Nguồn gốc của Hygge

Sơ lược về văn hóa và lịch sử của hygge

“Hygge : có khoảng thời gian thư giãn, thoải mái và tốt đẹp, được cho là có mối quan hệ mật thiết với đặc điểm tính cách chung của người Đan Mạch.”

Jeppe Trolle Linnet

Mỗi quốc gia có những giá trị cốt lõi khác nhau để làm nền tảng cho việc hiểu và định hình đặc điểm dân tộc mình. Người Mỹ yêu thích tự do cá nhân, người Pháp có danh vọng, còn người Đức đề cao tính kỷ luật và sự chính xác. Đối với người Đan Mạch, hygge chắc chắn là một trong những giá trị cốt lõi.

Theo Giáo sư Jeppe Trolle Linnet – người chuyên nghiên cứu về bản chất của hygge – hygge đã hình thành và phát triển giữa các yếu tố đặc trưng của Đan Mạch, bao gồm khí hậu, lịch sử về việc là một quốc gia có diện tích nhỏ, văn hóa hướng về gia đình, cùng tình trạng phúc lợi xã hội và sự bình đẳng.

Khí hậu Bắc Âu có sự tương phản rõ rệt giữa ấm áp và lạnh lẽo, giữa ánh sáng và bóng đêm. Bên cạnh những đêm mùa hè sáng ánh mặt trời là những ngày mùa đông u ám. Vào những ngày âm u nhất trong năm, mỗi ngày chúng tôi chỉ có thể nhìn thấy ánh sáng mặt trời từ bảy đến chín giờ đồng hồ. “Trời xám xịt và nhiều mây” là thông điệp mà các chuyên gia khí tượng Đan Mạch thường xuyên đưa ra trong chương trình dự báo thời tiết trên tivi. Một năm ở đây có khoảng 173 ngày mưa, nhiệt độ trung bình khoảng 15 đến 16 độ C vào mùa hè và chỉ trên mức đóng băng vào mùa đông. Màn dự báo thời tiết ảm đạm này thôi thúc người Đan Mạch tìm kiếm sự ấm áp và thoải mái, những thứ thường thấy ở nhà, nơi chúng tôi tạo ra không gian để ở bên gia đình và những người thân yêu của mình.

“Khí hậu thay đổi bất thường là một yếu tố góp phần lý giải tại sao ở một mức độ nào đó, văn hóa Bắc Âu thường lãng mạn hóa ngôi nhà như ‘bến bờ an toàn’, nơi cả gia đình sum họp bên nhau tích lũy nguồn năng lượng mới để sẵn sàng đối mặt với thế giới bên ngoài. Ngôi nhà chính là phần ‘vật lý’ của hygge, còn gia đình là phần xã hội: hygge ở dạng sơ khai. Khi chúng tôi tìm kiếm hygge bên ngoài ngôi nhà của mình, đó hầu như là những nơi có yếu tố tương tự như một căn nhà: hạn chế tầm nhìn từ ngoài vào trong, ánh sáng dịu và nội thất thoải mái.”

Jeppe Trolle Linnet

Hygge cũng có liên quan với lịch sử quá trình thu nhỏ diện tích của Đan Mạch. Xưa kia, một số vùng đất mà hiện tại thuộc về Thụy Điển, Đức và Na Uy – thậm chí có thời còn có một phần của Anh – đều là của Đan Mạch, nhưng dần dần chúng tôi mất hết chúng, từng phần một. Khi mất Na Uy năm 1814, chúng tôi mất đi những dãy núi hùng vĩ, và địa hình Đan Mạch trở nên phẳng như chiếc bánh rán. Trong khi đó, căng thẳng leo thang vào năm 1864 giữa một Bismarck hiếu chiến của nước Phổ và một chính phủ Đan Mạch ngây thơ mắc chứng ảo tưởng sức mạnh đã khiến chúng tôi mất đi một phần ba dân số và gần như toàn bộ lòng tự hào dân tộc.

