Hết lòng vì cuộc chơi

Deep Kalra (tốt nghiệp năm 1992)

makemytrip.com

Deep Kalra bắt đầu công việc kinh doanh theo cách mà mọi doanh nhân đều ao ước: một nhà đầu tư mạo hiểm đã đề nghị cung cấp cho anh hai triệu đô-la để thành lập công ty. Nhưng khi thị trường dotcom phá sản thì anh đã phải đầu tư khoản tiết kiệm cả đời để mua lại công ty của chính mình. Ngày nay, makemytrip.com là cổng thông tin du lịch hàng đầu Ấn Độ.

Deep Kalra lớn lên trong một gia đình làm kinh doanh. Và điều này biểu hiện rất rõ qua phong cách thoải mái nhưng rõ ràng, kỹ lưỡng của anh. Con đường học vấn của anh lại khá bằng phẳng: tốt nghiệp Trường St Stephen’s và rồi hoàn thành khóa MBA tại IIM, Phân viện Ahmedabad. Nghe thì không có vẻ gì là một người đầy tham vọng hay nỗ lực. Tuy nhiên, thực tế thì ngay từ bé, nếu đã muốn làm một điều gì thì anh phải tự làm nó cho bằng được. Bản thân anh mô tả việc kinh doanh là “Tôi gần như là ngã nhào vào nó”.

Ra trường, Deep gia nhập Tập đoàn Ngân hàng Hà Lan ABN Amro. Sau khoảng một năm làm việc, anh nhận ra rằng “Mình không nhất thiết phải làm trong lĩnh vực ngân hàng”. Thế rồi trong anh xuất hiện suy nghĩ: Sẽ thú vị hơn khi có một công ty của riêng mình . Nhưng điều đó mới chỉ dừng lại ở một ý nghĩ mà thôi. Sau ba năm làm việc trong ngành ngân hàng và khám phá những lựa chọn khác nhau trong ngành tiếp thị (trong số đó có cả công ty dệt may Arvind Mills và chuỗi cửa hàng Pizza Hut), Deep càng quyết tâm phải làm một điều gì đó điên rồ. Anh tham gia vào AMF Bowling, tổ chức tiên phong trong việc phát triển các sàn chơi môn bowling tại Ấn Độ.

Deep làm việc với AMF trong vòng bốn năm và “thực sự đã cố gắng rất nhiều” để môn thể thao này được cộng đồng công nhận. Họ thậm chí đã “gửi đội tới tham dự Đại hội Thể thao của Khối thịnh vượng chung^(*) , cố gắng vận động để biến nó thành môn thi đấu giao hữu tại Olympics,... Chúng tôi cũng thực hiện rất nhiều giải đấu cho các em học sinh”. AMF đã mở vài trăm sàn bowling. Nhưng rồi vào năm 1995, giá thị trường bất động sản tại Ấn Độ vọt lên quá cao, gây khó khăn cho việc thuê địa điểm, dẫn tới việc gia tăng giá vé vào chơi. Thêm vào đó, ý tưởng này có lẽ là đi trước thời đại bởi khi đó, Ấn Độ còn chưa có trung tâm thương mại hay rạp chiếu lớn, mà các sàn bowling thì thường thu hút hơn khi được đặt vào những tổ hợp kinh doanh này. Kết quả đã không như Deep mong muốn, đã chẳng có “cơn sốt trào lưu” nào xảy ra với môn bowling.

^(*) Từ gốc là Commonwealth of Nations, hay còn gọi là The Commonwealth. Đây là một tổ chức liên chính phủ, kết nối 53 quốc gia và vùng lãnh thổ từng là thuộc địa của người Anh. Khối này gồm có Khối liên hiệp Anh, Canada, Ấn Độ, Malaysia, Úc,…

Vậy là anh bắt đầu tìm hiểu một lần nữa về những lựa chọn, rồi anh quyết định đã đến thời điểm để quay lại làm việc cho một công ty lớn. Một cơ hội khá thú vị đến với anh từ GE Countrywide, một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài chính tiêu dùng. Dù thuộc ngành dịch vụ tài chính nhưng công việc chủ yếu lại là tìm kiếm các kênh phân phối. Và một người đàn ông tên là Nitin Gupta, khi đó là chủ tịch của GE Countrywide, đã thực sự tạo nguồn cảm hứng cho Deep.

