Lời giới thiệu

A

be Kōbō (1924 – 1993), tên thật là Abe Kimifusa, ông được đánh giá là một trong những tác gia quan trọng nhất của nền văn chương Nhật Bản thế kỷ XX.

Abe sinh ra ở Tokyo và lớn lên ở vùng Mãn Châu (Đông Bắc Trung Quốc), trong khi mẹ ông lại là người Hokkaido. Chính sự “tam phân” này đã ít nhiều ảnh hưởng đến ông, ông từng nói: “Về cơ bản, tôi chẳng có quê hương. Có lẽ đó chính là thứ đứng đằng sau cái nỗi ám ảnh cố hương – ẩn sâu dưới cảm xúc của tôi. Những gì mà con người ta lấy làm chỗ dựa lại là nỗi bất an của tôi.” Về tư tưởng, ông đã được truyền cảm hứng từ rất sớm bởi những tác giả yêu thích của mình như: Fyodor Dostoyevsky, Martin Heidegger, Karl Jaspers, Franz Kafka, Friedrich Nietzsche và Edgar Allan Poe.

Trong các tác phẩm của mình, ông tránh lối diễn đạt uyển chuyển nhưng mập mờ về ngôn từ mà người Nhật hay dùng. Văn phong của ông, khác với lối thường gặp, lại cô đọng và chuẩn mực, nó cho thấy hoài bão của ông đối với tư tưởng của tác phẩm hơn là kỹ thuật viết. Ý tưởng được chú trọng khai thác trong các tác phẩm của ông là về bản ngã của con người, thứ đang dần bị tha hóa đến mức lạc lõng trong xã hội đô thị. Ông dùng những hình tượng ẩn dụ để bóc tách nội tâm con người thành nhiều tầng ý thức và tiềm thức; ông chú trọng đến tầm ảnh hưởng của tiềm thức và vô thức đối với hành vi của con người. Ông còn được so sánh với Franz Kafka và Alberto Moravia về tính nhạy cảm theo trường phái hiện đại và tính siêu thực, thường dựa trên sự bùng cháy dữ dội của nhân cách trong xã hội đương đại.

Ở phương Tây, Abe hết sức nổi tiếng với hai tiểu thuyết Người đàn bà trong cồn cát (Woman in the Dunes, 1962) và Khuôn mặt người khác (The Face of Another, 1964). Vào năm 1966, tức là hai năm sau khi Khuôn mặt người khác được ra mắt, bộ phim chuyển thể cùng tên đã được đạo diễn Hiroshi Teshigahara đưa lên màn ảnh rộng và giành được giải thưởng điện ảnh Mainichi cho nhiều hạng mục.

So với Người đàn bà trong cồn cát, Kōbō Abe đã đưa Khuôn mặt người khác lên một cấp độ hoàn toàn khác về tính siêu thực. Câu chuyện bắt đầu sau một tai nạn trong phòng thí nghiệm của chuyên gia hóa học cao phân tử Okuyama. Vụ tai nạn đã khiến khuôn mặt của người đàn ông bị phá hủy; và khi khuôn mặt mất đi, dường như những mối liên kết của anh với xã hội cũng theo đó mà tiêu tan… thậm chí ngay cả cuộc hôn nhân của anh cũng đứng trước bờ vực đổ vỡ. Một chiếc mặt nạ chính là giải pháp của Okuyama nhằm cứu vãn cuộc đời của mình. Dựa trên bối cảnh đó, Kōbō Abe làm toát lên một tư tưởng chủ đạo về cách mà con người ta nhìn nhận thế giới cũng như cách thế giới nhìn nhận về ta. Bộ mặt đôi khi như một “cái tôi” thứ hai, đến mức khiến cho người đọc phải trăn trở rằng liệu Okuyama đang sở hữu khuôn mặt, hay khuôn mặt đang sở hữu linh hồn của anh? Bằng lối kể chuyện độc đáo với những lời tự sự của nhân vật chính với vợ mình, Abe đã đưa dẫn dắt người đọc vào một mê cung vừa thực vừa ảo – một thế giới của những suy tưởng.

Sau sự trở lại của Người đàn bà trong cồn cát thời gian vừa qua, chúng tôi quyết định tiếp tục cho ra mắt Khuôn mặt người khác – tác phẩm đã vắng bóng nhiều năm trên văn đàn Việt Nam. Như một sự tri ân dành cho những người đầu tiên đã đưa tác phẩm này đến với độc giả Việt Nam, chúng tôi quyết định sử dụng bản dịch năm 1986 của cố dịch giả Phạm Mạnh Hùng cho lần xuất bản này. So với bản dịch gốc, chúng tôi đã có vài sửa đổi nhằm thống nhất về hệ thống phiên âm và từ mượn nước ngoài cho phù hợp quy chuẩn hiện hành, rất hy vọng có thể mang đến cho bạn đọc trải nghiệm trọn vẹn nhất đối với một trong những tác phẩm tiêu biểu của Kōbō Abe. Qua đây, chúng tôi xin gửi lời cảm ơn đặc biệt tới gia đình cố dịch giả Phạm Mạnh Hùng đã giúp chúng tôi đưa bản dịch này trở lại với độc giả Việt Nam sau nhiều năm vắng bóng.

CÔNG TY CP SÁCH BÁCH VIỆT