Cách dùng người, chính là ngành quản lý nhân sự hiện nay. Quản lý công việc, quản lý tài chính, hay quản lý đồ vật tương đối dễ dàng, nhưng “quản lý con người” là việc làm khó nhất.
Trong quản lý công việc, mọi công việc đều đi theo sự sắp xếp mà không chống đối lại bạn. Về quản lý tài chính, tiền tài sẽ mặc cho bạn toàn quyền sử dụng và không một lời cãi lại. Đối với việc quản lý hàng hóa, tất cả đều do bạn tùy ý sắp xếp cũng như không có những ý kiến phản kháng bạn. Thế nhưng khi bạn quản lý con người, thì việc đó sẽ không còn dễ dàng đơn giản như vậy nữa.
Việc dùng người liên quan mật thiết đến nhiều phương diện. Ví dụ như quản lý cơ quan chính phủ là quản lý con người, quản lý các công ty hay đoàn thể thì đối tượng quản lý cũng là con người, quản lý về mặt hành chính trong trường học cũng liên quan đến con người. Ngoài ra, quản lý quân đội, y tế, thư viện, bệnh viện, khách sạn, đều là những vấn đề liên quan đến việc quản lý con người. Vì vậy, trước đây các nhà quân sự nói việc dùng binh thật khó khăn, các nhà giáo dục than thở rằng việc sử dụng nhân tài vô cùng nan giải, và các nhà chính trị cảm thấy việc dùng người là phức tạp bậc nhất.
Bởi vì con người có những quan điểm tốt xấu của riêng mình, có suy nghĩ đặc thù, và có ý kiến cá nhân biệt lập. Cho nên, sẽ sinh ra nhiều tính cách, thói quen, và cả sự tốt xấu khác nhau. Nếu bạn muốn quản lý anh ta, thì anh ta cần phải tôn trọng bạn, cũng như vâng lời khiêm nhường trước mặt bạn. Đồng thời, phải chú trọng đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm trong công việc. Đặc biệt, cốt lõi của quản lý nhân sự, chính là cấp trên và cấp dưới có thể tôn trọng bao dung lẫn nhau.
Con người không phải toàn năng để có thể xuất sắc trong mọi việc, thế nhưng mỗi người hẳn đều sẽ có một thế mạnh riêng. Có một số người ngay đến cả sở trường của bản thân là gì cũng không biết, giống như vàng bạc lẫn trong quặng. Bởi vậy, họ cần dựa vào sự sáng suốt của người lãnh đạo để phát hiện và khai thác chúng.
Có người vì được đãi ngộ tốt, nên mặc cho tiền tài sai khiến. Cũng có người vì cảm kích sự ưu ái của bạn, họ vì ân nghĩa mà vui lòng làm việc cho bạn. Lại có người vì nhận mối ân tình của bạn, nên vui lòng làm việc cho bạn. Một số người vì bạn trân trọng tài năng của họ, nên họ bằng lòng làm việc và ra sức cống hiến. Cho nên, là một ông chủ nhất định phải phát hiện ra ưu điểm của từng người, thỉnh thoảng có điều gì sai sót thì nên gánh vác trách nhiệm thay cho họ, hơn nữa, cần cho họ có không gian để phát huy tài năng, và giữ mối liên hệ thường xuyên với họ. Bên cạnh đó cần tôn trọng đối phương, bởi đây là yếu tố quyết định để người khác sẽ vui vẻ làm việc cho bạn.
Một người làm việc cho chúng ta, phải biết rằng anh ta là người chứ không phải đồ vật, có chuyên môn chứ không phải để sai vặt. Đừng nên ứng xử theo kiểu, cần thì gọi đến, mà không thích thì bảo đi. Thậm chí, còn phải quan tâm bồi dưỡng kỹ năng giúp đỡ anh ta tiến bộ, thỉnh thoảng cũng nên cho anh ta nghỉ phép hoặc tặng một chuyến đi du lịch nước ngoài nhằm động viên tinh thần. Ngay cả khi muốn anh ta làm tốt công việc cho bạn, thì trước tiên bạn phải giải quyết các vấn đề như: thu xếp ổn thỏa cho gia đình anh ta, sắp xếp nơi ăn chốn ở và phương tiện đi lại. Muốn ai đó tận tụy làm việc cho bạn, trước tiên bạn phải giải quyết những vấn đề trước mắt của họ, muốn họ làm việc cho bạn một cách hiệu quả, trước tiên bạn phải là một tình nguyện viên nhiệt thành giúp đỡ họ.
Nói đến đạo lý dùng người, Lưu Bị dùng nước mắt mà nhận được sự cảm thông của bề tôi, còn Tào Tháo lại dùng quyền uy mà cấp dưới nể phục. Trong lịch sử, cách dùng người của hoàng đế hay tướng quân không gì hơn là có được lòng người, chỉ khác nhau ở những phương pháp tài tình để khéo nắm bắt mà thôi.
Dùng người cần phải có tâm, vì vậy cấp trên không được coi cấp dưới chỉ là đối tác làm việc mà phải là người bạn về đạo đức, tình cảm, đồng hành trong tư tưởng và tinh thần, đồng thời, duy trì một mối quan hệ tôn sư trọng đạo giống như giữa thầy và trò trong nhà trường. Đừng để cấp dưới chỉ là người làm thuê cho mình, mà hãy đối xử với họ hết lòng. Đây chính là nghệ thuật dùng người hay nhất.