Ông Nitin nói: “Mọi người đều bán tài chính tiêu dùng theo cách cũ giống nhau, qua đại lý hoặc mạng lưới bán hàng trực tiếp. Chúng ta muốn có một bước nhảy vọt, chúng ta muốn thực hiện việc đó khác đi. Sự xâm nhập của Internet đang diễn ra, những thứ mới đang diễn ra. Đó là nền tảng của các bạn. Các bạn phải cách mạng hóa phương pháp bán tài chính tiêu dùng của chúng ta”.

Cùng lúc đó, anh Deep đã biết đến những nhân vật như ông Ajit Balakrishnan của rediff.com, ông Sanjeev Bikhchandani của naukri.com và những người đứng đằng sau trang web sify.com. Đây chính là lúc anh tạo nên bước ngoặt cho cuộc đời mình. “Tôi nhận ra rằng Internet sẽ thay đổi nền tảng cuộc sống của chúng ta. Và tôi luôn muốn có sự nghiệp kinh doanh của riêng mình. Khi đó, tôi đã 30 tuổi và tôi tự nhủ với bản thân mình rằng ‘Nếu không làm bây giờ thì sẽ chẳng bao giờ thực hiện được mong muốn khởi nghiệp nữa’”.

Vậy là anh đã quyết định lao vào thương trường. Rời bỏ công việc vào ngày 31/3/2000, ngày 1/4 anh Deep mở một cửa hàng.

1999 – 2000 là giai đoạn tuyệt vời cho các công ty mới mở. Bạn có thể thành lập một doanh nghiệp dotcom với một số vốn nhỏ. Và số tiền đó có thể được các quỹ đầu tư mạo hiểm cấp một cách khá dễ dàng. “Vợ của tôi khi đó vẫn đang đi làm, vậy nên việc ra quyết định có phần dễ dàng hơn. Trớ trêu thay, đến khi tôi bắt đầu mở công ty thì cô ấy nghỉ việc, chúng tôi chào đón đứa con đầu tiên, rất nhiều thứ đã thay đổi. Tôi rõ ràng là một người thích mạo hiểm. Tuy không cá cược trong bài bạc, nhưng tôi có một sự tự tin rằng mọi thứ sẽ không bao giờ có thể trở nên tồi tệ. Bạn sẽ luôn tìm được một công việc để làm khi việc kinh doanh không thành công”.

Vì vậy, ngay cả khi còn làm cho GE, anh dành những buổi tối để lên kế hoạch cho công ty riêng của mình. Có hai mô hình mà anh nghĩ tới. Một là môi giới chứng khoán trực tuyến. Mô hình này hoàn toàn hợp lý dựa vào hiểu biết và kinh nghiệm làm việc của anh. Nhưng trái tim của anh lại hướng về ngành du lịch và lựa chọn cuối cùng là một cổng thông tin du lịch trực tuyến.

Đương nhiên, quyết định đó không chỉ đơn thuần dựa vào tình cảm, một phần là vì anh nhận ra rằng quy mô thị trường và cơ hội có sự thích hợp. Lúc đó, đứa con đầu tiên của anh vừa mới chào đời nên anh có thoáng nghĩ đến việc lập một cổng thông tin trẻ em. Tuy nhiên, anh đã loại bỏ ý tưởng đó. Du lịch trực tuyến là ý tưởng kinh doanh hợp lý hơn vì bấy giờ, 50% thị trường thương mại điện tử tại Mỹ xoay quanh ngành du lịch.

Không chỉ là một du khách luôn khao khát khám phá những miền đất mới, Deep Kalra còn có một mối quan hệ trong ngành này. Vợ anh khi đó đang thực hiện các chương trình du lịch như Namaste India hay India Holiday cho một nhà sản xuất. Nhờ sự hiểu biết của vợ mình, anh đặt tên công ty mới là India Ahoy – trang web hiện giờ vẫn được sử dụng để thu hút du khách nước ngoài hạng sang. Nhưng thương hiệu và trang web chính sau này đã được đặt tên lại là makemytrip.com – một cái tên phù hợp hơn cho thị trường Ấn Độ. “Tôi nhìn lại kế hoạch kinh doanh đầu tiên của mình và nó luôn làm tôi buồn cười”, Deep tâm sự.

Ồ, nhưng có điều gì buồn cười về nó?

