Những chàng cao bồi phần mềm

Ashank Desai (tốt nghiệp năm 1979)

Mastek

Vào đầu những thập niên 80 của thế kỷ trước, rất lâu trước khi công nghệ thông tin trở thành cụm từ gây sốt, ông Ashank Desai mở Mastek cùng với nhóm bạn thân thiết từ hồi còn học ở IIMA. Họ là công ty công nghệ thông tin đầu tiên tập trung vào thị trường Ấn Độ và hiện nằm trong top 15 công ty công nghệ thông tin của đất nước này.

Ông Ashank Desai xuất thân từ một gia đình có nhiều người làm nghề giáo sư, bác sĩ, kỹ sư. Tuy nhiên, ông lại có niềm đam mê kinh doanh. “Khi còn học tại Học viện Công nghệ Ấn Độ IIT, tôi đã nghĩ rằng mình nên làm một điều gì đó... Nhưng có lẽ, ý tưởng này dần rõ nét trong đầu tôi vào những năm học MBA ở IIMA”, ông Ashank nhớ lại. Đó là năm 1978, một năm trước khi ông Ashank tốt nghiệp IIMA.

Và cũng chính tại IIMA, Mastek đã ra đời, với nhóm nòng cốt gồm có ông Ashank, ông Ketan Mehta, ông Sundar và ông Wasan. Mọi người thường ngồi cùng nhau và bàn bạc về loại hình công ty mà họ nên thành lập. Họ quyết định áp dụng môn học PPID (Phát triển và Thực hiện Kế hoạch Dự án) để xây dựng một bản kế hoạch khả thi. Theo đó, nhóm đã lập dự án về công nghệ thông tin, lĩnh vực mà khi đó còn ít được biết đến ở Ấn Độ. Cộng với việc tận dụng lợi thế là sinh viên IIMA, họ đã liên lạc với những quan chức cấp cao ở Delhi và các cựu sinh viên IIMA. Trong những lá thư, họ viết rằng “Chúng tôi muốn mở một công ty, mong được ông/bà giúp đỡ!”. Lời đề nghị này đã nhận được sự phản hồi tích cực.

Vậy là nguồn cảm hứng, lời khuyên, các mối quan hệ, tất cả đều xảy ra khi còn ở IIMA. Và trên hết, họ có sự hỗ trợ của các giáo sư tại trường, đặc biệt là Giáo sư Mohan Kaul và thầy Nitin Patel của khoa công nghệ thông tin. Sự quan tâm của hai người này tới dự án cho thấy nhóm đã đi đúng hướng.

Trước khi vào IIMA, ông Ashank làm việc cho ông Godrej rồi xin nghỉ một thời gian để đi học MBA. Cũng vì lý do này mà ông Ashank bị ràng buộc vào một “cam kết đạo đức”, tức sẽ trở lại làm việc cho ông Godrej sau khi hoàn thành khóa MBA. Trong khi đó, ông Sundar gia nhập Công ty HCL, ông Wasan vào Công ty Giải pháp Công nghệ IDM, ông Ketan làm việc ở NOCIL – một công ty sản xuất hóa chất cao su. Mỗi người mỗi ngả, và đương nhiên họ biết rằng một khi đã có công việc, rồi kết hôn trong tương lai thì hầu hết những ước mơ và kế hoạch thời son trẻ đều tan biến. Vậy nhưng kỳ diệu thay, tất cả vẫn giữ được ngọn lửa khởi nghiệp.

Về sau, ông Ashank được ông Godrej cấp cho một ngôi nhà, vậy là những người bạn thực sự có thể sống cùng nhau. “Tôi từng nói với ông Jamshyd Godrej rằng ông là người gián tiếp có công cho sự ra đời của Mastek”, ông Ashank cười. Những người bạn cùng nhà dành hầu hết các buổi tối để nói chuyện đến hai giờ sáng, thảo luận về kế hoạch kinh doanh. Có lúc, hàng xóm đã phải thắc mắc: “Các anh đang làm gì thế, các anh nói chuyện cả đêm sao?”.

