Khi luyện tập hai bài thuyết trình mẫu này, các bạn hãy tập trung vào giọng nói và biểu cảm của nhân vật trong mỗi lời thoại nhé.
BÀI MẪU 1
(Trích từ bài phát biểu “Inspire world leaders to take action” - Liên Hợp Quốc)
Albert Einstein từng nói: “Ai cũng là thiên tài. Nhưng nếu bạn đánh giá một con cá bằng khả năng leo cây, nó sẽ sống suốt đời với niềm tin rằng nó là kẻ đần độn.”
Không những họ bắt cá phải leo lên cây, mà còn bắt chúng lao xuống dốc và bắt chúng phải chạy đua. Hãy trả lời tôi: Các vị tự hào về điều đó ư? Biến hàng triệu con người thành rô-bốt, việc đó vui lắm sao? Các vị có thấy bao nhiêu đứa trẻ giống con cá đó không? Phải bơi ngược dòng mà chẳng bao giờ nhận ra tài năng của mình, tự nghĩ rằng chúng thật ngu ngốc và tin rằng chúng thật vô dụng?
Giờ khắc đã điểm, không chần chừ nữa, tôi thách thức nền giáo dục bước lên thanh minh về tội danh hủy diệt sự sáng tạo, đẩy lùi tính cá nhân và xúc phạm trí tuệ. Đó là một thể chế cổ hủ đã sống dai hơn công dụng của nó.
Để kết lại phần mở đầu của mình, nếu được đưa ra bằng chứng cho điều đó, tôi sẽ chứng minh được điều này.
Cứ tiếp tục!
Ví dụ A:
Đây là điện thoại ngày nay, nhìn quen chứ? Đây là điện thoại 150 năm trước. Hoàn toàn khác nhau, nhỉ?
Tiếp tục nào, đây là xe hơi ngày nay. Còn đây là xe hơi 150 năm trước. Hoàn toàn khác nhau, nhỉ?
Tiếp tục, đây là lớp học hiện nay. Và đây là lớp học của chúng ta 150 năm trước. Chẳng khác gì mấy. Vậy là suốt hơn một thế kỷ, không có gì thay đổi!
Các vị nói là giúp trẻ em chuẩn bị cho tương lai? Nhưng với bằng chứng vừa rồi, tôi muốn hỏi: Các vị giúp trẻ em chuẩn bị cho tương lai hay là cho quá khứ?
Tôi đã nghiên cứu về các vị, và lịch sử cho thấy các vị được giao nhiệm vụ đào tạo công nhân cho nhà máy, vì thế các vị xếp học sinh gọn gàng vào khuôn, bắt chúng ngồi im và giơ tay khi muốn phát biểu, nghỉ trưa chỉ kịp ăn và nhồi nhét kiến thức vào đầu chúng tám tiếng mỗi ngày. À, còn bắt chúng cạnh tranh để giành điểm A nữa. Một ký tự đánh giá chất lượng sản phẩm. Giống như thịt loại A ư? Hóa ra là vậy.
Hồi đó khác với bây giờ, chúng ta đều có quá khứ. Bản thân tôi không phải là Gandhi. Nhưng ngày nay, chúng ta không cần những con rối vô hồn. Thế giới đã tiến bộ! Giờ đây, chúng ta cần những người có tư duy sáng tạo, đột phá, sáng suốt, độc lập và có khả năng kết nối.
Mọi nhà khoa học đều khẳng định, mỗi bộ não là độc nhất. Và bất kỳ hộ gia đình nào có hai cháu trở lên đều hiểu rõ điều này. Vậy tại sao các vị lại áp đặt lên chúng những cái khuôn bánh một cỡ, bằng mấy thứ như “one-for-all”?
Xin lỗi quý tòa! Nếu bác sĩ phát thuốc giống hệt nhau cho mọi bệnh nhân thì sẽ là thảm kịch, rất nhiều người sẽ trở bệnh nặng. Nhưng khi nói về giáo dục, chuyện y hệt đang diễn ra - sai lầm trong giáo dục. Khi giáo viên đứng trước 20 đứa trẻ, mỗi đứa trẻ có những điểm đặc biệt, nhu cầu, tài năng và mơ ước khác nhau. Nhưng các vị lại dạy chúng giống hệt nhau? Thật là thảm họa!