“Buồn cười ở sự kỳ vọng mà tôi đặt vào những thứ như video. Tôi nghĩ rằng cuối cùng thì người ta có thể cũng sẽ trả tiền cho cả việc xem video du lịch, và đến bây giờ thì việc đó nghe thật lạ tai. Những con số mà tôi tính ra cũng rất lạ”. Ấy vậy mà vẫn có quỹ đầu tư mạo hiểm đổ tiền vào – đúng là thời kỳ bùng nổ dotcom, và thật may là nó đã giúp tạo ra những điều kỳ diệu.

“Người đầu tiên tôi gặp đã cho tôi tiền để đầu tư. Ông ấy là Neeraj Bhargava, Quản lý Đối tác của eVentures. Thỏa thuận giữa chúng tôi đã được viết trên một tờ giấy ăn tại một quán cà phê trong Trung tâm Thương mại Crossroads. Đó là buổi tối, chúng tôi ngồi bàn bạc với nhau và ông ấy nói rằng: ‘Hãy thực hiện điều đó, anh bạn. Chúng tôi sẽ đưa cho anh X triệu đô-la và chúng tôi sẽ lấy từng này phần trăm’”.

Và Deep đã hối tiếc về sự thiếu hiểu biết của mình. Sau khi hỏi ý kiến một vài người bạn, anh đã chấp nhận đổi 70% cổ phần của công ty để lấy hai triệu đô-la tiền vốn.

May mắn thay, anh đã có cơ hội thứ hai để lấy lại công ty của mình. Khi bong bóng dotcom vỡ, eVentures rời khỏi thị trường Ấn Độ và trước đó, họ bán tháo. Deep sử dụng khoản tiền tiết kiệm cả đời để mua lại công ty. Và đó là lúc mà anh tin rằng mình thực sự là một nhà kinh doanh.

“Niềm tin vào công việc kinh doanh này mạnh mẽ đến mức tôi tiếp tục làm việc mà không màng đến chuyện tiền lương trong suốt 18 tháng. Và khoản lương mà tôi không nhận được chuyển đổi sang số cổ phần. Tôi cũng khuyến khích hai đồng nghiệp cấp cao của mình làm như vậy và họ đã được nâng lên thành những nhà đồng sáng lập của công ty. Đương nhiên cũng có rất nhiều người khác nói rằng ‘Chúng tôi không thể chịu đựng được gã này’, và bỏ đi”.

Đó là vào tháng 6/2001. Đáng ngạc nhiên là dù phần lớn cổ phần nằm trong tay những người quản lý thì vẫn có một phần nhỏ thuộc về các nhà đầu tư mạo hiểm thuộc eVentures. Ngay cả khi công ty đầu tư mạo hiểm này phá sản thì họ vẫn rất tin tưởng vào sự phát triển của công ty và giữ nguyên khoản đầu tư.

Nhưng điều này không giúp việc trả lương trở nên dễ dàng hơn. Công ty buộc phải thu hẹp quy mô nhân sự, từ 40 xuống còn khoảng 20 người. “Chúng tôi chuyển từ một văn phòng thông minh rộng gần 280 mét vuông ở Okhla tới tầng lửng rộng khoảng 93 mét vuông trong chính tòa nhà đó. Chúng tôi có dãy bàn dài chạy dọc tường và chỉ cần xoay những chiếc ghế lại mỗi khi cần tụ họp. Ở nơi nhỏ như vậy, chúng tôi vẫn giữ chiếc ti-vi 14 inch để xem cricket. Ngày đó có vô số những điều vui vẻ. Với tôi thì đó là những năm tháng được sống thực sự”. Hai trong số những nhân viên lâu năm ấy (cả hai đều là phó chủ tịch) đã trở thành những người đồng sáng lập vì những hy sinh của họ trong thời gian khó khăn.

“Chúng tôi có từ hai tháng rưỡi đến ba tháng tiền lương cần phải trả, những khoản phí cần phải đóng mà không có một đồng nào. Chúng tôi đã gần như phải đóng cửa. Tôi nói với những người này rằng, chúng ta có thể sẽ phải đóng cửa, mọi người có thể nhận khoản lương của mình và tìm kiếm những công việc thoải mái hơn. Hoặc chúng ta có thể cùng nhau chiến đấu cho công ty”. Rồi “tất cả xem xét lại những số liệu, tất cả đều đang tăng lên và dần cải thiện... Vì vậy chúng tôi quyết định: ‘Chúng ta sẽ cùng chiến đấu cho công ty’”.