Những lựa chọn được cân nhắc gồm có nghiên cứu thị trường, sản xuất thiết bị ổn áp và cả sản xuất máy tính. Cuối cùng, họ quyết định chọn công nghệ thông tin vì ngành này cần ít vốn đầu tư, không phải sản xuất và cũng là lĩnh vực mà họ tự tin. Một quyết định quan trọng khác là việc chọn đặt trụ sở ở Mumbai, vì lý do lý trí lẫn lý do tình cảm.

Nhưng liệu khi đó, nhóm Mastek đã nhìn thấy hết tiềm năng của ngành công nghệ thông tin chưa? Câu trả lời là: có và không. Đây là thời kỳ mà dữ liệu máy tính được lưu trong những cuộn băng và ông Ashank thừa nhận rằng họ không hề biết rằng cuộc cách mạng máy tính đang sắp diễn ra. Họ chỉ biết rằng công nghệ thông tin là lĩnh vực quan trọng với các công ty ở cấp chiến lược và chắc chắn, lĩnh vực phần mềm sẽ phát triển.

“Chúng tôi đã thực sự tin tưởng, và vẫn luôn tin tưởng rằng công nghệ thông tin có thể hỗ trợ việc đưa ra các quyết định quản lý, sẽ cung cấp những giải pháp. Chính vì vậy chúng tôi không gọi mình là Công nghệ Phần mềm hay Hệ thống Thông tin mà là Công nghệ Quản lý và Phần mềm (tức Management and Software Technologies , viết tắt là Mastek).

Năm 1982, ông Sundar đã bỏ việc trước, theo sau đó là ông Ketan. Khi đó ông Ashank đã kết hôn và vì vậy ông là người cuối cùng xin nghỉ việc để tập trung cho Mastek. Vậy là công ty được thành lập tại Ghatkopar, với tổng vốn đầu tư là 15.000 rupee. Văn phòng được tạm thời đặt tại phòng vẽ trong nhà ông Ketan. Công việc bắt đầu tới từ những người bạn và những mối quan hệ. Thời gian làm việc của ông Sundar tại HCL đã giúp ích và hợp đồng lớn đầu tiên mà Mastek nhận được là từ Richardson Hindustan (hiện là P&G Ấn Độ).

Lúc bấy giờ, Richardson Hindustan là nhà sản xuất thuốc trị cảm cúm và cảm lạnh Vicks. Đây là một sản phẩm được mua bán nhiều vào các tháng Sáu, Bảy và Tám (mùa của bệnh ho và cảm lạnh). Vấn đề mà công ty phải giải quyết là liệu họ nên sản xuất trước hay chỉ sản xuất khi cần. Mỗi phương án đều có lợi ích và chi phí khác nhau. Và Mastek được giao nhiệm vụ hỗ trợ việc ra quyết định cuối cùng.

Sử dụng máy tính trong phòng thí nghiệm của khách hàng, Mastek đã xây dựng một mô hình hoàn chỉnh dựa trên thuật toán vận tải. Ông Ashank kể lại: “Tôi nhớ rằng chúng tôi thấy thử thách này rất thú vị và đã giải quyết nó rất tốt. Tôi vô cùng tự hào về điều đó mặc dù nó thật nhỏ so với quy mô của chúng tôi ngày nay. Trên thực tế tôi vẫn nhắc đến ví dụ này khi nói chuyện với những nhân viên mới”. Ngày đó, khái niệm “giao diện người dùng” thậm chí còn chưa xuất hiện và nhóm còn phải dùng những công cụ rất thô sơ để viết chương trình. Hợp đồng đầu tiên đó trị giá 30.000 rupee, và Mastek có thêm một khoản tiền thưởng nhờ hoàn thành sớm công việc.

Giống như rất nhiều thạc sĩ quản trị kinh doanh khác, Mastek dựa vào vốn trí tuệ của con người để bước vào cuộc chơi. Nhưng làm thế nào để tận dụng được lợi thế này và đưa công ty lên tầm cao mới? Đây chính là mấu chốt trong câu chuyện thành công này.

