng để “cảm ơn, người tiếp theo” trong quá trình lựa chọn. Thay vì tự hỏi liệu cái này có “đủ tốt” chưa, cô đặt ra câu hỏi là “Tốt như vậy có đủ không?”. Nhờ thực hiện phương pháp này, Yael không còn đánh giá từng phương án dựa trên những mục tiêu trừu tượng và lý tưởng hóa, mà dựa vào giá trị riêng của chúng và xuất phát từ đó. Khi bạn tập trung vào các đặc điểm tích cực thay vì tiêu cực của một lựa chọn, nhiều khả năng bạn sẽ cảm thấy hài lòng hơn với quyết định cuối cùng.
Mặc dù các chiến lược của Marie Kondo, Ariana Grande và Yael Melamed đều hỗ trợ cho quá trình suy nghĩ, nhưng việc sàng lọc tất cả khả năng bạn đang có rồi loại bỏ từ từ không phải lúc nào cũng là một công việc dễ dàng. Các tính toán có thể sẽ khó khăn hơn nếu xuất hiện sự bất cân xứng thông tin và rất khó thu thập đủ thông tin để đưa ra quyết định. Dù bạn đang giải quyết những vấn đề liên quan đến dữ liệu, nhưng bạn cũng phải chấp nhận thực tế rằng cuộc sống không giống như một phòng thí nghiệm. Dữ liệu không phải lúc nào cũng chỉ có hai màu đen-trắng và bạn không bao giờ dự đoán được chính xác chuyện gì sẽ xảy ra trong tương lai. Thêm vào đó, khi cảm thấy FOBO, bạn thường đã bị tê liệt phân tích nên lúc thu thập dữ kiện, bạn sẽ có xu hướng chọn những thông tin gây hại cho mình.
Đó là lý do vì sao khi đối diện với những Quyết định mang lại giá trị cao, thường sẽ không có một câu trả lời đơn giản hay giải pháp nhanh gọn. Thay vào đó, bạn phải chuẩn bị sẵn sàng và đối mặt với chúng. Bạn cần chấp nhận rằng quyết định này có thể mất hàng giờ hoặc nhiều ngày trăn trở chứ không chỉ vài phút. Dựa trên bản chất của FOBO, bạn cũng phải suy nghĩ về mặt quá trình chứ không phải chỉ riêng về kết quả. Như bạn đã thấy trong chương trước, việc xây dựng một chiến lược rõ ràng sẽ giúp suy nghĩ của bạn chắc chắn hơn, đồng thời, việc quyết định cũng hiệu quả và có năng suất hơn. Điều này rất đáng để đầu tư công sức vì nó sẽ mang lại lợi ích cho bạn: Bạn có thể áp dụng quy trình này nhiều lần và khi học hỏi bất cứ kỹ năng nào, bạn sẽ điều chỉnh, cải thiện phương pháp đó trong quá trình học.
Quá trình trở thành người quyết đoán
Bây giờ, khi đã biết cách thay đổi suy nghĩ giá trị lựa chọn, bạn sẽ sẵn sàng áp dụng góc nhìn này để đưa ra các Quyết định mang lại giá trị cao. Thực hành là một phần quan trọng góp phần vượt qua FOBO. Khi bạn tích lũy được nhiều kinh nghiệm sống và mài giũa sự nhạy bén, những vấn đề trước đây từng làm khó bạn đột nhiên trở nên “dễ như trở bàn tay”. Nó giống như việc bạn chạy giữa dòng xe đông đúc trên đường cao tốc. Ban đầu, bạn có thể cảm giác như đang lái chiếc xe gắn máy trong khi người khác lao vù vù trên những chiếc xe hơi hiện đại. Rủi ro đi lệch hướng và ngã xuống mặt đường là rất cao. Nhưng khi bạn đã có kinh nghiệm thì hai chuyện sau sẽ xảy ra. Thứ nhất, bạn sẵn sàng đưa ra các quyết định sáng suốt hơn. Bạn đổi chiếc gắn máy để mua một chiếc xe tốt hơn, rồi đến một ngày, thậm chí bạn có thể sở hữu chiếc Audi đã mong đợi từ lâu. Thứ hai, bạn bắt đầu nhìn nhận mọi thứ một cách mạnh dạn hơn. Một chiếc xe đua trong mắt bạn năm hai mươi tuổi, mười năm sau có thể chỉ giống như một hộp diêm. Như vậy, khoảng cách giữa nhiều thử thách trong cuộc sống và năng lực tự giải quyết của bạn được thu hẹp đến mức không còn là trở ngại nữa. Kinh nghiệm của bạn khiến cho tất cả trở nên khác biệt.