Đến đây, câu chuyện của Deep Kalra có thể cho bạn thấy rằng kinh doanh là một con đường ngoằn ngoèo. Bạn không bao giờ biết được điều gì sẽ xuất hiện ở phía trước. Nhưng sự dũng cảm giữ cho hy vọng tồn tại trong tim, giúp gia cố niềm tin tưởng vào những điều mà họ còn chưa nhìn thấy đã giúp họ tiếp tục tiến tới.

Nói về công việc kinh doanh, makemytrip được mở với định hướng: “Chúng ta sẽ là hình mẫu của cổng thông tin dành cho du lịch tới Ấn Độ, từ Ấn Độ và trong Ấn Độ”. Vậy nên, nó bao gồm việc di chuyển trong nước, du lịch ra nước ngoài, người Ấn Độ đi ra nước ngoài, Ấn kiều trở về đất nước, người nước ngoài đến Ấn Độ. Tất cả mọi thứ!

Có điều vào thời điểm đó, ở Ấn Độ gần như không ai mua hàng trực tuyến. Khách viếng thăm trang web thì rất nhiều nhưng rất ít người đặt vé. Mọi người ghé thăm trang web đều nói rằng “Ôi, trang web này thật tuyệt!”, nhưng chỉ dừng ở đó mà thôi.

Ngày đó, Ấn Độ đã có trang TravelGenie được ICICI Venture tài trợ, trang Net2Travel của Star TV, và cả trang Travelanza, Travel Mart Ấn Độ (do Citibank tài trợ),… Nhưng makemytrip có lợi thế nhờ vào những con số được phân tích rõ ràng. Công ty nhận ra lượng truy cập đến từ đâu, ai là người mua, ai không mua. “Số liệu đầu tiên mà tôi học để đánh giá công việc kinh doanh này là chi phí của việc thu hút khách hàng. Và giờ đây, chúng tôi quản lý nó theo giờ. Phương pháp phân tích website của chúng tôi, một Hệ thống Quản lý Thông tin (MIS) thực thụ, chính là DSS (Hệ thống Hỗ trợ Quyết định) cho công việc kinh doanh. Những thông tin bạn có được từ nó thật là kỳ diệu”.

Nhờ vậy, công ty nhận ra rằng việc chỉ tập trung vào riêng thị trường Ấn Độ là bất hợp lý. Vì vậy makemytrip đã dừng việc tiếp thị tại Ấn Độ. Tất cả năng lượng được tập trung vào những Ấn kiều tại Mỹ. Và chính điều này đã cứu công ty. “Chiến lược này đã giúp công ty vượt qua được giai đoạn 11/9, thời kỳ dịch bệnh SARS, sự kiện tấn công vào Quốc hội, qua cả sự sụp đổ của thị trường dotcom,... Bởi vì đối tượng đó cực kỳ có tiềm năng. Ấn kiều là những người đã quen với việc mua hàng online. Họ cũng là những người có lý do để trở lại Ấn Độ mỗi năm. Để chào đón những đứa trẻ mới ra đời, để tham gia tiệc cưới,…”.

Bạn không cần phải tiếp thị về ý tưởng tới thăm Ấn Độ. Chỉ cần tạo ra sự tiện lợi trong việc đặt hàng trực tuyến ở mức giá phải chăng. Chiến lược tập trung vào thị trường Mỹ được tiến hành tới năm 2005. Lúc này, makemytrip trở thành một công ty mạnh và thu về nhiều lợi nhuận. Nhưng công ty chưa đạt quy mô lớn – tổng doanh thu đạt 15 triệu đô-la, trong đó tiền hoa hồng chỉ vào khoảng 2 triệu đô-la. Khó khăn nằm ở chỗ lĩnh vực này không có nhiều khả năng mở rộng.

Mô hình tương tự không thể áp dụng được tại Anh và Úc vì những lý do khác nhau. Câu hỏi được đặt ra là, vậy thì sẽ phát triển thế nào đây?

Và rồi có đến hai sự thay đổi quan trọng tại Ấn Độ. Đầu tiên là những công ty hàng không trong nước được thành lập. Ngày nào cũng có quảng cáo trên báo về giá vé khuyến mãi 9 rupee, 7 rupee và thậm chí là 0 rupee. Vậy nên đó là thời điểm hoàn hảo để cho những cổng thông tin như makemytrip vào cuộc. Với sự giúp đỡ của công nghệ, trang web cung cấp cho người sử dụng tất cả các sự lựa chọn trong một lần tìm kiếm. Và người sử dụng có thể tự chọn lựa. Quyền lực được chuyển từ tay các đại lý du lịch sang cho khách hàng.