Mastek chuyển văn phòng tới Nariman Point vì họ muốn có một địa chỉ tốt. Nơi làm việc mới chỉ rộng khoảng 3,2 mét vuông nhưng lại nằm trong Tháp Mittal danh tiếng. Đến đây thì nhóm phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng: không có điện thoại ở Ghatkopar (ngày đó, phải mất tới 15 năm để kết nối đường dây). Một người bạn bán trang sức đã đồng ý nhận cuộc gọi cho họ nhưng anh ấy đã phải xin nghỉ vì có quá nhiều cuộc gọi.

Đặt trong bối cảnh ngày nay, những chi tiết này nghe thật khó tưởng tượng, nhưng đó lại là những khó khăn có thật của việc mở công ty vào thời kỳ trước khi Ấn Độ bước vào cuộc tự do hóa. “Chúng tôi sử dụng điện thoại công cộng để trao đổi việc làm ăn. Trong năm năm đầu tiên, công ty chẳng có lấy một chiếc máy tính, các bạn có thể tưởng tượng được không?”, ông Ashank vừa cười vừa kể lại. Công việc được thực hiện tại văn phòng của khách hàng, sử dụng máy tính của họ. “Đó là khoảng thời gian khó khăn. Cũng giống như tất cả các công ty khác, chúng tôi cần phải có thời gian để ổn định. Thực sự là chúng tôi đã chưa kiếm được đồng nào”.

Mỗi người trong nhóm Mastek chỉ nhận khoản lương 1.000 – 2.000 rupee sau khi công ty đã chi trả tất cả chi phí. Đến thời điểm đó, những người bạn và bạn cùng khóa MBA làm việc cho những công ty đa quốc gia đều đã thăng tiến trong cuộc sống, trong khi nhóm Mastek vẫn di chuyển ở khoang hạng hai. Vì vậy, đã có lúc nhóm nghĩ đến việc đóng cửa công ty và trở lại làm những viên chức bình thường. Nhưng có hai điều giúp nhóm đứng vững – sự hỗ trợ tinh thần từ gia đình, và tầm nhìn trong việc xây dựng một tổ chức.

Trên thực tế, Mastek đã thuê người ngay sau khi đi vào hoạt động. Công ty không muốn mình chỉ là một “cửa tiệm nhỏ”, chỉ dựa trên kỹ năng của một vài cá nhân. Một trong những người quan trọng đã gia nhập Mastek từ sớm là ông Sudhakar. Ông từng làm việc cho Rediffusion, một khách hàng của Mastek, và đã có ấn tượng với công ty đến nỗi ông tự đề nghị được tham gia vào ban đối tác. Trong khi đó, một trong những nhà sáng lập, ông Wasan, lại rời bỏ Mastek.

Cuộc triển lãm do CSI (Hiệp hội Máy tính của Ấn Độ) tổ chức là một bước ngoặt đối với Mastek. Máy tính cá nhân vừa được giới thiệu và Mastek là công ty phần mềm duy nhất có gian hàng quảng cáo ở đó. Nhờ sự kiện này, họ nhận được những đơn đặt hàng từ các công ty như Citibank và Hindustan Lever. Vậy là Mastek bắt đầu có dấu ấn trên thị trường. Nhưng giai đoạn khó khăn còn kéo dài đến sáu năm nữa.

Và đến năm thứ sáu thì Mastek đã đứng thứ sáu trong danh sách các công ty phần mềm hàng đầu ở thị trường Ấn Độ do tạp chí Dataquest xếp hạng. “Vậy là chúng tôi tự nhủ ‘A ha! Giờ thì chúng ta không còn là công ty nhỏ nữa!’”. Thời điểm này là năm 1998, doanh thu thực của công ty đạt 46 lakh.

Rồi công ty sẽ phát triển tiếp đến đâu? Ông Ashank tin rằng quỹ đạo phát triển của Mastek có sự khác biệt so với các công ty phần mềm khác. Mastek là một trong những công ty đầu tiên của Ấn Độ xây dựng “sản phẩm phần mềm”. Công ty tung ra cả gói sản phẩm phục vụ lĩnh vực tài chính kế toán lẫn môi giới chứng khoán. Công ty cũng cho ra mắt Ingres, một gói phần mềm cơ sở dữ liệu nhằm cạnh tranh với Oracle^(*) .