[...] Thật xấu hổ! Nghề giáo viên là nghề quan trọng nhất trên đời, nhưng mức lương lại quá thấp. Không ngạc nhiên khi có quá nhiều trẻ em bị đối xử bất công. Thành thật mà nói, lẽ ra giáo viên nên được trả lương bằng với bác sĩ. Vì bác sĩ có thể phẫu thuật tim để cứu mạng một đứa trẻ. Nhưng một giáo viên giỏi có thể chạm tới trái tim đó và giúp đứa trẻ sống thực sự. Giáo viên là những người hùng thường bị vu oan. Nhưng đó không phải là vấn đề. Họ làm việc trong một hệ thống quá bó buộc và thiếu quyền tự do. Chương trình giảng dạy được đào tạo ra bởi những người mà bản thân họ chưa học những điều đó một ngày nào trong đời. Họ bị ám ảnh bởi các bài kiểm tra chuẩn. Họ cho rằng những câu hỏi trắc nghiệm có thể định nghĩa thành công. Thật là kỳ quặc! Thực tế là “những bài kiểm tra này quá thô thiển và lẽ ra nên bị bỏ đi”. Nhưng đó không phải là lời của tôi. Đó là lời của Frederick J. Kelly, người đã phát minh ra mô hình bài kiểm tra chuẩn.
Ông nói và tôi trích dẫn lại. “Những bài kiểm tra này quá thô thiển và lẽ ra nên bị bỏ đi.”
Kính thưa quý ông, quý bà bồi thẩm đoàn, nếu cứ tiếp tục thế này, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Tôi không tin hệ thống giáo dục, nhưng tôi tin vào con người. Và nếu chúng ta có thể sửa đổi y tế, xe hơi hay tài khoản Facebook thì nghĩa vụ của chúng ta cũng là sửa đổi nền giáo dục để nâng cấp nó, thay đổi nó, bỏ tư tưởng cổ hủ đi, vì chúng đã quá vô dụng. Hãy thay nó bằng một tư tưởng mới hướng tới từng em học sinh một. Đó là nhiệm vụ của mỗi chúng ta.
Thay vì một giá trị chung, hãy chạm tới giá trị của từng trái tim trong từng lớp học. Môn Toán tất nhiên quan trọng, nhưng không hơn Nghệ thuật hay Khiêu vũ. Hãy công bằng với mọi loại tài năng. Nghe chẳng khác nào giấc mơ hoang đường, nhưng các nước như Phần Lan đang làm được những điều đó. Thời gian lên lớp ít hơn, thu nhập của giáo viên nhiều hơn, không có bài tập về nhà, tập trung vào sự hợp tác chứ không phải sự ganh đua.
Nhưng đây mới là điều quan trọng nhất: Hệ thống giáo dục của họ tiên tiến hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới. Những nơi khác như Singapore đang thành công vang dội. Những trường học như Montessori, những chương trình như Khan Academy…
Không có một giải pháp cho mọi vấn đề. Nhưng hãy tiếp tục. Vì dù học sinh chỉ chiếm 20% dân số, chúng là 100% tương lai của chúng ta. Hãy trân trọng ước mơ của chúng! Không ai có thể nói trước ta đạt được điều gì. Đây là thế giới tôi đặt niềm tin, một thế giới nơi cá không còn bị ép phải leo cây. Tôi tin là như vậy!
BÀI MẪU 2
(Sưu tầm: Internet)
Đời người vốn không mỏi mệt, mà mệt mỏi đến từ sự tranh giành, so đo. Cuộc sống có phiền não, không phải bởi thứ ta đạt được quá ít mà bắt nguồn từ việc ta tham lam quá nhiều.
Không ít người trong chúng ta đều khát cầu một cuộc đời hoàn mỹ. Nhưng sự thật là từ cổ chí kim, nào có ai sở hữu cuộc sống viên mãn về mọi mặt. Trời cao sẽ chẳng dành riêng cho ai tất cả hạnh phúc trên thế gian này. Vậy nên, người có được tình yêu đẹp chưa chắc đã giàu có, người nhiều tiền chưa chắc đã vui vẻ, người vui vẻ chưa chắc có sức khỏe, mà người khỏe mạnh chưa chắc đã đạt được mọi chuyện như ý muốn.