Thứ hai là cuộc gặp gỡ với những người làm việc cho Đường sắt Ấn Độ, sự kiện đã cho Deep rất nhiều sự khuyến khích. “Tôi ngồi với anh Amitabh Pandey, học viên cũ của Trường St Stephen’s, một bậc đàn anh. Và anh thẳng thắn chia sẻ với tôi về những con số của công ty mình. Ở thời điểm đó, họ bán được 5.000 vé mỗi ngày”.

Tôi nói: “Chà, con số đó thật là ấn tượng!”.

Anh đáp: “Cậu biết không, tất cả khách hàng đều trả bằng thẻ tín dụng”.

Vậy là thời kỳ thanh toán trực tuyến đã bắt đầu, và việc sử dụng thẻ thanh toán không còn là chuyện lạ lùng nữa.

Tuy nhiên, thông tin mấu chốt mà Deep thu được là con số 65% các vé bán ra là dành cho toa tàu không có điều hòa. Vậy là ngay cả những người bình thường nhất cũng đã mua hàng trực tuyến. Họ trả tiền qua mạng, và nhờ có Cơ quan Đường sắt Ấn Độ, họ đã có được lòng tin vào Internet.

“Chúng tôi đã thực hiện thử một vài giao dịch trên trang irctc.com^(**) . Trong cả 10 lần thử nghiệm, tôi đều nhận được vé của mình vào trước 11 giờ sáng hôm sau. Giao dịch không bao giờ thất bại! Vậy là tôi tự nhủ: ‘Đây thật là một mô hình tuyệt vời!’”. Dù việc hoàn trả tiền bấy giờ còn rất khó khăn nhưng các yếu tố trên đã thuyết phục Deep rằng thị trường đã thực sự sẵn sàng”.

^(**) Cổng thông tin và bán vé tàu trực tuyến của chính phủ Ấn Độ.

Đương nhiên cũng có một vài số liệu được đưa ra từ Hiệp hội Các Công ty Phần mềm và Dịch vụ Quốc gia (NASSCOM) dự báo số lượng người sử dụng Internet sẽ sớm đạt mức 30 triệu. Nhưng đó chỉ là một số liệu để tham khảo, chứ không thể dùng để đánh cược vận mệnh của công ty. Cũng có rất nhiều cố vấn đưa ra hàng loạt các báo cáo với đủ các kiểu dự đoán. Một số ước tính chính xác, một số khác lại đi quá xa thực tế. Nhưng sự thay đổi lớn có thể được dự báo khi con người hành động khác đi... và đó là những gì đang xảy ra ở trường hợp này.

“Hãng hàng không Air Deccan đã làm rất nhiều việc hộ cho chúng tôi... Họ thu hút rất nhiều người mua vé giá rẻ đến với mạng Internet thông qua việc quảng cáo rầm rộ cùng những mức giá khuyến mãi rẻ đến điên rồ. Vậy là người mua tự nhủ: ‘Nếu muốn mua vé giá rẻ thì cứ lên mạng’. Vậy là makemytrip không phải bỏ chút công sức quảng cáo nào”.

Tới lúc này, công ty phải đối mặt với một quyết định lớn khác – có nên mở rộng thật nhanh chóng với một trang web đơn giản và không cầu kỳ, hay là xây dựng một trang web thật tuyệt vời và đánh đổi 6 – 9 tháng để đi vào hoạt động? “Tôi mừng là chúng tôi đã chọn phương án thứ nhất. Bởi vì chúng tôi mở website vào tháng 9/2005, khi mà chưa có bất cứ ai trong thị trường đó. Điều này khiến cho chúng tôi trở thành đại diện của cụm từ ‘du lịch trực tuyến’. Và chúng tôi hiện vẫn thống trị mảng này, bất kể việc những cổng thông tin khác đang ra sức đẩy mạnh hoạt động marketing”.