^(*) Công ty cung cấp phần mềm Thiết kế Nguồn lực Doanh nghiệp của Mỹ, một trong những nhà sản xuất phần mềm lớn nhất thế giới.

Bán những gói sản phẩm này cùng với những phần mềm theo yêu cầu của khách hàng giúp cho việc làm ăn ổn định. Nhưng Mastek cũng nhận ra rằng xuất khẩu là con đường duy nhất để đạt được mức tăng trưởng cao hơn. Vấn đề là làm thế nào để xâm nhập được vào thị trường nước ngoài.

Không ai trong nhóm có kinh nghiệm xuất khẩu phần mềm, kể cả gia đình và những người bạn của họ ở Mỹ. Vậy là Mastek mất đến 10 năm để bước vào lĩnh vực xuất khẩu phần mềm. Ông Ashank là người đầu tiên ở Mastek đi ra nước ngoài. Đó là một sự kiện lớn, và tất cả các đồng nghiệp của ông tới sân bay để tiễn ông đi Singapore.

Hình mẫu mà Mastek hướng đến là hai công ty TCS^(**) và Tata Burroughs. Tuy nhiên, công ty vẫn trung thành với thế mạnh vốn có của mình, tức là trong lĩnh vực giải pháp. Điều họ mong muốn là có thể làm một điều gì đó khác biệt và tạo nên những giải pháp hoàn thiện cho thị trường toàn cầu. Vậy nên vào giai đoạn 1989 – 1990, công ty bắt đầu xây dựng một sản phẩm có tên gọi là MAMIS – một phần mềm tạo lập kế hoạch nguồn lực doanh nghiệp (ERP) mà thời bấy giờ còn chưa được biết đến. Công ty nhận được vốn đầu tư mạo hiểm 80 lakh cho dự án này từ Công ty Phát triển Công nghệ và Thông tin Ấn Độ (TDICI, một công ty thuộc ngân hàng ICICI). Để có được số tiền 80 lakh rupee, Mastek phải thế chấp 80% giá trị trên sổ sách của công ty (mà giá trị lúc bấy giờ chỉ ở dưới 1 crore rupee). Vì vậy việc cho vay của TDICI được thu xếp dựa trên cơ sở lòng tin. Điều đáng lo ngại là TDICI đã đầu tư thất bại tám lần trước đó và Mastek là công ty thứ chín nhận được vốn đầu tư từ họ. Nhưng lần này thì niềm tin đã được đặt đúng chỗ. Mastek phát hành cổ phiếu ra công chúng vào năm 1992 và TDICI thu về gấp 25 lần vốn đầu tư ban đầu.

^(**) Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tata, Ấn Độ, một trong 10 công ty cung cấp dịch vụ CNTT lớn nhất thế giới theo doanh thu.

Mastek là công ty phần mềm đầu tiên phát hành cổ phiếu ra công chúng vào thời tiền tự do hóa. Cổ phiếu của họ được bán với giá 60 rupee. 80% doanh thu của Mastek vào thời điểm công ty lần đầu phát hành cổ phiếu ra công chúng là từ nguồn trong nước, thế nhưng người ta vẫn cứ tin tưởng và đầu tư.

Bản thân Mastek có niềm tin mạnh mẽ vào tiềm năng của thị trường trong nước. Phương châm của công ty là xây dựng sản phẩm và giải pháp dựa trên công nghệ thông tin, giới thiệu chúng thành công ở thị trường Ấn Độ rồi sau đó mới đưa ra thị trường quốc tế. Tuy thực tế không cho phép công ty hoàn toàn đi theo phương thức đó, nhưng họ vẫn xem đây là triết lý hoạt động bất di bất dịch.

