Con người có rất nhiều vấn đề, nhưng có một vấn đề lớn nhất đó là “chấp ngã”. Giả sử chấp chặt vào cái tốt thì điều đó cũng còn tạm chấp nhận, nhưng có lúc “vì bản thân mà gây thương tổn đến người khác”, “cho tà là chính”, “lấy sai làm đúng”, chấp trước vô lý một cách mê muội, thì đó chính là sự là tổn hại lớn nhất.
Chấp trước là không tốt, nhưng trên một phương diện nào đó chúng ta cũng cần phải “kiên trì” với cái gọi là nguyên tắc chuẩn mực. Duy trì một cuộc sống có nguyên tắc, làm việc nghỉ ngơi nên điều độ, nghiêm túc, đúng giờ, và biết giữ lời hứa, kiên định giữ trọn đạo đức luân thường, những điều này không thể cho là không quan trọng.
Ông Đào Uyên Minh, nhất định không vì danh lợi mà chịu cúi đầu. Nghiêm Tử Lăng, kiên quyết không làm bề tôi cho Hán Quang Vũ. Bá Di, Thúc Tề, không hưởng bổng lộc nhà Chu. Thời hiện đại có Ngô Trĩ Huy, nhất quyết không làm bất cứ vị trí gì trong chính phủ. Có người dù thế nào cũng không làm giàu một cách bất chính, có người nhất định không làm những việc phi pháp, có người kiên định cho rằng giúp đỡ người khác là niềm hạnh phúc, có người bền bỉ với nụ cười thường trực trên môi, có người lại liên tục thay đổi phong tục tập quán cũ, có người thường kiên trì giữ gìn truyền thống quý báu.
Bất cứ điều tốt đẹp gì trên thế giới này, chúng ta đều hy vọng con người có thể kiên trì giữ gìn chúng. Bên cạnh đó, chúng ta cũng hy vọng ai ai cũng có thể từ bỏ những điều bất hảo, xấu xa. Quan chức hay con cái, cũng đều nhờ vào sự kiên trì của bản thân mới có thể trở thành quan thanh liêm và hiếu tử. Võ sĩ cũng phải dựa vào sự kiên trì luyện tập của bản thân, mới có thể trở thành cao thủ vô địch.
Đại sư Hám Sơn từng phát nguyện không làm Phật sự kinh sám: “Tôi thà ngồi yên chết trên bồ đoàn, chứ không làm một vị tăng tụng kinh cúng tế cho đời”. Những người mới xuất gia trẻ tuổi đối diện với tiền tài, sắc đẹp, cũng cần phải kiên chí bền lòng, thà bỏ thân mạng chứ nhất định không phạm giới. Vợ của Kiềm Lâu, đối với miếng vải khi nhập liệm cho Kiềm Lâu cũng kiên quyết rằng: “Thà không đủ mà ngay thẳng, chứ không tà vạy mà dư ra”1.
1 Vào cuối thời Xuân Thu, Kiềm Lâu và Tăng Sâm là bạn học, cùng là quan thanh liêm của nước Lỗ. Khi Kiềm Lâu mất, Tăng Sâm đến thăm thấy thi thể của Kiềm Lâu được che phủ bởi một mảnh vải trắng nhưng vì mảnh vải trắng này ngắn, che đầu thì hở chân, che chân thì hở đầu, Tăng Sâm nói nếu đặt nghiêng tấm vải sẽ phủ được cả đầu cả chân. Vợ của Kiềm Lâu kiên quyết nói rằng: “Thà không đủ mà ngay thẳng, chứ không tà vạy mà dư ra”. Bởi điều này sẽ trái với phẩm chất thanh liêm ngay thẳng của chồng mình khi còn sống.
Chúng ta thấy thời chiến tranh, người phụ trách thu thập thông tin tình báo thà bị bắn chết chứ không chịu tiết lộ bí mật quốc gia. Người quản gia già suốt một đời tận tụy với ông chủ, đã trở thành một biểu tượng trung thành chính trực. Vì con người có đức tính kiên trì, nên có thể lưu truyền những điều tốt đẹp cho muôn thuở. Từ đó mới có câu: “Ngựa hay không thay yên cương, tướng trung không thờ hai chủ, liệt nữ không lấy hai chồng”.
Tiền tài, sắc đẹp, danh tiếng, ăn uống, ngủ nghỉ, thực ra đều là những thứ vô thường thay đổi, không đáng để kiên trì. Các cảnh giới yêu ghét buồn vui, đều là những tâm trạng nhất thời, cũng không đáng để kiên trì. Ngược lại, những tâm thiện lành như: từ bi, hòa ái, công đức tạo phúc cho nhân dân quần chúng thì đều nên kiên trì. Sĩ, nông, công, thương, nên đứng trên cương vị trách nhiệm của mình mà kiên trì giúp ích cho đất nước, đây thật sự là điều đáng trân trọng. Mỗi thành viên trong gia đình cố gắng xây dựng tấm gương cha hiền con hiếu, đây luôn là điều đáng quý.
Chúng ta thấy, Hoàng Hải Đại cả đời mình kiên trì cống hiến cho kịch Bố Đại, Trần Đạt bền bỉ một đời hát để duy trì truyền thừa dân ca. Có người kiên trì làm nông, có người kiên trì với công nghiệp, chỉ cần có ích cho xã hội đương nhiên đều nên hết lòng kiên trì tới cùng. Nhưng nếu chỉ đem lại lợi ích nhỏ hẹp cho riêng cá nhân mình, thì không đáng để ra sức cố gắng.
Con người cần phải giữ đạo đức và nhân cách sống, nói một người có nhân cách đạo đức chính là nói họ có ý chí vững vàng. Cho nên mọi việc ở đời, điều gì nên cố gắng thì nhất định hãy đi tới cùng, và với những thứ không đáng kiên trì thì nên sớm buông bỏ.