Thử thách ở thời điểm này là kiếm được lợi nhuận từ công việc kinh doanh ở thị trường Ấn Độ. Và kết quả tăng trưởng của họ thật đáng kinh ngạc. Đến tháng 3/2008, makemytrip đạt mức doanh thu 250 triệu đô-la, trong đó thu về từ tiền hoa hồng là 20 triệu đô-la. 70% công việc kinh doanh hiện nay là ở thị trường Ấn Độ, với gần 10.000 vé được bán online mỗi ngày.

Trong vòng 11 tháng từ lúc mở cửa, makemytrip trở thành đại lý phát hành vé máy bay lớn nhất cho bất kỳ hãng hàng không nào, tới bất kỳ địa điểm nào.

Thách thức lớn nhất ở thời điểm đó là bán những sản phẩm trực tuyến khác. Đối với sản phẩm đặt phòng khách sạn, makemytrip bắt đầu nhìn thấy sự đột phá. Dù vậy, vẫn cần có sự thay đổi lớn trong thói quen tiêu dùng. Rồi tiếp đó là việc bán các gói du lịch. Hầu hết mọi người đều tìm kiếm thông tin online nhưng lại mua offline, qua người thật.

Vì vậy, makemytrip có một đội ngũ chuyên bán các gói dịch vụ qua điện thoại. Công ty mở 20 văn phòng du lịch ở khắp đất nước để có thể bán những gói dịch vụ du lịch cho các thị trường khu vực khác nhau. Ý tưởng ban đầu là ngay cả khi người ta không mua với số lượng lớn ở những văn phòng này thì việc họ nhìn thấy sự hiện diện của makemytrip ở ngoài đời thực sẽ giúp gia tăng sự tin tưởng đối với thương hiệu. Hóa ra, doanh số bán hàng ở các văn phòng du lịch là rất cao.

“Tháng trước, văn phòng ở Ahmedabad đạt doanh số bán hàng một crore. Họ mới mở vỏn vẹn có 6 tháng. Văn phòng ở Bangalore có thể sẽ vượt mức một crore vào tháng tới. Và có những khi bạn muốn tự đá cho bản thân mình một cái và nói: ‘Trời ơi! Sao mình không làm việc này sớm hơn nhỉ?’. Bạn biết đấy, khi nhìn lại thì mọi thứ có vẻ như rất rõ ràng và rất dễ dàng. Nhưng bạn phải học. Bạn không bao có thể nói rằng ‘Chúng tôi là công ty trực tuyến, chúng tôi sẽ không bao giờ hoạt động ngoài đời thực’. Điều này thật là vớ vẩn, đằng nào thì cũng là kinh doanh cả”.

Bài học ở đây là đừng giới hạn quá hẹp việc kinh doanh của mình. Du lịch là du lịch, dẫu là đi trên mặt đất, trên mặt biển, trên không trung, offline, online,… đằng nào cũng là du lịch. Bạn bắt đầu với một sáng kiến, nhưng rồi bạn cũng sẽ mở rộng ra cả những mảng bình thường của công việc kinh doanh.

Tăng trưởng là một con quái vật nhiều đầu với cơn đói vô hạn. Đương nhiên, sự tăng trưởng không bỗng dưng mà xuất hiện. Tiền cần được đổ vào để xây dựng thương hiệu quốc gia, vì vậy một lần nữa những nhà đầu tư vào cuộc. Quỹ Cơ sở hạ tầng Châu Á SoftBank là công ty đầu tiên góp vốn. Lần lượt, Deep nhận tiền từ ba nguồn quỹ là Helion Partners, Sierra Ventures và Tiger Global.

Nhưng vì sao lại nhận tiền từ quá nhiều người khác nhau như vậy? Bởi vì những người khác nhau cung cấp những thứ khác nhau. Họ cũng giúp đỡ trong việc quản lý áp lực cạnh tranh.

Đương nhiên, việc quản lý dựa trên cơ sở nhiều nhà đầu tư khác nhau cũng là một thử thách. Và triết lý của Deep Kalra về các nhà đầu tư là rất đơn giản: “Tôi chỉ nhận nguồn vốn từ những người mà tôi nghĩ là có thể đóng góp năng lực cho chúng tôi. Câu hỏi kiểm tra mà tôi tự đặt ra là liệu tôi có đưa những người này vào ban giám đốc của mình như một thành viên độc lập ngay cả khi anh ta không cung cấp tiền cho tôi hay không. Và trong mỗi trường hợp trên, câu trả lời đều là CÓ. Chúng tôi đã từ chối nguồn đầu tư từ những ‘thương hiệu’ lớn hơn khi tôi không nghĩ rằng đối tác này có thể đóng góp được gì cho việc quản lý”.