Rồi thị trường Ấn Độ mở cửa cho các công ty phần mềm nước ngoài. Sự thâm nhập thị trường của SAP^(***) hoàn toàn giết chết MAMIS. Là một trong bốn thành viên sáng lập nên Hiệp hội các Công ty Phần mềm và Dịch vụ Quốc gia (NASSCOM), ông Ashank là một trong những người tham gia hành động để ủng hộ việc giảm thuế cho sản phẩm phần mềm xuống mức 0%. Điều này là tốt cho nền kinh tế Ấn Độ nói chung nhưng lại không hề có lợi cho các công ty phần mềm trong nước như Mastek. Tuy nhiên, xét trên góc độ cạnh tranh thị trường thì đây là cơ hội để Mastek chứng tỏ sức sáng tạo, khả năng tiên phong của mình.

^(***) Công ty phần mềm đa quốc gia của Đức, một trong những công ty phần mềm lớn nhất thế giới.

Và công ty bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Trước IPO, doanh thu của Mastek dậm chân tại mức 4 crore rupee. Đến thời điểm cuối năm đó, doanh thu của công ty đã đạt mức 9 – 10 crore rupee. Xuất khẩu và doanh thu từ thị trường trong nước đều tăng mạnh. Mọi việc đã trở nên dễ dàng hơn, họ không còn phải đối mặt với khó khăn mỗi ngày như làm sao để trả lương hợp lý cho nhân viên, cho những nhà sáng lập.

Giai đoạn tiếp theo là từ năm 1995 tới năm 2000 khi mà công ty tập trung vào xuất khẩu. Một trong những đối tác, ông Sundar, đã định cư ở Mỹ để giúp thực hiện việc này. Ông Ashank sống ở Ấn Độ nhưng di chuyển khắp các nơi trên thế giới – Singapore, Anh, Đức, Nhật. Ông Ketan và ông Sudhakar bận rộn với công việc xây dựng phần mềm, tạo dựng nhóm và tổ chức nói chung. Mảng xuất khẩu phần mềm của Ấn Độ giờ đã phát triển và có lợi cho toàn ngành công nghiệp, bao gồm cả Mastek. Ông Ashank trở thành chủ tịch của NASSCOM vào năm 1996 thay cho ông FC Kohli. “Vị trí này cho tôi nhìn thấy được sự vận hành của thị trường toàn cầu và giúp được nhiều cho công ty trong mảng chiến lược”, ông Ashank nói.

Một cột mốc quan trọng khác là việc xây dựng hệ thống và quy trình nội bộ. Điều này là vô cùng quan trọng cho bất cứ công ty nào, đặc biệt là công ty phần mềm. Không hề có sự giúp đỡ của tư vấn viên bên ngoài, tất cả mọi việc đều do nhóm sáng lập thực hiện. Ông Ashank rất say mê công việc điều phối nhân sự, trong khi ông Sudhakar và ông Ketan xây dựng phần mềm phụ trợ.

“Ví dụ như hệ thống thẩm định. Chúng tôi bắt đầu sử dụng nó vào năm 1987 khi công ty còn khá non trẻ chỉ với 35 – 40 người. Mastek đã hoàn thành hệ thống xây dựng kế hoạch và quản trị chiến lược ‘thẻ điểm cân bằng’ vào năm 1991 – 1992 để đảm bảo rằng ngay cả những người ở vị trí thấp nhất trong công ty vẫn có được mối liên kết với mục tiêu và sứ mệnh của toàn công ty”.

Sau đó là tiến tới bước quan trọng của kỷ luật tài chính. Ý tưởng là toàn bộ hoạt động của tổ chức buộc phải đi qua các hệ thống và quy trình mà không cần đến sự can thiệp của con người. Về điểm này, ông Ashank cho biết: “Vào những năm 1988 – 1989, tôi phải gọi điện cho khách hàng để thu tiền, đó chính là chứng cứ của việc thiếu kỷ luật. Nhà lập trình của tôi phải là nhà quản lý dự án. Anh ta phải là người thu tiền bởi vì anh ta chịu trách nhiệm về việc đó, chứ không phải là người chủ của công ty. Vì vậy, chúng tôi xây dựng các hệ thống và quy trình cũng như hệ thống thưởng công để tất cả nhân viên có thể đảm nhận vấn đề tài chính và chi phí”.

