“Cuộc sống chứa đựng cả hạnh phúc lẫn nỗi đau; hãy mạnh mẽ và luôn vững tin.”
- Kareena Kapoor Khan
"Cô làm ơn đặt cái này ở Bức tường Than khóc(*) giúp tôi được không?”
(*) Bức tường Than khóc là một trong những địa điểm thiêng liêng nhất của người Do Thái, tọa lạc ở Thành phố cổ Jerusalem. Mỗi năm, có hàng triệu người Do Thái trên khắp thế giới đến đây viếng thăm và cầu nguyện. Họ thường viết những lời cầu nguyện của mình ra một mảnh giấy rồi đặt vào một trong những khe hở của bức tường với hy vọng lời cầu nguyện đó sẽ được đáp lại.
Tôi đón lấy từ tay người phụ nữ một mảnh giấy có dán bức ảnh nhỏ xíu chụp một bé trai, phía dưới là dòng chữ ghi bằng bút mực “Tìm con trai Pieter”.
“Dĩ nhiên rồi”, tôi nói với Marti Nitrini. Tôi sắp có một chuyến đi tới Israel và tôi rất sẵn lòng làm điều đó.
Marti là nạn nhân sống sót sau cuộc diệt chủng người Do Thái. Lần đầu tiên tôi gặp Marti là vài năm trước, khi ấy tôi có viết một bài báo về quyển Nhật ký Anne Frank. Bà ấy gọi điện thoại cho tôi và nói, “Tôi đã ở cùng trại tập trung với Anne Frank”. Tôi đã phỏng vấn Marti về cuộc đời của bà và thế là chúng tôi quen biết nhau.
Marti kể cho tôi nghe về những ngày tháng kinh hoàng mà bà đã trải qua ở Jerusalem, trong đó có những điều bà chưa từng nói với ai.
Sinh ra ở Praha năm 1918, Marti và hai anh trai đã có một tuổi thơ hạnh phúc. Cha bà là người Hungary còn mẹ là người Đức. Gia đình bà có một cửa hàng thuộc da và đồ nữ trang ở ngay trung tâm thành phố.
Marti kết hôn rất sớm với một người đàn ông điển trai hơn bà mười tuổi. Hai vợ chồng bà đã có một cuộc hôn nhân rất hạnh phúc. Năm 1938, họ chào đón đứa con trai đầu lòng Pieter.
Thế giới hạnh phúc của Marti bỗng sụp đổ vào một ngày năm 1942, khi gia đình bà nhận lệnh tập trung tại một địa điểm và được đưa đến “một nơi đặc biệt” dành riêng cho người Do Thái.
Gia đình Marti bị đưa đến một trại tập trung mang tên Theresienstadt. Tại đây, mẹ con bà phải sống trong một căn phòng chưa đến 30m2 cùng với bốn bà mẹ và bảy đứa trẻ khác, còn chồng bà thì bị giam ở một trại tập trung khác. Sau đó, họ bị chuyển đến trại tập trung Auschwitz, Ba Lan. Mỗi người chỉ được phát một tô súp vỏ khoai tây nhỏ và mẩu bánh mì bé xíu để ăn cả ngày. Quần áo bà mặc trong suốt mùa đông lạnh giá chỉ là chiếc áo thun mỏng và cái váy.
Bà bồi hồi nhớ lại, “Đến trại tập trung Auschwitz, chúng tôi nhìn thấy những ống khói và bắt đầu hiểu chuyện gì đang xảy ra. Cô không tin nổi đâu.
Một người bình thường không thể nào tin được chuyện kinh khủng như vậy có thể xảy ra. Khói đen ngút trời, còn không khí thì khét lẹt mùi thịt cháy”. Không lâu sau, bà bị buộc phải xa chồng con để đến một trại tập trung khác.
Marti nhớ mãi cảnh hàng nghìn phụ nữ phải “diễu hành” không mặc quần áo trước mặt những gã đàn ông thô thiển và phải tranh nhau thức ăn thừa để chống lại cái đói. Một mẩu bánh cháy đã vất đi cũng đủ để giúp họ vượt qua cơn đói. “Chúng tôi đã phải ăn lá cây và gỗ cháy”, Marti chia sẻ, mắt nhìn xa xăm.
Marti cũng đã cố bỏ trốn nhưng bị bắt lại và bị đánh đập tàn nhẫn cũng như bị ép làm việc nặng nhọc. Sau đó, bà tiếp tục bị chuyển tới trại tập trung Bergen–Belsen. Ở đó, hàng ngày chúng phát cho mỗi người một mẩu bánh mì nhỏ tẩm thuốc độc – khiến họ đau yếu, bệnh tật liên miên và chết dần chết mòn. Chính tại đây, Marti đã gặp Anne Frank.
“Anne nằm hôn mê trên giường. Tôi nhớ mái tóc màu nâu sẫm và đôi mắt to của cô bé. Con bé nằm một mình ở đó, cơ thể gầy trơ xương”. Không lâu sau đó thì Anne qua đời.
Cuối cùng Bergen–Belsen cũng được giải phóng. Một nửa trong số năm mươi ngàn người sống sót và chứng kiến giây phút lịch sử ấy đã qua đời chỉ vài ngày sau đó vì đau yếu và bệnh tật.
Marti đã mất bốn mươi ba người họ hàng trong cuộc diệt chủng người Do Thái bao gồm cả cha mẹ và chồng của bà. Và đến tận bây giờ, bà cũng không biết con trai mình còn sống hay đã chết.
Cách đây vài năm, Marti quay lại Israel tìm Pieter. Trên bia tưởng niệm, bà tìm thấy tên con mình với lời ghi chú cậu bé được nhìn thấy lần cuối cùng ở Bergen–Belsen. Đến tận hôm nay, Marti vẫn hy vọng con mình còn sống và tìm đủ mọi cách để tìm con.
Khi đến Yad Vashem, tôi đến viếng đài tưởng niệm nạn nhân trẻ em, nơi ghi danh sáu triệu trẻ em Do Thái đã phải bỏ mạng trong cuộc diệt chủng người Do Thái. Trong căn phòng gương tĩnh lặng, sáu ngọn nến được thắp lên và được nhân lên thành vô số ánh nến, tượng trưng cho linh hồn của những đứa trẻ không may. Dàn đồng ca bắt đầu cất lên bản nhạc buồn. Tên, tuổi và quê hương của mỗi đứa trẻ lần lượt được xướng lên một cách trang trọng. Tôi nghĩ về con trai của Marti, cậu bé chỉ mới sáu tuổi khi phải xa mẹ mình.
Tôi gấp mảnh giấy nhỏ của bà ấy lại, nhét vào một khe hở trên Bức tường Than khóc, rồi ngồi xuống cầu nguyện cho Pieter. “Làm thế nào một người mẹ có thể chịu đựng nổi việc bặt vô âm tín về tin tức của con mình trong một khoảng thời gian dài? Và bằng cách nào mà Marti có thể vượt qua nỗi đau đó trong suốt những năm qua?”, tôi tự hỏi.
Từ ngày quen biết Marti, tôi khâm phục sức sống mãnh liệt cũng như thái độ lạc quan trước khó khăn nghịch cảnh của bà ấy. Tôi nhớ lại những lời Marti đã nói với tôi, “Tôi vẫn phải tiếp tục sống. Khi một cánh cửa đóng lại thì sẽ có một cánh cửa khác mở ra, và tôi vẫn cứ phải tiến về phía trước”.