Bạn làm thế nào để vận dụng kinh nghiệm khi đưa ra các Quyết định mang lại giá trị cao? Trong chương trước, bạn đã học cách tiến hành thẩm định thông tin để xác định xem liệu có nên nắm bắt một cơ hội hay không. Bây giờ, bạn sẽ tiếp tục sử dụng phương pháp này để vượt qua sự thiếu quyết đoán. Nhưng lần này, bạn sẽ phân tích từ một góc nhìn khác. Khác với FOMO, bạn không cố gắng xác định xem liệu một lựa chọn hay cơ hội có đáp ứng các tiêu chí của mình hay không. Ngược lại, khi cảm thấy FOBO, thách thức chính là bạn có nhiều lựa chọn tốt hơn khả năng đón nhận của mình. Nếu chỉ có thể chọn một trong số đó, bạn phải thực hiện quá trình tinh giản các lựa chọn xuống chỉ còn một lựa chọn duy nhất. Hãy làm theo những nguyên tắc hoạt động mà bạn đã biết ở chương trước, cộng thêm vài quy luật mới để đảm bảo rằng bạn không khư khư bảo toàn giá trị lựa chọn:
Vượt qua FOBO khi đưa ra những Quyết định mang lại giá trị cao
Giữ lối tư duy mở: Đừng quá cố chấp với bất kỳ kết quả tiềm năng nào trước khi bắt đầu lựa chọn. Nếu không, bạn sẽ rất khó xử khi loại bỏ những phương án ra khỏi tập hợp cơ hội mà bạn đang có.
Hiểu rõ trọng tâm: Xác định những mục tiêu bạn đang cố gắng đạt được và hình dung về một kết quả chấp nhận được đối với bạn. Hãy liệt kê các tiêu chí của bạn và những phẩm chất liên quan đến kết quả đó.
Căn cứ vào sự thật chứ không phải cảm xúc: Tổng hợp tất cả thông tin bạn cần trước khi quyết định.
Thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn: Đừng đưa ra quyết định một cách mơ hồ. Hãy hỏi ý kiến những người xung quanh và có thể hỏi cả những người không nằm trong phạm vi quan hệ của bạn để có thêm thông tin và lời khuyên.
Nên nhớ rằng, bạn đang chọn phương án tốt nhất, không phải bỏ đi lựa chọn tồi tệ nhất: Một khi đã xác định rằng tất cả lựa chọn đều có thể chấp nhận được, quá trình ra quyết định của bạn sẽ hướng đến việc chấp nhận phương án tốt nhất. Những người mắc FOBO thường cảm thấy rất khó khăn khi phải loại bớt lựa chọn và nuối tiếc những gì đã bỏ qua; do đó, bạn phải luôn định hướng quyết định của mình bằng cách củng cố niềm tin rằng bạn đang lựa chọn rất sáng suốt.
Sau khi đã thấm nhuần những nguyên tắc cơ bản này, bạn sẽ tiếp tục tiến hành quá trình quyết định.
Bước 1: Xây dựng câu hỏi
Tương tự như với FOMO, trước tiên, bạn cần đặt câu hỏi nhằm xác định ngắn gọn nguyên nhân nào khiến mình bị nhiễm FOBO. Đây là việc làm cần thiết để định hình phần còn lại của quá trình quyết định. Mục tiêu của bạn là nêu lên quyết định sắp tới một cách rõ ràng và chính xác, chẳng hạn: “Tôi nên mua chiếc ô tô nào trong bốn chiếc này?” hay “Tôi nên tuyển ai trong tám ứng viên này?”.
Bước 2: Xác lập tiêu chí để đưa ra quyết định
Tương tự, bạn sẽ đặt ra một số tiêu chuẩn cơ bản để xác định xem một cơ hội có đáp ứng được những tiêu chuẩn ấy hay không. Nhớ rằng mong muốn đạt được kết quả tốt nhất là hoàn toàn chính đáng, nhưng bạn cần xác định điều gì quan trọng đối với mình để có thể đưa ra quyết định dựa trên những giá trị tương xứng. Tốt hơn hết, bạn nên tránh phức tạp hóa quá trình quyết định bằng cách đặt quá nhiều tiêu chí và có nguy cơ bị tê liệt phân tích. Nếu không thể quyết định dựa trên năm hoặc mười tiêu chí trở xuống, bạn sẽ gặp rắc rối. Trong trường hợp đó, bạn phải giảm bớt danh sách tiêu chí của mình.
Bước 3: Thu thập dữ liệu
Khi tiến hành thẩm định, bạn cần thu thập thông tin để xác minh rằng liệu những giả định về sự hấp dẫn của từng phương án có đúng hay không, tương tự như cách bạn đã làm trong chương trước. Khi dựa vào thực tế và dữ liệu để loại bỏ sự bất cân xứng thông tin, bạn sẽ chắc chắn rằng mỗi quyết định tiềm năng đều “đủ tốt”. Nếu một lựa chọn không đáp ứng các tiêu chí cơ bản, bạn sẽ không cần quay lại cân nhắc về nó nữa.