Đã đến lúc Mastek xác định tỷ suất lợi nhuận và tiền thưởng dựa vào cơ sở đó. Và đương nhiên, công nghệ thông tin được tận dụng để thực hiện việc này. Các quản lý cấp cao có thể nắm bắt được tất cả mọi việc đang diễn ra. Không hề có sự can thiệp nào vào hệ thống trừ khi thật cần thiết.

Được tiếp sức nhờ có chiến lược, hệ thống và những thị trường mới đầy tiềm năng, đến năm 2000, Mastek đạt mức doanh thu 250 crore rupee với 900 – 1.000 nhân viên. Tốc độ phát triển của mảng xuất khẩu đạt 40 – 45% cùng năm đó. Mastek liên tục nằm trong nhóm 10 – 15 công ty đứng đầu ngành công nghiệp phần mềm.

Và đương nhiên, việc giữ vững chỗ đứng của mình là một thử thách lớn đối với các công ty hoạt động trong ngành công nghệ thông tin bởi công nghệ thay đổi không ngừng. Tuy nhiên, Mastek đã có thể bắt kịp với thời đại.

Lấy ví dụ như sự xuất hiện của Internet đã có tác động tích cực đối với công ty. Là một công ty cung cấp giải pháp, Mastek đã xây dựng rất nhiều phần mềm cho lĩnh vực Internet, trong đó có công cụ JAAL. Tuy nhiên, vào năm 2001, như hầu hết công ty dotcom, vụ nổ bong bóng thị trường đã gây thua lỗ cho Mastek. Mặc dù vậy, ông Ashank không hề hối tiếc về điều này. Thậm chí, ông còn cảm thấy tỉnh táo khi tránh xa sự cố máy tính Y2K để tập trung vào mảng Internet và công nghệ mới với nhiều thử thách hơn.

Dĩ nhiên, ngày nay thì việc xây dựng website khó mà được coi là “đầy thử thách” vì ngay cả một đứa trẻ 12 tuổi cũng có thể làm được điều đó với vô số những công cụ trực tuyến miễn phí. Nhưng để xây dựng được một cổng tiếp thị hoàn thiện cho doanh nghiệp, nhằm đạt khả năng kinh doanh trực tuyến cao là cả một thử thách công nghệ dẫu ở bất kỳ thời đại nào. Điểm mấu chốt là thị trường liên tục thay đổi và bạn phải thay đổi cùng với nó. Khi công nghệ thay đổi, những yêu cầu của khách hàng cũng thay đổi và những phần mềm cũ của bạn sẽ trở nên lỗi thời trong chớp mắt.

Một thử thách khác là việc đảm nhiệm nhiều công việc khác nhau. Do thị trường phần mềm tại Ấn Độ khá nhỏ nên Mastek nhận làm nhiều việc để đảm bảo có lợi nhuận là điều hợp lý. Tuy nhiên, một khi muốn tiến ra thế giới với quy mô thị trường lớn hơn rất nhiều, bạn nên tập trung vào một mảng nhất định và trở thành công ty hàng đầu trong mảng đó.

Năm 2000, sau khi xem xét các phương án, công ty quyết định tập trung vào các khách hàng lớn và cụ thể là khách hàng ở lĩnh vực tài chính. Ví dụ trong dịch vụ bảo hiểm, công ty đã xây dựng một gói sản phẩm và được Tập đoàn Gartner xếp hạng là một trong những công ty có tiềm năng trong lĩnh vực này.

Ngoài ra, thế mạnh chính của Mastek nằm ở hệ thống sáp nhập và các dự án lớn, vì thế đây cũng là mảng mà công ty lựa chọn. Và Mastek giành được dự án uy tín “Hệ thống tính phí tắc nghẽn London”. Ông Ashank đặc biệt tự hào về dự án này, không phải chỉ vì quy mô mà còn ở sự ảnh hưởng sâu rộng của nó đối với cuộc sống của sáu triệu người ở nước Anh. Mặt khác, “nếu chúng tôi thất bại thì Ấn Độ sẽ thất bại”, ông nói với sự nghiêm túc nhất có thể. Tất cả mọi thứ đều diễn ra theo đúng kế hoạch và đó là bộ mặt của cả Mastek lẫn của uy tín của Ấn Độ.