Để đưa ra quyết định như trên, bạn phải là một người quyết đoán. Bạn phải hiểu rằng đối với những nhà đầu tư, và ngay cả với nhân viên, sự trung thành tuy quan trọng nhưng năng lực còn quan trọng hơn. “Bạn sẽ làm hại tới doanh nghiệp của mình nếu trao những công việc quan trọng cho một nhóm bình thường, trong khi bạn biết rằng một người khác có thể làm việc đó tốt hơn. Khi một nhóm mới bước vào thì theo quy luật tự nhiên, nếu những người cũ không thể nâng cao kỹ năng của mình thì họ sẽ phải rời đi”.

Chúng tôi rời văn phòng sáng sủa và hoành tráng của makemytrip ở Gurgaon’s Udyog Vihar để tới Delhi, nơi Deep Kalra có một cuộc họp với các quan chức của Tổng công ty Du lịch và Dịch vụ Đường sắt Ấn Độ (IRCTC). Anh hy vọng mình có thể thuyết phục được họ bán vé tàu qua makemytrip. Bởi vì người ta vẫn thường nói: “Cố gắng, cố gắng và cố gắng!”.

Đến giờ thì tôi đã học được rất nhiều điều về công ty. Từ một công ty đang tuột dốc, họ trở lại đà phát triển và tiến lên một cách nhanh chóng. Từ 20 người, giờ họ có 750 người. Tuy vậy, Deep thừa nhận là “Chúng tôi từng quá ngây thơ” khi nỗ lực tăng trưởng bằng mọi giá, thậm chí có thể chấp nhận thỏa thuận mà không cần sự ký kết nào.

Khi ngẫm lại mọi chuyện, anh có sự chiêm nghiệm: “Bước ngoặt là khi mọi việc đã bắt đầu và bạn tự hỏi ‘Liệu mình có sẵn sàng gánh vác tất cả không?’. Ý tôi là nếu bạn mở một công ty mới, bạn viết kế hoạch kinh doanh, bạn nhận được nguồn vốn. Phải, bạn sẽ nhận được số tiền lương vô cùng ít ỏi nhưng sẽ không bao giờ là không có lương cả. Những điều đó cơ bản là không thay đổi. Vấn đề quan trọng nhất với tôi là tôi không muốn làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của cả gia đình mình. Vậy mà rồi tôi phải sử dụng khoản tiết kiệm của cả cuộc đời mình, rồi không nhận lương. Và rồi tôi phải cực kỳ nỗ lực bởi vì nhất cử nhất động sẽ ảnh hưởng số tiền 30 lakh đó. Bạn tự nhủ rằng: ‘Nhất định phải làm cho xứng đáng với khoảng thời gian dài bạn bỏ ra để xây dựng công ty’. Tôi nghĩ rằng đó chính là thời điểm mà mọi tính toán đều trở nên rõ ràng... Mọi thứ cuối cùng đều phụ thuộc vào sự tự tin, vào sự thay đổi niềm tin. Và bạn biết không, tôi không nói điều này để nghe có vẻ khôn ngoan, tôi nghĩ bạn thực sự sẽ cần sự hỗ trợ từ gia đình. Đặc biệt là từ người vợ của mình. Bởi vì bạn không thể làm việc 24/7, bao gồm cả những buổi làm việc thâu đêm nếu cô ấy không vui vẻ chấp nhận điều đó”.

May mắn là Deep Kalra có được sự hỗ trợ này. Vợ của anh luôn nói rằng: “Anh nhất định phải làm điều gì anh yêu thích”. Đó là lý do giúp anh rời khỏi ABN không chút hối tiếc.

Trong thời kỳ khủng hoảng của makemytrip, vợ anh nói: “Anh đã bỏ vào đó quá nhiều, anh nhìn thấy tương lai ở đó. Em không hiểu về kinh doanh như cách của anh, nhưng nếu anh nghĩ rằng mọi chuyện sẽ trở nên tốt hơn qua từng tháng, và một lúc nào đó nó sẽ trở nên thuận lợi thì hãy cứ tiếp tục, hãy thực hiện nó và khiến nó trở thành sự thực”. Chị thậm chí còn đề nghị trở lại làm việc toàn thời gian để hỗ trợ tài chính cho gia đình.