Bước 4: Lựa chọn ứng viên sáng giá đầu tiên
Đến thời điểm này, bạn đã thực hiện rất nhiều nghiên cứu. Do đó, bạn có thể tin tưởng trực giác của mình trong việc xác định phương án tạm thời nổi bật nhất trong số các phương án. Vì đã chắc chắn rằng tất cả lựa chọn đều chấp nhận được nên việc xác định “ứng viên” sáng giá nhất sẽ không gây ra ảnh hưởng tiêu cực nào. Bạn sẽ tin tưởng linh cảm của mình để chọn một phương án có nhiều ưu điểm và thú vị nhất đối với bạn. Đây sẽ là cột mốc – “lựa chọn tốt nhất” đối với bạn. Cho dù trực giác không chính xác, bạn cũng không thể mất hết: Tất cả phương án còn lại đều “đủ tốt”, nên các tiêu chí của bạn chắc chắn sẽ được đáp ứng.
Bước 5: Loại bỏ những lựa chọn kém hơn một cách có hệ thống
Tiếp theo, bạn sẽ so sánh từng lựa chọn với phương án tốt nhất. Nếu lựa chọn đó không vượt trội hơn, hãy nhớ đến phương pháp Marie Kondo, “cảm ơn, người kế tiếp” và thôi không cân nhắc nữa. Bởi vì loại bỏ những lựa chọn và buông bỏ những cơ hội đã qua đi là việc rất khó khăn với người mắc FOBO, nên hãy luôn ghi nhớ rằng bằng việc thực hiện quá trình này là bạn sẽ luôn chọn cái tốt hơn giữa hai lựa chọn trước mắt.
Bạn sẽ tiếp tục quá trình này và giảm bớt danh sách phương án bằng cách so sánh từng phương án với phương án tốt nhất tạm thời. Bạn cũng sẽ linh hoạt thay thế phương án số một vào bất cứ thời điểm nào trong quá trình này. Vị trí dẫn đầu không phải là “bất di bất dịch”, vì vậy, nó cũng phải được loại bỏ nếu bạn quyết định thay thế. Bạn sẽ lặp lại quá trình cho đến khi chỉ còn hai lựa chọn: một lựa chọn tốt nhất và một lựa chọn dự phòng. Bạn chỉ cần đến phương án dự phòng nếu vì một số lý do nào đó, phương án đầu tiên không còn khả dụng.
Suốt cả quá trình này, bạn phải luôn tuân thủ một nguyên tắc quan trọng và nhất quán: Khi đã loại bỏ một lựa chọn thì là “một đi không trở lại”. Bạn sẽ không xem xét lại hay hối tiếc về nó nữa. Vì nếu cứ lặp đi lặp lại với một cơ hội, bạn sẽ có nguy cơ “sa lầy” vào FOBO. Thế nên, hãy chống lại sự cám dỗ này bằng mọi giá.
Bước 6: Viết ra giấy
Giống như trong chương trước, bạn sẽ viết ra những phân tích đã được sử dụng trong tình huống này. Việc viết suy nghĩ ra giấy sẽ giúp bạn chắc chắn rằng tư duy của mình thật sự thấu đáo và toàn diện. Bạn cũng sẽ chống lại được mong muốn xếp hạng các lựa chọn. Thay vào đó, bạn sẽ xem xét từng phương án một, sau đó quyết định giữ lại hay loại bỏ dựa trên hệ giá trị của riêng chúng. Ngay lúc bắt đầu xếp hạng các lựa chọn, bạn đang có nguy cơ gây rắc rối cho việc đánh giá và kích động FOBO quay lại lần nữa.
Nếu bạn vẫn bị bế tắc thì sao?
Nếu bạn nhận thấy mình không thể giảm bớt các lựa chọn xuống còn một vài hoặc hai lựa chọn cuối cùng, bạn cần tìm kiếm sự trợ giúp. Các công ty đầu tư mạo hiểm thường có ủy ban đầu tư với nhiệm vụ xem xét từng quyết định, cân nhắc kỹ lưỡng, đặt ra những câu hỏi hóc búa rồi quyết định chấp thuận hay từ chối đầu tư. Ý kiến khách quan từ những người có hiểu biết và luôn mong muốn điều tốt nhất cho bạn có thể mang lại quan điểm nhiều chiều và sự tự tin, trước khi bạn quyết tâm lựa chọn theo hướng này hay hướng khác. Hãy lựa chọn một nhóm người đa dạng để nhận được nhiều đánh giá và ý kiến khác nhau. Tuy nhiên, nhằm tránh gây ra sự phức tạp không cần thiết, bạn nên giới hạn số lượng dưới năm người. Bên cạnh đó, số người cố vấn nên là số lẻ để tránh tình huống “nước đôi” khi biểu quyết.