Nhân sinh vốn không khổ ải, chỉ là chúng ta tham vọng quá nhiều mà thôi. Đời người vốn không mỏi mệt, mà mệt mỏi đến từ sự tranh giành, so đo. Cuộc sống có phiền não, không phải bởi thứ ta đạt được quá ít mà bắt nguồn từ việc ta tham lam quá nhiều. Thế nên, biết đủ, biết mãn nguyện là cách duy nhất để có được hạnh phúc, và người biết đủ chính là người tốt số nhất.
Người càng trải đời càng biết đủ.
Cổ nhân có câu: “Gia tài bạc triệu, ngày cũng chỉ ăn đến ba bữa. Nhà cửa vạn gian, đêm vẫn ngủ trên chiếc giường sáu thước.” Liệu rằng sự giàu có về vật chất có thực sự đem lại cho chúng ta sự vui vẻ, hạnh phúc hay không? Kỳ thực không phải.
Năm xưa, Châu Nhuận Phát, từ một thanh niên chẳng có lấy một xu dính túi đã trở thành tỷ phú. Nhưng trải qua bao sóng gió, ông dần nhìn thấu cuộc đời này. Vì vậy, tài tử họ Châu đem phần lớn khối tài sản khổng lồ của mình mang đi quyên góp. Ông nói: “Tất cả số tiền ấy vốn không phải của tôi, chẳng qua là tôi kiếm được, nhưng điều ấy cũng không có nghĩa là tôi muốn sở hữu chúng.”
Trong số các ngôi sao, người có vẻ ngoài giản dị nhất chính là Châu Nhuận Phát. Ông có thể thoải mái mặc một chiếc quần jean bình thường, ăn những món bình dân trong cửa hàng tiện lợi, chân đi dép 15 tệ mà thản nhiên ra đường phố mua sắm. Tài tử họ Châu từng nói: “Tôi cảm thấy những thứ quần áo này không phải mặc cho người khác nhìn, chỉ cần mình thấy thoải mái là được, cho nên tôi sẽ không mua đồ đắt tiền.” Châu Nhuận Phát không ngồi xe sang, không thích đi du thuyền, càng không thuê tài xế, vệ sĩ. Mỗi khi ra ngoài, ông chỉ thích dắt tay vợ mình, cùng những người bình thường đi xe buýt, tàu điện ngầm, ca nô… Vì thế mà người Hồng Kông thường truyền tai nhau câu nói: “Muốn gặp các minh tinh lớn, phải đến những trung tâm mua sắm xa xỉ, nhưng muốn gặp Châu Nhuận Phát thì hãy đi tàu điện, đứng ở trạm xe buýt, ghé thăm chợ đồ ăn là có thể nhìn thấy ông.”
Bản thân ngôi sao này từng chia sẻ: “Mỗi người có định nghĩa khác nhau về sự vui vẻ. Với người khác, niềm vui của họ có thể đến từ việc kiếm nhiều tiền, ngày ngày ăn bào ngư quý giá, đi xe sang, chơi golf… Còn niềm vui của tôi đến từ sự bình thản và đơn giản, thân thể không đau ốm, bệnh tật đã là phúc phần lớn nhất mà ông trời ban cho rồi. Lý tưởng của tôi là được làm một người bình thường và vui vẻ. Khi càng trải đời, bạn sẽ càng phát hiện ra rằng, khó khăn chính trong cuộc đời không phải là kiếm được bao nhiêu tiền, mà là làm cách nào để giữ cho mình một cuộc sống thanh thản, bình dị nhưng vẫn vui vẻ.”
Những người càng từng trải sẽ càng biết thỏa mãn. Bởi họ hiểu hơn ai hết một chân lý. Hạnh phúc thật sự không nằm ở việc có bao nhiêu tài sản, mà nằm ở một nội tâm vui vẻ, mãn nguyện.
Biết đủ chính là hạnh phúc.
Hạnh phúc rốt cuộc là gì? Đối với người nghèo, hạnh phúc chính là có tiền, thậm chí càng nhiều càng tốt. Người giàu có tối ngày bận bịu thì quan niệm, rảnh rỗi mới là hạnh phúc. Những bệnh nhân ngày ngày đối mặt với tử thần để giành sự sống luôn tin rằng, còn sống mới đích thị là hạnh phúc. Với người ăn mày, hạnh phúc đơn giản chỉ là có miếng cơm ăn. Hay đối với những người đã mất đi cha mẹ, phụ mẫu khỏe mạnh mới là thứ hạnh phúc mà họ luôn tìm kiếm. Chúng ta vẫn thường ngẩng đầu ngưỡng mộ những người sở hữu thứ mình không có. Kỳ thực, khi ngoảnh đầu nhìn lại, bạn sẽ phát hiện ra không ít người cũng đang ước ao và khát khao được như bạn. Vậy mới nói, người biết đủ, biết quý trọng thì mới có được hạnh phúc thực sự.