Nhưng liệu đã bao giờ anh nghĩ đến việc bỏ cuộc chưa?

“Có một lần chúng tôi đã ở rất gần điểm đó”, anh thừa nhận.

Vậy điều gì đã giữ cho anh tiếp tục?

“Một khi tôi đã trải nghiệm việc làm thuê cho chính bản thân mình, tôi không muốn phải làm cho bất cứ người nào khác nữa. Đối với tôi đó sẽ là điều khó khăn nhất. Đó là lý do vì sao mà nếu chúng tôi có một lựa chọn để bán công ty với giá tốt, có thể tôi sẽ bán. Nhưng đó sẽ chỉ là lúc mà tôi quyết định phải rời bỏ. Sau một hay hai năm làm viên chức, có thể tôi sẽ lại nghĩ ngay đến ‘đứa con’ tiếp theo”.

Mặc dù vậy, sắp tới Deep muốn hướng công ty mình đến sự kiện phát hành cổ phiếu ra công chúng (IPO). Làm vậy là để cung cấp thanh khoản cho các cổ đông, giúp mở rộng công ty và điều quan trọng nhất là giữ được quyền quản lý.

Và rồi điều gì sẽ xảy ra? Người sáng lập thường giữ vị trí cổ đông lớn nhất, mặc dù nhỏ về mặt phần trăm, nhưng họ vẫn đảm nhiệm việc điều hành công ty. Họ là người tốt nhất để làm việc này. Không thì họ sẽ phải chuyển sang vị trí ít tham gia vào công việc của công ty hơn, như vị trí chủ tịch chẳng hạn.

Deep Kalra nhận xét: “Một trong những người bạn là nhà đầu tư mạo hiểm của tôi khăng khăng rằng tôi sẽ tham gia vào lĩnh vực của anh ấy một ngày nào đó... Một hướng đi khá thú vị. Trở thành một nhà đầu tư mạo hiểm đôi khi không phải chỉ vì tiền, mà còn bởi sự thích thú khi được học về rất nhiều loại hình kinh doanh khác nhau, được gián tiếp tham gia vào chúng”.

Tuy nhiên, Deep biết mình đã may mắn khi có được cơ hội thứ hai ở cương vị là một nhà kinh doanh mà anh đang tận hưởng từng giây phút.

Lời khuyên cho những doanh nhân trẻ

Hãy lựa chọn lĩnh vực hoạt động một cách cẩn trọng – nhất định phải có một thị trường “đã sẵn sàng” và đầy tiềm năng. Nếu bạn không có chuyên môn cá nhân trong lĩnh vực đó, hãy tuyển một đội ngũ chuyên gia, tốt nhất là dưới vai trò đối tác, đồng sự hoặc những nhà đồng sáng lập.

Lập kế hoạch về nguồn vốn của bạn thật kỹ càng nếu không muốn tiêu tốn quá nhiều vốn. Ở lượt quỹ đầu tiên, cố gắng tìm kiếm nguồn quỹ từ các nhà đầu tư cá nhân vì đó là phương pháp tiết kiệm thời gian nhất và thường thì bạn sẽ ký kết được những điều khoản tốt nhất. Tuy nhiên, ở lượt quỹ thứ hai thì không được phép để công ty của bạn rơi vào tình trạng thiếu tiền mặt; điều này đã giết chết rất nhiều công ty tốt đấy.

Con người là yếu tố quan trọng nhất – hãy tuyển những người có năng lực, có khả năng học hỏi cho công ty. Đừng ngại ngần khi tuyển những người giỏi hơn bạn ở lĩnh vực mà công ty đang hoạt động. Kẻ thù lớn nhất không phải là những đồng nghiệp tài giỏi luôn đặt ra thử thách cho bạn, đó là những người ba phải kìa.

Bạn nên kết bạn ở nơi làm việc và khuyến khích sự thành thật cũng như xây dựng một môi trường làm việc cởi mở. Đảm bảo rằng tất cả mọi người đều vui vẻ khi đi làm. Người ta thường làm việc tốt nhất khi họ yêu thích công việc của mình.

Đừng quá tập trung vào việc dừng lại (đặc biệt là khi còn quá sớm trong cuộc chơi). Hãy tập trung vào xây dựng một doanh nghiệp thật vững mạnh, mọi thứ khác rồi sẽ đâu vào đấy!