Hàng xóm của tôi là một phụ nữ duyên dáng. Sáng hôm đó cô bước ra khỏi nhà trong bộ cánh chỉnh tề để chuẩn bị đi làm. Cô khóa cửa và mang theo lỉnh kỉnh các thứ cần thiết cho một ngày: túi xách, túi đựng đồ ăn trưa, túi đựng quần áo tập aerobic và cả một túi rác. Cô quay sang, bắt gặp tôi, cười toe toét và nói "Xin chào" rồi bước xuống tam cấp ở mái hiên. Nhưng ngay sau đó là tiếng cô hét lên thất thanh "Áááaaaaaa!" (trích nguyên văn), với âm lượng ngang ngửa còi xe cứu hỏa hụ hết cỡ.
Một cái mạng nhện! Cô vừa máng thẳng vào một cái mạng nhện. Câu hỏi lớn không lời đáp: Bây giờ, con nhện ở đâu?
Cô ném đồ tứ tung, nhảy cẫng lên như đỉa phải vôi, vò đầu bứt tóc và tiếp tục
"Aaaaaaaaaaaaaaaa!!!!!" vẫn thống thiết không kém. Cô quýnh quáng tông cửa vô nhà mà quên không mở khóa. Ráng lần nữa. Vội vàng làm sao mà gẫy cả chìa đang tra trong ổ. Cô cuống cuồng chạy quanh nhà và tìm cách chui vào bằng cửa sau. Tiếng thét vẫn chưa dứt "Aaaaaaaaaaaaaa".
Nhưng với một kẻ khác, chuyện lại không giống vậy. Ấy là con nhện. Nó trông cũng bình thường, màu xam xám. Một nàng nhện cái tuổi trung niên. Nó đã nằm đó từ lúc bình minh và đang chăm chỉ dệt mạng. Mọi chuyện thật suôn sẻ vì hôm nay đẹp trời, không gió, mạng dệt cũng vừa khô. Nàng nhện đi vòng quanh kiểm tra các đầu dây, vừa miên man suy nghĩ về bữa sáng với những con muỗi nhỏ yêu thích. Cảm giác thật tuyệt. Mọi thứ sẵn sàng. Bỗng nhiên, tất cả sụp đổ – động đất, lốc xoáy hay núi lửa? Cái mạng bị xé rách toang và bọc quanh một mớ cỏ khô đang nhảy chôm chổm như điên dại. Còn khối thịt sống khổng lồ được sơn vẽ bên cạnh đang phát ra thứ âm thanh chói tai mà loài nhện chưa nghe thấy bao giờ: "Aaaaaaaaaaaa!!!!".
Con mồi này quá to nên mình không thể quấn lại để ăn dần. Nó lại còn giãy giụa đến mức không thể kìm được.
"Mình có nên nhảy xổ vào nó chăng? Hay cứ nằm chờ và hy vọng? Hay là chui vô hang?"
Đó là một con người. Con nhện vừa bắt được một con người. Dĩ nhiên, chắc nó cũng muốn hỏi: Con người kia đi đâu mà vướng vào nhà mình, rồi nó sẽ làm gì với cái lưới của mình đây?
Cô hàng xóm của tôi nghĩ con nhện to cỡ con tôm hùm với đôi môi thừ lừ và mấy cái nanh đầy nọc độc. Chắc chắn cô ấy sẽ muốn cởi hết đồ ra, tắm rửa, gội đầu thật kỹ để chắc chắn rằng con vật gớm ghiếc đó đã biến mất. Sau đó, cô sẽ mặc một bộ đồ mới để đảm bảo là con vật không ẩn náu đâu đó trên người mình.
Còn con nhện thì sao? Nếu sống sót sau chuyện này, chắc chắn nó sẽ có rất nhiều điều để kể – "Con mồi mình để sổng ấy, nó to BẰNG NÀY" và "Giá mà mọi người được tận mắt chứng kiến CÁI MỒM của nó!".
Loài nhện. Loài sinh vật kỳ diệu. Có mặt trên trái đất này vào khoảng 350 triệu năm trước, và chúng có thể đương đầu với bất cứ điều gì. Chúng lại đông nữa – 60.000 đến 70.000 con trên diện tích 0,4 héc-ta. Đúng vậy. Nhưng mạng nhện mới là thứ đáng thèm muốn nhất. Hãy thử hình dung cuộc sống sẽ ra sao nếu con người cũng được trang bị thứ vũ khí như mạng của loài nhện? Sẽ ra sao nếu ta cũng có 6 lỗ thoát tơ ở đốt xương cụt và ta có thể làm ra hàng chục mét sợi long lanh như thủy tinh? Nếu thế, việc gói quà sẽ như trở bàn tay. Leo núi là chuyện nhỏ. Việc "yêu" và sinh con đẻ cái cũng mang một màu sắc khác. Ta có thể suy diễn ra vô vàn thứ. Nhưng còn mặt trái của nó, hãy thử hình dung việc thu dọn những cái mạng khổng lồ do con người tạo ra sẽ vất vả đến thế nào.