Đương nhiên, để có thể tập trung vào những mảng trọng tâm, Mastek cũng nếm trải nhiều mất mát. Có rất nhiều dự án bị thu nhỏ, một số phải dừng lại. Một vài nhân viên cảm thấy chán nản và rời bỏ công ty. Bên cạnh đó, năm 2001 là một giai đoạn khó khăn do cả hai sự kiện: sự sụp đổ của dotcom và sự kiện 11/9. Là một công ty hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực xuất khẩu, sự phát triển của công ty chậm lại. Trong lúc này, Mastek tiến hành tái cơ cấu và càng khiến mọi việc trở nên phức tạp hơn.

Nhưng đã có một tia sáng xuất hiện, xuyên qua đám mây mù. Mastek tham gia vào hoạt động liên doanh với Công ty Deloitte, giúp công ty thêm một số kinh nghiệm. Nhóm quản lý vững mạnh được thành lập và việc đánh giá chất lượng (CMM) cũng được thực hiện vào năm 2000. “Chúng tôi là công ty công nghệ thông tin đầu tiên trên thế giới đạt ‘CMM Con người’, hay còn gọi là PCMM. Và điều quan trọng hơn tôi muốn nhắc tới ở đây là chúng tôi đã xây dựng được một tổ chức có tầm nhìn và có giá trị… Các giá trị được tạo nên từ thập kỷ 90 của thế kỷ XX. Mặc dù tầm nhìn của chúng tôi có một chút mơ hồ nhưng mọi việc đều được thực hiện tốt. Trọng tâm được xác định cùng lúc với sự ổn định và kỷ luật tài chính được thiết lập, và tới hiện tại là cả sức mạnh tài chính. Nhưng những điều đó chỉ mới diễn ra vào khoảng 8 – 9 năm trở lại đây”.

Ngày nay, nếu bạn nhìn vào Mastek, 60% bảng cân đối của công ty là tiền mặt. Và khoản tiền đó không hề được tạo ra từ việc phát hành cổ phiếu ra công chúng hay biên nhận ký thác tại Hoa Kỳ, công ty không hề điều động thêm vốn cổ đông từ năm 1994. Tất cả tiền mặt đều là tự tạo.

Một lĩnh vực quan trọng khác mà Mastek ghi điểm, đó là quản trị công ty. Không có sự nghi ngờ nào về niềm tin đối với những con số mà công ty công bố. Đầu tư thời gian và công sức vào việc xây dựng quan hệ với các nhà đầu tư cũng là một ý tưởng tốt. Đương nhiên là ở mọi cấp độ và mọi quy mô, nhu cầu thay đổi để thích ứng là cần thiết và bạn phải làm điều bạn cần. Ông Ashank giải thích vấn đề này: “Quản trị công ty chưa được coi trọng vào năm 1993 – 1994. Bởi vì lúc đó còn chưa có sự cạnh tranh, thị trường cổ phiếu chưa phát triển, cộng đồng phân tích của chúng tôi chưa biết đến nó. Đến năm 1999 thì mọi việc thay đổi. Vậy là chúng tôi phải đối mặt với thử thách”.

Vào ngày 31/3/2008, Mastek đã trở thành công ty 200 triệu đô-la với 4.000 nhân lực. Công ty đánh dấu 25 năm hoạt động trong lĩnh vực phần mềm của mình bằng một sự kiện hoành tráng vào năm 2007. Chắc chắn rằng đây là một thành tựu, nhưng người ta vẫn chưa thể so sánh họ với những cái tên khác trong ngành kinh doanh phần mềm.

Ông Ashank thừa nhận rằng Infosys và Wipros đã phát triển nhanh hơn – nhưng họ theo đuổi chiến lược về quy mô trong khi Mastek tập trung vào “giải pháp công nghệ thông tin”. Ông lý giải thêm: “Có một loại DNA cho mỗi công ty. Và loại DNA đó sẽ dần bộc lộ. Chính vì vậy mà tôi đã nhắc đi nhắc lại rằng Mastek là câu chuyện vẫn chưa có hồi kết”.