Chúng tôi còn có thể làm gì đây? Giải pháp duy nhất có lẽ là tìm cách tận dụng những gì còn sót lại của quốc gia nhỏ và phẳng này, và câu nói kinh điển của đất nước chúng tôi lúc bấy giờ là: “Điều gì bị mất ở bên ngoài sẽ được tìm thấy ở bên trong”, một câu trích dẫn của nhà thơ Đan Mạch H. P. Holst với ý nghĩa: Hãy cùng vun xới mảnh đất của mình và tự khai sáng bản thân.

“Chúng tôi nuôi dưỡng ý thức về cộng đồng bằng cách thành lập các nhóm và hiệp hội những người có chung sở thích hoặc mục tiêu, đồng thời thành lập một loại trường học mới nhằm giúp khai sáng phần đông dân số. Những ngôi trường đó được biết đến với tên gọi Trường Trung học Cộng đồng Đan Mạch (Danish Folk High Schools).”

Jeppe Trolle Linnet

Vào nửa sau thế kỷ 19, những tư tưởng đầu tiên về giá trị của một xã hội có hệ thống phúc lợi hiện đại bắt đầu hình thành:

“Về sự thịnh vượng, chúng ta đã tiến rất xa, có ít người có quá nhiều và người có quá ít thì còn ít hơn.”

N. F. S. Grundtvig (1783–1872)

Mục sư, thi sĩ, triết gia, sử gia, giáo viên kiêm chính trị gia

Câu trích dẫn trên được cho là tôn chỉ đằng sau chính sách phúc lợi của Đan Mạch trong hơn một trăm năm qua. Đan Mạch nổi tiếng với hệ thống phúc lợi tiên tiến. Quốc gia này cũng được xem là một trong những xã hội bình đẳng nhất trên thế giới, vì sự tái phân phối các nguồn lực đã cân bằng khoảng cách giàu nghèo. Chế độ giáo dục và chăm sóc sức khỏe miễn phí cùng với hệ thống trợ cấp thất nghiệp đã giúp người dân Đan Mạch có cảm giác an toàn về kinh tế. Khi những nhu cầu cơ bản được đáp ứng, người ta sẽ có nhiều điều kiện hơn để khám phá xã hội, sáng tạo và tìm hiểu các yếu tố cá nhân khác trong đời sống – và điều đó giúp hygge dễ dàng phát triển hơn.

“Sự bình đẳng về kinh tế và nền tảng đạo đức chú trọng hạnh phúc của cá nhân mang đến cho người ta khả năng, không gian và sự tự do để có những giờ thư giãn hygge và bớt quyết liệt một chút. Chúng tôi không cần lúc nào cũng phải nỗ lực đấu tranh.”

Jeppe Trolle Linnet

Giáo sư Jeppe Trolle Linnet kết luận: “Các đặc điểm của hygge như trạng thái bình yên, sự thân mật riêng tư, tính hướng nội và sự cân bằng phù hợp với hình ảnh mà chúng tôi tự nhận thức về dân tộc mình: một đất nước nhỏ bé và thanh bình, không làm hại ai và là nơi mà mọi người đều được bình đẳng”.

“ Hygge là của chung và ai cũng có thể tiếp cận được. Đó là một phần không thể tách rời của con người và không phải của riêng người Đan Mạch. Nhưng có những yếu tố trong hygge đặc biệt phù hợp với chính sách phúc lợi của vùng Bắc Âu và với nhận thức của người Đan Mạch về đất nước nhỏ bé của mình.”

Jeppe Trolle Linnet

“Trên phim trường, chúng ta rất dễ nhận ra những giá trị mà mình gắn bó. Đầu tiên và quan trọng nhất là sự công bằng. Đối với tôi thì đây là một đặc trưng ‘rất Đan Mạch’. Chúng tôi không ngồi và giấu mình trong những gian phòng hay đi vòng quanh và nghĩ mình đặc biệt vì là diễn viên. Chúng tôi quen với việc nhìn nhận bản thân là một phần của cả đội và đi vòng vòng trò chuyện với tất cả mọi người. Ý thức cộng đồng ăn sâu vào tâm thức chúng tôi. Tôi nghĩ rằng nó ăn sâu hơn những gì người ta nhận ra.”

Diễn viên Lars Mikkelsen, phát biểu trong một bài trả lời phỏng vấn của tạp chí Udog Se.

“Không có lát cắt nào của xã hội Đan Mạch mà không hygge.”

Jeppe Trolle Linnet