Cảm thông là suy nghĩ từ quan điểm của đối phương và là khả năng thấu hiểu cảm xúc của đối phương. Nếu điều này được nuôi dưỡng thì cũng rất cần cho bản thân và nó cũng giúp bản thân không có những hành động vị kỷ. Thay vào đó, bạn sẽ nghĩ về đối phương và suy nghĩ làm thế nào để giúp cho đối phương vui. Đôi khi, vì đối phương mà bạn sẽ có lúc hy sinh chính bản thân mình.
Tuy nhiên, đối với những người lớn, có được tấm lòng cảm thông như vậy quả là khó. Nếu những người mẹ được hỏi: “Chị có phải là một người biết cảm thông không?”, họ sẽ trả lời như thế nào? Chắc là họ sẽ phớt lờ câu trả lời. Đó là vì họ không có một tiêu chuẩn nào rõ ràng để nhận định. Tuy nhiên, trong sinh hoạt hằng ngày sẽ có một vài điều khiến cho bạn có thể nhận ra câu trả lời. Ví dụ, nếu cha mẹ đều là những người biết cảm thông thì chắc chắn hai vợ chồng sẽ không cãi nhau. Người vợ biết suy nghĩ cho lập trường của người chồng và thông cảm cho cảm xúc của nhau, đồng thời người chồng cũng đứng trên lập trường của người vợ và thấu hiểu cảm xúc của vợ mình. Đó là nền tảng để cả hai có một cuộc sống thấu hiểu, tương trợ lẫn nhau.
Nếu một trong hai vợ chồng có tính vị kỷ và hành động theo ý mình thích, thiếu cảm thông đối với bạn đời của mình, họ sẽ luôn nhìn thấy ở người vợ/chồng những điều khiến họ bất mãn. Tất nhiên cuộc sống của những cặp vợ chồng như vậy sẽ không hòa thuận và thường xuyên xảy ra mâu thuẫn, tranh cãi. Tôi biết một cặp vợ chồng già suốt ngày cứ lục đục với nhau vì những chuyện hết sức nhỏ nhặt. Chẳng hạn như, người vợ cứ cằn nhằn chồng tại sao suốt ngày cứ uống trà, hết bình này đến bình nọ và bà cứ phải đi nấu nước sôi pha trà cho ông. Có lúc bà càu nhàu: “Trà có gì ngon mà uống hoài?”. Người chồng cũng không vừa khi bắt bẻ lại: “Thế bà cứ uống cà phê suốt ngày thì sao? Cà phê đắng có gì ngon mà uống?”. Không chỉ vậy, hai vợ chồng còn càu nhàu về sở thích ăn uống trái ngược của nhau. Ông thì thích ăn cơm gạo dẻo, bà thích ăn cơm nở, mềm. Ông thích ăn cay, bà thì không thích cay. Đó là chưa nói đến việc cả hai vợ chồng cũng phân biệt cả “gia đình bên anh”, “gia đình bên tôi”, khiến cả hai luôn cãi vã kịch liệt khi chồng/vợ quan tâm cha mẹ mình nhiều hơn.
Tình huống trên chắc chắn thường thấy trong nhiều gia đình. Chưa nói đến khẩu vị, sở thích mỗi người là khác nhau, câu chuyện cặp vợ chồng già cho thấy cả hai đã thiếu sự tôn trọng đối với sở thích của nhau, thiếu sự cảm thông cho nhau, không biết đứng trên lập trường của nhau để mà suy nghĩ cho đối phương. Nếu yêu thương thực sự, bà sẽ sẵn sàng nấu nước sôi cho ông pha trà vì đó là việc khiến ông vui và ngược lại, người chồng cũng sẽ làm mọi cách để không khiến vợ buồn.
Có những cặp vợ chồng sống với nhau có vẻ êm thấm, ít xảy ra tranh cãi nhưng không có nghĩa là cuộc hôn nhân đó yên ổn hơn hôn nhân giữa những cặp vợ chồng thường hay xảy ra tranh cãi. Bởi nhìn vẻ ngoài không có vấn đề gì xảy ra, nhưng trong tâm người vợ/chồng đã che giấu sự bất mãn đó để làm theo đối phương. Nếu để cho sự bất mãn dồn nén lâu ngày thì một lúc nào đó nó sẽ bùng phát dữ dội. Đó là lý do tại sao trên mặt báo thường dẫn nhiều trường hợp vợ bất ngờ đòi ly dị chồng, hoặc chồng đột nhiên đòi ly dị vợ sau khi đã sống với nhau hơn nửa đời người, con cháu đã đủ đầy, trong khi theo người ngoài nhận xét, họ ít khi nào tranh cãi.
Sống trong những gia đình mà có cha mẹ vị kỷ, thường hay cãi nhau, hiển nhiên là con cái họ sẽ có tâm trạng vô cùng bất ổn. Việc bất hòa giữa cha mẹ chúng cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho con trẻ có những hành vi bất thường. Và con trẻ vô tình trở thành nạn nhân từ những bất hòa của cha mẹ.
Đối với trẻ, sự thông cảm được biểu hiện như thế nào? Người mẹ có lòng cảm thông sẽ ít la mắng con cái. Họ sẽ biết suy nghĩ trên lập trường của con, và nếu thấu hiểu được cảm xúc của con thì chắc chắn họ sẽ không la mắng chúng. Trái lại, nếu người mẹ suốt ngày chỉ biết la mắng con thì họ là những người mẹ không biết cảm thông. Họ chỉ quan tâm đến cảm nhận của bản thân mà không nghĩ đến cảm xúc của con cái. Họ ép buộc con làm theo ý của họ, rồi nổi giận với con vì những điều đó. Họ thường ra lệnh cho con, đại loại như: “Con phải làm cái này”, “Con không được làm cái kia”, “Mẹ cấm nha”,...
Khi đứa con chạy lại chỗ mẹ đang làm việc, kéo áo mẹ muốn mẹ chơi đồ chơi với chúng thì mẹ lại quát: “Đi chỗ khác chơi, để mẹ làm việc”. Điều đó khiến con trẻ bị tổn thương. Khi đó, người mẹ chỉ cảm thấy con đang quấy rầy họ, làm trễ nải công việc của họ, mà không hề quan tâm đến việc con cảm thấy buồn vì cả buổi không có ai chơi chung, trẻ muốn được mẹ quan tâm và cũng có thể vì trẻ cảm thấy bất an. Nếu biết nghĩ đến cảm xúc của con, người mẹ chắc hẳn sẽ dành chút thời gian chơi với bé. Trong trường hợp quá bận, mẹ sẽ bảo con rằng: “Chờ mẹ chút để mẹ làm việc cho xong, rồi lại chơi với con nhé”.
Ngoài ra, việc kỷ luật sớm còn ép trẻ đi vào khuôn khổ. Những người mẹ như vậy thường để ý đến ánh nhìn của người ngoài. Họ làm gì cũng cảm thấy không thoải mái, họ quá chú trọng đến suy nghĩ của người khác về họ, về con cái, về gia đình họ. Nhiều khi chính bản thân những người mẹ cũng không biết mình là người cảm thông hay là người sống vị kỷ. Họ ép trẻ đi vào khuôn khổ để tránh gây phiền toái cho bản thân và để được khen là gia đình gia giáo. Có thể họ thiếu cảm thông, sống vị kỷ do ảnh hưởng bởi cách giáo dục từ cha mẹ mình nên họ cũng dạy con y như vậy. Ngược lại, những người mẹ có tấm lòng cảm thông cũng sẽ truyền dạy cho con trẻ có được tấm lòng đó. Cũng tương tự như vậy đối với người cha.