Chính văn
聞如是：
一時佛在王舍城，在鵲封竹園，與諸大比 丘菩薩摩訶薩及諸八部三萬六千人俱。是時會中有異學梵志五百人俱，從座而起白佛言：「吾聞佛道洪深，無能及者，故來歸
問，唯願說之。」
佛言：「甚善。」
問曰：「天下為有為無？」
答曰：「亦有亦無。」
梵志曰：「如今有者，云何言無？如今無者，云何言有？」
答曰：「生者言有，死者言無，故說或有或無。」
問曰：「人從何生？」
答曰：「人從穀而生。」
問曰：「五穀從何而生？」
答曰：「五穀從四大火風而生。」
問曰：「四大火風從何而生？」
答曰：「四大火風從空而生。」
問曰：「空從何生？」
答曰：「從無所有生。」
問曰：「無所有從何而生？」
答曰：「從自然生。」
問曰：「自然從何而生？」
答曰：「從泥洹而生。」
問曰：「泥洹從何而生？」
佛言：「汝今問事何以爾深？泥洹者是不生不死法。」
問曰：「佛泥洹未？」
答曰：「我未泥洹。」
「若未泥洹，云何得知泥洹常樂？」
佛言：「我今問汝，天下眾生為苦為樂？」
答曰：「眾生甚苦。」
佛言：「云何名苦？」
答曰：「我見眾生死時苦痛難忍，故知死苦。」
佛言：「汝今不死亦知死苦，我見十方諸佛不生不死故知泥洹常樂。」
五百梵志心開意解，求受五戒，悟須陀洹果，復坐如故。
佛言：「汝等善聽！今為汝廣說眾喻。」
Phiên âm
Văn như thị:
Nhất thời Phật tại Vương Xá thành, tại Thước Phong Trúc viên, dữ chư đại Tỷ khiêu Bồ tát ma ha tát cập chư bát bộ tam vạn lục thiên nhân câu. Thị thời hội trung hữu dị học Phạm chí ngũ bách nhân câu, tòng tòa nhi khởi bạch Phật ngôn: “Ngô văn Phật đạo hồng thâm, vô năng cập giả, cố lai quy vấn, duy nguyện thuyết chi”.
Phật ngôn: “Thậm thiện”.
Vấn viết: “Thiên hạ vi hữu vi vô?”
Đáp viết: “Diệc hữu diệc vô”.
Phạm chí viết: “Như kim hữu giả, vân hà ngôn vô? Như kim vô giả, vân hà ngôn hữu?”
Đáp viết: “Sinh giả ngôn hữu, tử giả ngôn vô, cố thuyết hoặc hữu hoặc vô”.
Vấn viết: “Nhân tòng hà sinh?”
Đáp viết: “Nhân tòng cốc nhi sinh”.
Vấn viết: “Ngũ cốc tòng hà nhi sinh?”
Đáp viết: “Ngũ cốc tòng tứ đại hỏa phong nhi sinh”.
Vấn viết: “Tứ đại hỏa phong tòng hà nhi sinh?”
Đáp viết: “Tứ đại hỏa phong tòng không nhi sinh”.
Vấn viết: “Không tòng hà sinh?”
Đáp viết: “Tòng vô sở hữu sinh”.
Vấn viết: “Vô sở hữu tòng hà nhi sinh?”
Đáp viết: “Tòng tự nhiên sinh”.
Vấn viết: “Tự nhiên tòng hà nhi sinh?”
Đáp viết: “Tòng Nê hoàn nhi sinh”.
Vấn viết: “Nê hoàn tòng hà nhi sinh?”
Phật ngôn: “Nhữ kim vấn sự hà dĩ nhĩ thâm? Nê hoàn giả thị bất sinh bất tử pháp”.
Vấn viết: “Phật Nê hoàn vị?”
Đáp viết: “Ngã vị Nê hoàn”.
“Nhược vị Nê hoàn, vân hà đắc tri Nê hoàn thường lạc?”
Phật ngôn: “Ngã kim vấn nhữ, thiên hạ chúng sinh vi khổ vi lạc?”
Đáp viết: “Chúng sinh thậm khổ”.
Phật ngôn: “Vân hà danh khổ?”
Đáp viết: “Ngã kiến chúng sinh tử thời khổ thống nan nhẫn, cố tri tử khổ”.
Phật ngôn: “Nhữ kim bất tử diệc tri tử khổ, ngã kiến thập phương chư Phật bất sinh bất tử cố tri Nê hoàn thường lạc”.
Ngũ bách Phạm chí tâm khai ý giải, cầu thụ ngũ giới, ngộ Tu đà hoàn quả, phục tọa như cố.
Phật ngôn: “Nhữ đẳng thiện thính! Kim vị nhữ quảng thuyết chúng dụ”.
Dịch nghĩa
Chính tôi được nghe, một thời Phật ở vườn Trúc Thước Phong thành Vương Xá với các bậc Đại Bồ tát, Tỷ khiêu và tám bộ ba vạn sáu ngàn vị.
Thời ấy ở trong pháp hội có cả 500 người ngoại đạo Phạm chí từ tòa đứng lên bạch Phật rằng: “Tôi nghe đạo Phật rộng sâu lắm, không lường nổi được, nên tôi đến muốn hỏi xin Phật trả lời”.
Phật nói: “Hay lắm!”
Hỏi: “Thiên hạ là có hay không?”
Đáp: “Cũng có cũng không”.
Hỏi: “Hiện có đây sao bảo là không? Đã là không sao bảo là có?”
Đáp: “Sống thì là có, chết nên là không. Vì thế nên hoặc có hoặc không”.
Hỏi: “Loài người từ đâu sinh ra?”
Đáp: “Từ thóc sinh ra”.
Hỏi: “Ngũ cốc từ đâu sinh ra?”
Đáp: “Từ tứ đại hỏa phong sinh ra”.
Hỏi: “Tứ đại hỏa phong từ đâu sinh ra?”
Đáp: “Từ không khí sinh ra”.
Hỏi: “Không khí từ đâu sinh ra?”
Đáp: “Từ chỗ vô sở hữu sinh ra”.
Hỏi: “Vô sở hữu từ đâu sinh ra?”
Đáp: “Từ tự nhiên sinh ra”.
Hỏi: “Tự nhiên từ đâu sinh ra?”
Đáp: “Từ Nê hoàn sinh ra”.
Hỏi: “Nê hoàn từ đâu sinh ra?”
Phật nói: “Ông hỏi sao mà sâu thế? Nê hoàn là pháp bất sinh, bất tử”.
Hỏi: “Thế Phật đã Nê hoàn chưa?”
Đáp: “Ta chưa Nê hoàn”.
Hỏi: “Nếu chưa Nê hoàn tại sao biết được Nê hoàn thường vui?”
Phật nói: “Giờ tôi hỏi ông, chúng sinh trong thiên hạ là khổ hay vui?”
Đáp: “Chúng sinh rất khổ”.
Phật hỏi: “Thế nào là khổ?”
Đáp: “Tôi thấy chúng sinh khi chết đau khổ khó nhẫn, nên biết chết là khổ”.
Phật nói: “Ông nay chưa chết cũng biết chết khổ. Ta thấy mười phương chư Phật không sinh, không tử nên biết Nê hoàn thường vui”.
Năm trăm Phạm chí tâm ý cởi mở, cầu thụ ngũ giới chứng quả Tu đà hoàn, lại ngồi như trước.
Phật dạy: “Các ông phải nghe rõ, tôi nói cho mọi truyện ví dụ”.