Nói chuyện này chợt khiến tôi nhớ tới một bài hát mà chắc các bạn đều biết, cha mẹ và con cái bạn cũng biết. Đó là bài hát về chú nhện bé tí teo, nó trèo lên ống nước. Cơn mưa đổ xuống và cuốn chú nhện đi. Nắng lên, hong khô những giọt nước mưa. Và chú nhện tí hon lại trèo lên ống nước. Chắc bạn cũng còn nhớ giai điệu.
Điều cốt lõi ở đây là gì? Tại sao tất cả chúng ta đều biết bài hát đó? Và tại sao chúng ta dạy lại bài hát đó cho con cháu mình? Đặc biệt là bài hát thể hiện sự yêu mến, ngưỡng mộ đối với con nhện. Khi hát bài này, đâu có nghe ai thét lên "Aaaaaaaa!". Có lẽ vì nó miêu tả những thử thách cuộc đời bằng một cách vô cùng đơn giản và dễ hiểu. Sinh vật nhỏ bé này thật sống động và nó muốn đi chu du. Nó thấy cái máng xối – một đường hầm dài dẫn lên một nguồn sáng. Nhưng con nhện không mấy bận tâm, nó cứ thế bò lên. Bỗng nhiên thảm họa xảy ra – mưa, lụt lội, những thế lực ghê gớm. Và con nhện bị hất văng khỏi cái ống, té nhào xuống trở về xuất phát điểm. Liệu con nhện có thốt lên "Chuyện quái quỷ gì vậy?". Không. Mặt trời lên – vạn vật bình thường – con nhện cũng được hong khô. Và sinh vật bé nhỏ này lại tiếp tục bò lên ống nước, nó ngẩng lên và nghĩ mình thật sự muốn biết cái gì ở trên đó. Vậy là giờ nó đã khôn ngoan hơn một chút – trước hết, phải kiểm tra thời tiết, kiếm chỗ bám chân tốt hơn, đọc kinh cầu nguyện của loài nhện và ngẩng cao đầu vượt qua mọi thử thách đang chờ đợi để hướng đến ánh sáng trên kia.
Cuộc sống là chuỗi dài những nỗ lực như thế. Chúng ta phải không ngừng vượt qua những gian nan, khó khăn và nghịch cảnh để tồn tại. Và ta dạy cho con cháu mình bài học đó. Biết đâu, loài nhện cũng dạy con cháu của chúng như vậy, theo cách của loài nhện.
Về cô hàng xóm của tôi, cô chắc sẽ vượt qua và thận trọng hơn mỗi khi bước ra cửa. Còn con nhện, nếu sống sót, nó cũng sẽ khôn ra giống vậy. Nếu nó không sống được, thì vẫn còn nhiều con nhện khác, và chúng sẽ rỉ tai nhau. Đặc biệt nếu âm thanh chúng nghe được là: "Áááááaaaaaaaaa!".
Thông thường, mỗi khi phát biểu trước đám đông, tôi sẽ bắt đầu bài diễn thuyết của mình bằng cách bảo mọi người là tôi sẽ hát thầm một bài. Để giúp mọi người đoán được bài hát đó, tôi sẽ dùng tay làm vài động tác và yêu cầu khán giả làm tương tự nếu họ hiểu bài hát tôi đang nói đến. Dĩ nhiên, đó là bài hát về chú nhện. Tôi vẫn nhớ như in bao kỷ niệm tuyệt vời về căn phòng chật kín người, ai nấy lặng lẽ hát bài hát về con nhện bé tí teo, vừa làm động tác vừa nhăn răng cười. Lần nào khán giả cũng cười. Và lần nào họ cũng vỗ tay tự khen mình khi bài hát kết thúc.
Bạn có biết rằng bài chú nhện tí teo đó có thể hát bằng giai điệu của hồi "Hướng tới Niềm vui" trong bản giao hưởng Số 9 của Beethoven? Chỉ cần thay đổi vài quãng thứ là bạn có thể hát được rồi. Bạn có thể gọi sự kết hợp đó là bản hùng ca của loài người. Tôi đã từng thuyết phục được hàng ngàn người cùng hát, cùng làm động tác.
Cả phần lời và giai điệu của bài hát đều nói lên một điểm chung: khả năng chiến thắng nghịch cảnh trong cuộc sống để vươn tới niềm vui – bền bỉ đi hết cuộc hành trình, của loài nhện và cả của loài người!