Những nhà sáng lập tin tưởng vào câu chuyện đó và đã thẳng thắn từ chối mọi đề nghị sáp nhập. “Từ khi đi vào hoạt động, chúng tôi luôn đối mặt với những áp lực nhất định. Luôn có một ai đó tới và nói rằng: ‘Sao các anh không sáp nhập với chúng tôi. Cùng nhau, chúng ta sẽ trở nên lớn mạnh hơn’. Nhưng chúng tôi chưa bao giờ lung lay. Chúng tôi nói: ‘Chúng tôi muốn tự điều hành công ty này’. Chúng tôi có sự tự tin. Và tôi không nghĩ rằng đó là một quyết định sai”.

Ông Ashank hiện đang là Phó Chủ tịch của SINE (Hiệp hội Đổi mới và Kinh doanh). Đây là tổ chức do các công ty công nghệ thông tin Mumbai thành lập để cố vấn và giúp đỡ những công ty trẻ.

Tuy nhiên, từ câu chuyện của Mastek, chúng ta lại thấy được một bài học sâu sắc rằng không ai lại ngồi chờ sự hỗ trợ cho ý tưởng của mình. Thay vào đó, các bạn trẻ cần bắt tay vào lên kế hoạch, thực hiện và biến ý tưởng thành sự thật. Khi đó, sự hỗ trợ mới đến, và mới có tác dụng.

Lời khuyên cho những doanh nhân trẻ

Ông Ashank:

Bạn cần có một nhóm luôn tin tưởng lẫn nhau, biết vui lòng công nhận khi một người trong nhóm trở thành lãnh đạo. Không chỉ dựa vào cổ phần mà là cả sự tôn trọng, tin tưởng vào khả năng bởi vì đó là những yếu tố tồn tại lâu dài.

Không có một công thức chung nào nhưng tôi có thể nói rằng 4 – 5 năm kinh nghiệm đi làm là cần thiết (bạn có thể xem như mình được người ta trả tiền để học ở trường đời). Khi đó, bạn sẽ có một chút cảm nhận về việc kinh doanh, một chút vững vàng về tài chính, một vài khoản tiết kiệm. Tuy các quỹ đầu tư mạo hiểm luôn tồn tại nhưng bạn vẫn cần phải có tiền của riêng mình để đề phòng. Và nhớ đừng chờ đợi quá lâu, không thì bạn sẽ vĩnh viễn chùn bước đấy.

Không phải ai cũng cần xây dựng một công ty 100 crore hay 1.000 crore. Nhỏ, lớn hay cực lớn là sự lựa chọn mà mỗi doanh nhân tự quyết định dựa trên tham vọng, giá trị và điều mà họ muốn.

Ông Sundar:

Đừng chỉ nghĩ về nó, đừng chỉ ước thấy nó, hãy nhảy vào và làm, nếu bạn thực sự nghiêm túc.

Một khi bạn đã bước vào thì hãy đi đến cùng, đừng bao giờ xem bỏ cuộc là một lựa chọn.

Nhớ rằng nếu công ty thất bại, đó là ý tưởng của bạn thất bại, không phải bạn.

Các công ty tuyệt vời được tạo nên từ những con người tuyệt vời. Một cá nhân đơn lẻ thì chỉ có thể đạt được rất ít sự thành công và sự tuyệt vời.

Ông Ketan:

Tập hợp một nhóm thật tốt (trên cả sự phối hợp về kỹ năng, sự phối hợp về giá trị và thái độ còn quan trọng hơn rất nhiều).

Lập kế hoạch nhưng vẫn chuẩn bị sẵn sàng cho mọi khả năng có thể xảy ra theo diễn biến thị trường.

Nghĩ lớn và hành động như thể bạn đã đạt đến quy mô lớn. Chúng tôi thực hiện những công việc đi trước thực tế quy mô của mình.

Nhớ giữ cân bằng giữa công việc và cuộc sống.