Cách đây không lâu, tôi tình cờ gặp lại người hàng xóm cũ; người này lúc trước sống ở cuối dãy nhà. Tôi chỉ quen biết anh sơ sơ và đã nhiều năm nay không liên lạc.
- Dạo này công việc của anh thế nào? – Tôi hỏi anh.
- Rất hút. – Anh đáp lại rồi bật cười.
Tôi đã đoán trước là anh sẽ trả lời như vậy vì đây là câu nói cửa miệng của anh trong nhiều năm. Anh là trưởng phòng kinh doanh cấp khu vực của một công ty bán máy hút bụi. Óc hài hước của anh có phần thô thiển, nhưng tôi quý sự nhiệt tình và tự tin mà anh dành cho các dòng sản phẩm của mình.
Anh thường giới thiệu:
- Chúng tôi sẽ mang đến cho anh chiếc máy có thể xử lý mọi thứ mà anh muốn hút hay thổi bay, vào bất cứ lúc nào và ở bất cứ nơi đâu.
Anh có các sản phẩm như HandiVac, ShopVac, SuperVac và đặc biệt là các thiết bị chuyên dụng để làm sạch ống khói và lò sưởi. Ngoài ra, anh còn phân phối hệ thống hút gắn cố định cho cả tòa nhà, để hút chất hóa học và dầu gây ô nhiễm; và các loại máy thổi: máy thổi lá, thảm cỏ, rác trong các bể nước. Nói chung, anh có đủ loại thiết bị để phục vụ cho công việc trong nhà, ngoài trời, trên mặt đất, dưới biển hay trên trời - không có nhiệm vụ nào là không thể hoàn tất. Công ty của anh rất lớn và anh đã và đang là nhân viên kinh doanh xuất sắc trong nhiều năm.
- Lùi lại, cho tôi chút KHÔNG KHÍ. – Anh thường hét lên như thế trước khi bắt tay vào việc.
Thần tượng của anh là James Murry Spengler. Năm 1907, Spengler chỉ là một lao công trong một cửa hàng bách hóa tại Ohio. Nhưng ông sắp phải thôi việc vì chiếc máy quét thảm mà ông vẫn dùng xả ra rất nhiều bụi và mốc. Chúng khiến ông bị dị ứng kinh niên. Điều này đã thôi thúc Spengler sáng chế ra chiếc máy hút bụi đầu tiên.
Chắc hẳn bạn sẽ bật cười khi nhìn thấy mẫu mã đầu tiên của chiếc máy hút bụi. Nó được làm từ áo gối, hộp xà phòng, cánh quạt và một đoạn băng dính rất dài. Chiếc máy không chỉ hoạt động rất tốt mà còn giúp ông giải quyết chứng dị ứng kinh niên của mình. Nhờ đó, Spengler vẫn duy trì được công việc lao công của mình. Có lẽ bạn chưa bao giờ nghe nhắc tới tên của người đàn ông này vì ông đã bán sáng chế của mình cho một người mà chắc chắn bạn sẽ biết tên – William Hoover.
Anh bạn hàng xóm của tôi rất khâm phục Spengler vì ông đã biết tận dụng những vật dụng hết sức quen thuộc trong nhà và nguồn tài nguyên dồi dào nhất – không khí – để làm thay đổi lịch sử việc nhà. Tôi không nhớ đã nghe câu chuyện này bao nhiêu lần từ anh bạn hàng xóm. Khi anh kể cho tôi một lần nữa vào tuần trước, tôi đã không kìm được và hỏi anh là anh có còn nói một đằng làm một nẻo hay không.
Nghe câu hỏi của tôi, anh ngượng đỏ mặt. Nhưng rồi anh mỉm cười và bảo:
- Tôi vẫn là người như vậy đó.
Có lẽ tôi dùng từ vẫn chưa chính xác, không phải "nói một đằng làm một nẻo", mà phải là "triết lý".
Tôi sẽ kể cho bạn tại sao tôi lại nhận định như thế, và bạn có thể rút ra quan điểm riêng hay có cách dùng từ riêng của mình.
Ngay từ khi mới quen anh ta ở khu phố, tôi đã để ý thấy sự mâu thuẫn sâu sắc trong cuộc sống của anh chàng kinh doanh không khí này. Điều đó khiến tôi tò mò hơn về anh. Tôi thường ra sân đứng và lặng lẽ nhìn anh cắt cỏ ở sân bằng chiếc máy vận hành bằng tay cũ kỹ. Sau đó, anh dùng một chiếc cào tay cũng cũ kỹ không kém để cào cỏ thành đống. Cuối cùng, anh ta dùng một chiếc chổi thẳng kiểu cũ để quét lối đi và đường lái xe, rồi lấy cái ky hốt rác để xúc rác đi đổ. Vào mùa thu, thay vì dùng máy quạt gió, anh thường dùng tay trực tiếp thu lá. Khi làm vệ sinh xe hơi, anh dùng một cây phất trần để quét bụi. Tại sao anh ta không dùng những chiếc máy hút và máy thổi hiện đại với công dụng vượt trội như anh ta thường quảng cáo?
Một ngày nọ, anh đã phải thú thật với tôi sau khi bị tôi hỏi dồn.
Một lần, anh cố bán thiết bị hút bụi cho một gia đình nông dân Amish ở Iowa. Đối với người Amish, giá trị xã hội và tôn giáo không cho phép họ sử dụng các máy chạy bằng điện hay bằng xăng. Người Amish tin rằng ta cần phải tránh xa những thứ không đem lại lợi ích cho gia đình, cộng đồng hay cá nhân. Tiếng ồn của những động cơ này sẽ chia rẽ mọi người và khiến họ không thể hát hò trong khi làm việc cùng nhau, và khiến việc tập trung suy nghĩ khi ta lao động một mình còn khó khăn hơn. Ngoài ra, các thiết bị thủ công vừa rẻ, vừa dễ sửa chữa và vừa tạo cho người dùng cơ hội rèn luyện sức khỏe. Họ cho rằng tốc độ và hiệu suất không phải lúc nào cũng có tác dụng cải thiện chất lượng cuộc sống.
Khi anh hàng xóm của tôi nhận ra rằng cuộc sống của mình đang bị "cuốn theo chiều gió" và anh cần sự tỉnh táo, anh bỗng nhớ tới người Amish.
Cứ chiều chiều, anh lại cầm các dụng cụ thủ công ra vườn với mong muốn kiếm tìm tinh thần minh mẫn qua những điều giản dị. Chiếc máy ồn ào kia không thể giúp ích gì cho anh khi tâm hồn anh đã trống rỗng. Ở tuổi trung niên, anh đã sáng suốt hơn khi biết lựa chọn những thiết bị phù hợp với mình. Thổi lá bằng máy không thể đem lại cảm giác như khi ta lắng nghe tiếng gió len lỏi qua những rặng cây.