Thiền nhân Bảo Quý, tự dụng tâm thủ hộ Phật pháp. Lúc trẻ viết kinh Pháp Hoa và các bộ kinh khác. Mộ tiền tạo hai thánh tượng Thích Ca và Di Đà bằng chiên đàn1, để nơi Đỉnh Hồ ở Đoan Châu. Lúc qua lại Ngũ Dương, nghiêng đầu thỉnh vấn. Tôi bảo rằng Phật dạy các pháp từ duyên sanh, các pháp từ duyên diệt; duyên hội mà sanh2, tức là duyên chưa sanh thì không có; duyên chưa có, tức là tuy có mà tánh thường tự Không. Tánh Không tức là chư pháp vốn chẳng có tự tánh. Vì vậy bảo rằng biết pháp thường vô tánh3. Hạt giống Phật từ duyên khởi.
1 Chiên đàn: gỗ đàn hương.
2 Duyên hội mà sanh: pháp sanh khi nhân duyên hội đủ.
3 Biết pháp thường vô tánh: biết thật tánh của các pháp là Không, tức chỉ là hợp thể nhân duyên.
Người năng đạt duyên khởi vô tánh4, tức là hạt giống chân chánh thành Phật.
Thiện tai Phật tử! Thầy đã viết các quyển kinh pháp, cùng tạo các thánh tượng Như Lai bằng gỗ chiên đàn. Dùng tín lực làm nhân5, và mượn các việc huyễn hóa làm duyên; đó là Phật từ duyên khởi, mà pháp cũng từ duyên sanh. Nơi trong pháp tánh6, pháp tức là Phật, và Phật cũng là pháp.
Song, nếu không xem xét kỹ rằng pháp tánh là Không, thì tánh chẳng Không7. Nếu bảo tánh Không, tức nay thấy tướng hảo trang nghiêm của Phật quang minh sáng chói, hừng thạnh như núi báu, mà tám mươi quyển kinh linh văn Hoa Nghiêm, thứ lớp ba mươi chín phẩm, năm vòng nhân quả hạnh bố, bốn mươi hai quả vị sâm nghiêm, không thiếu một chữ. Ba lần thọ ký8 trong kinh Pháp Hoa, cùng lễ lạy chư Phật trong hồng danh sám pháp9, không thiếu một người. Hình thể sáng soi, rực rỡ đầy khắp, có thể bảo là tánh Không vô vật chăng? Nếu bảo tánh này chẳng phải là Không, thì lúc duyên hội tụ, giấy vẫn là giấy, mực vẫn là mực, vàng tự là vàng, hương tự là hương. Giấy mực như thế, đều vì thế đế10 mà lưu bố11. Vàng hương như thế đều vì ác nghiệp mà trang nghiêm. Danh từ Phật pháp từ đâu mà có! Cầu kia vốn Không, tức tánh tự Không. Nay do duyên tụ hội, tức dùng vàng hương của thế đế mà cho là tượng Phật, và dùng giấy mực của thế đế mà cho là kinh12. Hiện thời, tướng giấy mực không khác, và xưa kia thể không tăng. Danh từ Phật pháp đã rõ rệt; người thành thục bèn khởi tâm cung kính hay ngạo mạn khiến cách ngăn, mà cơ thiện ác thấu suốt trời xanh. Do đó, quán xét tất cả các pháp, vốn không tự tánh, rõ ràng chỉ từ duyên khởi mà sanh. Năng liễu đạt13 Phật pháp vốn không có tự tánh, đấy chính là hạt giống chân chánh thành Phật.
4 Năng đạt duyên khởi vô tánh: tinh tấn tu hành để thấu đạt duyên khởi tánh Không, nghĩa là thấy được các pháp đều do nhân duyên mà sanh, cũng do nhân duyên mà diệt nên không có tự tánh.
5 Tín lực: là một trong ngũ lực, là năm sức mạnh tinh thần giúp người tu đạt được hạnh nguyện. Tín: lòng tin vững chắc được xem xét bằng trí tuệ; Tấn: ý chí kiên trì để làm năng lực dũng mãnh; Niệm: sự nhớ, nghĩ; Định: lắng tâm, định tâm; Tuệ: trí tuệ sáng suốt để hiểu biết sự vật như thật. Trong đó, tín là động lực tiên phong và quan trọng nhất.
6 Nơi trong pháp tánh: thấy được thật tánh của tất cả các pháp.
7 Nếu không quán sát để thấu suốt được rằng pháp tánh là Không thì vẫn chấp vào các pháp, cho là thật.
8 Ba lần thọ ký: ba lần chứng ngộ giáo pháp.
9 Hồng danh sám pháp: phương pháp sám hối bằng cách niệm danh hiệu Phật.
10 Thế đế: sự thật tương đối hay hiểu biết của thế gian.
11 Lưu bố: phổ biến, lưu truyền.
12 Vàng hương, tượng Phật, giấy mực là những phương tiện trợ duyên, giúp cho việc tu hành đi đến giác ngộ chánh pháp.
13 Liễu đạt: thấu đạt nghĩa lý.
Song, tuy tạo bao nghiệp lành thù thắng, mà không thẩm xét liễu đạt vô tánh mà làm, thì do làm nên sau này sẽ liễu đạt được vô tánh14. Nếu liễu đạt vô tánh mà làm15, tức Phật pháp ngay nơi mình mà không ở nơi vật16. Nếu không liễu đạt mà làm, thì Phật pháp ngay nơi vật chứ không ở trong tâm mình. Nếu do làm mà sau này được liễu đạt, thì mình và vật đồng vô tánh17. Đạt được vô tánh, tức là không có người năng tác. Đạt được pháp vô tánh, tức là không có pháp để làm. Người và pháp đều không, thì thị phi đều tiêu mất; mình và vật đều không còn dấu tích, sao còn phân biệt chỗ nào! Nếu đạt được như thế thì công đức không thể nghĩ bàn. Đạo Bồ Đề cũng không thể nghĩ bàn. Chư Phật tử! Hiểu biết như thế, chính là hiểu biết chân chánh. Hành được như thế, thì chính là diệu hạnh. Sao dùng tâm suy nghĩ mà làm những việc Phật sự khó suy tư! Ví như tay cầm lửa đom đóm mà muốn đốt núi Tu Di, thì chỉ tự mệt nhọc chứ có ích lợi gì, và cứu cánh ở chỗ nào!
Lành thay chư Phật tử! Hãy quán xem pháp vương pháp18. Pháp vương pháp là như thế; phải nên biết mà hành và trì theo đó, mới gọi là vượt trên hết các loài hữu tình!
14 Do làm nên sau này sẽ liễu đạt được vô tánh: do thực hành chánh pháp nên thấu đạt được các pháp là vô ngã.
15 Nếu liễu đạt vô tánh mà làm: nếu hiểu được tánh Không mà thực hành chánh pháp.
16 Phật pháp ngay nơi mình: sự giác ngộ, giải thoát là ở tánh giác bên trong mình vì đã thấy được thật tánh của sự vật hiện tượng.
17 Mình và vật đồng vô tánh: cả mình và mọi sự vật đều được hợp thành bởi những yếu tố “phi ngã” (không phải mình) nên sanh diệt đều do nhân duyên, nghĩa là không có tự tánh thường còn.
18 Pháp vương pháp: là pháp môn bao trùm tất cả các pháp, thấu suốt mọi sự vật hiện tượng.