Dù giá trị của quyết định mà bạn đưa ra là cao hay thấp, bạn vẫn cảm thấy thoải mái hơn khi dựa vào đánh giá của người ngoài cuộc. Vì đây là FOBO nên các kết quả được cân nhắc đều có thể chấp nhận được. Dù bạn đã nỗ lực bỏ bớt, nhưng đến thời điểm này, bạn vẫn đang ở trong một tình thế mà sự khác biệt giữa các phương án còn lại không lớn đến mức dẫn tới sự bế tắc. Đây là thời điểm cần đưa ra quyết định. Do đó, nếu không thể tự thực hiện, bạn phải nhờ người khác giúp đỡ. Trong lúc nhờ vả, bạn sẽ có cơ hội để giải thích cách mình cân nhắc để đi đến những phương án cuối cùng. Bạn có thể phải đối mặt với những câu hỏi thăm dò buộc bạn suy nghĩ lại về các tính toán hay thậm chí thay đổi suy nghĩ. Chuyện này hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, bạn phải cân nhắc nếu bất kỳ dữ liệu mới nào mâu thuẫn với tiêu chí ban đầu của bạn. Trừ khi xảy ra một số thay đổi lớn, nếu không, thông tin mới có thể giống như con ngựa thành Troy35 dẫn đến sự chậm trễ và trì hoãn hành động.
35 Con ngựa thành Troy: Xuất phát từ điển tích nổi tiếng về con ngựa thành Troy trong thần thoại Hy Lạp. Trong cuộc chiến giữa người Hy Lạp và người Troy, người Hy Lạp đã giả vờ để quên một con ngựa gỗ khổng lồ khi rút khỏi chiến trường. Trong bụng con ngựa này có nhiều chiến binh Hy Lạp ẩn náu. Người Troy tưởng rằng mình thu được chiến lợi phẩm nên đã kéo con ngựa vào thành. Khi đêm xuống, các chiến binh Hy Lạp chui ra khỏi bụng ngựa, mở cửa thành, giúp quân Hy Lạp vào chiếm thành. Ngày nay, “con ngựa thành Troy” dùng để chỉ người hay vật được sử dụng để “giương đông kích tây”, nhằm thực hiện một mục đích bí mật.
Ngay cả khi đã ra quyết định, công việc của bạn vẫn chưa kết thúc. Các nhà đầu tư mạo hiểm sẽ không lãng mạn hóa quyết định của mình, bạn cũng thế. Một khi phương án đã chốt, rất nhiều sự kiện bất ngờ có thể xảy đến. Họ phải tiếp tục theo dõi, chú ý và sẵn sàng đối phó với những hệ quả từ hành động của mình. Trên thực tế, hằng năm, các nhà đầu tư đều nhìn lại danh mục đầu tư và so sánh hiệu quả hoạt động của mỗi công ty với giả định mà họ đưa ra tại thời điểm rót tiền. Bạn có thể áp dụng phương pháp tương tự bằng cách xem xét lại các quyết định theo thời gian và rút ra bài học kinh nghiệm. Bạn đã làm đúng điều gì, sai điều gì? Ai cho bạn lời khuyên hữu ích và ai khiến bạn lạc đường? Lẽ ra bạn nên làm gì?
Ra quyết định đồng nghĩa với việc chấp nhận rằng những lựa chọn và lý giải của bạn sau này có thể bị chứng minh là sai. Tương tự như việc đầu tư, các quyết định luôn đi kèm với rủi ro và chắc chắn bạn sẽ xây dựng, học hỏi được từ những hạng mục đầu tư kém chất lượng sau các quyết định tồi tệ và sai lầm. Bạn cũng nhận ra rằng những chân lý hôm nay có thể không còn thích hợp với bạn trong một năm nữa. Dù chọn sai đường, nhưng khi trở nên quyết đoán hơn, bạn có thể sử dụng chiến lược đã vạch ra trước đó để vượt qua bế tắc hoặc thách thức tiếp sau để đi theo một hướng mới.
Bây giờ, bạn đã nắm được các công cụ giúp tập trung và tin tưởng vào quyết định của mình, bạn đang dần dần vượt qua các FO. Tuy nhiên, bạn vẫn luôn phải cảnh giác dù cho có đạt được nhiều tiến bộ đi chăng nữa. Những yếu tố gây xao nhãng bên ngoài, hầu hết đều đến từ công nghệ, sẽ cám dỗ bạn và hủy hoại nỗ lực của bạn. Do đó, bạn sẽ cần nhiều bộ công cụ hơn. Chương tiếp theo sẽ cung cấp những chiến lược giúp bạn loại bỏ các tác nhân gây xao nhãng để tập trung vào những thứ quan trọng và bỏ qua những thứ khác.