Thời nhà Minh, có một người nông dân tên Hồ Cửu Thiền, gia cảnh nghèo khổ, vừa phải nuôi con ăn học vừa phải trồng trọt, cấy cày, khó khăn lắm mới đủ ăn đủ mặc. Nhưng mỗi ngày, vào lúc hoàng hôn, Hồ Cửu Thiền luôn ra cửa thắp hương cảm tạ trời đất đã ban cho mình một ngày hạnh phúc và bình an. Có lần, thê tử của ông không khỏi thắc mắc: “Nhà chúng ta ba bữa mỗi ngày đều phải ăn cháo, đâu có thể coi là hạnh phúc?” Hồ Cửu Thiền từ tốn đáp: “Chúng ta may mắn có cuộc sống ở thời thái bình, không gặp chiến loạn. Một nhà lớn, nhỏ có ăn có mặc, không đến nỗi đói rét, cũng chẳng ai bệnh tật, không có người bị bắt giam. Đó chẳng phải là hạnh phúc hay sao.” Hạnh phúc không phải là có được thật nhiều, mà đơn giản là một gia đình tràn ngập tiếng cười, cả nhà bình an, dồi dào sức khỏe.
Cũng giống như nhà văn nổi tiếng Lâm Ngữ Đường từng quan niệm: “Hạnh phúc của đời người, đơn giản chỉ gói gọn trong bốn chuyện. Một là ngủ trên chiếc giường trong nhà mình. Hai là ăn thức ăn do cha mẹ nấu. Ba là nghe người yêu tâm tình. Bốn là chơi đùa cùng con cái.” Hạnh phúc vốn không phải ở nơi nào xa xôi mà hiện hữu ngay bên cạnh chúng ta. Cho nên, biết đủ mới đích thị là hạnh phúc đích thực. Biết đủ cũng là một kiểu thông minh.
Phật dạy: “Người biết đủ, tuy nằm trên đất nhưng vẫn thấy an vui. Người không biết đủ, dù có ở trên thiên đường cũng chẳng thấy vừa ý.” Người biết đủ mới chính là người giàu có nhất thiên hạ. Họ vốn không cần tới quá nhiều của cải vật chất để khỏa lấp sự trống rỗng trong tâm can, vì tâm hồn họ vốn đã đủ giàu có.
Chuyện xưa kể rằng, có một vị đại sư tên Hoằng Nhất, dù trong hoàn cảnh nào cũng luôn nở nụ cười, đối xử với bản thân hay chúng sanh đều toát lên sự nhân từ và vui vẻ. Một ngày kia, bạn cũ của Hoằng Nhất đến thăm ông. Bữa cơm ngày hôm đó của họ chỉ có cơm trắng cùng dưa muối. Nghĩ tới Hoằng Nhất trước khi xuất gia từng có một cuộc sống giàu sang, ngày ngày ăn sơn hào hải vị, người bạn cũ của ông không khỏi chua xót mà nói: “Chẳng lẽ ngài không chê dưa muối quá mặn hay sao?” Đại sư Hoằng Nhất mỉm cười: “Mặn có mùi vị của mặn.” Cơm nước xong xuôi, Hoằng Nhất rót một cốc nước trắng rồi chậm rãi uống, dáng vẻ thưởng thức rất mực từ tốn. Nhớ tới bạn mình xưa kia đều uống trà thượng hạng, người bạn cũ lại cau mày hỏi: “Không có lá trà sao? Nước nhạt như vậy, ngài uống sao nổi?” Hoằng Nhất cười và đáp: “Nhạt cũng có vị của nhạt.” Nhân sinh vốn không ít cay đắng ngọt bùi, muôn vị đều đủ. Mặn có mùi vị của mặn, nhạt có vị ngon của nhạt, nghèo có cái thú của nghèo, giàu có cái hay của giàu. Học cách biết tự mãn nguyện, vui vẻ trải nghiệm từng giây phút của cuộc sống mới có thể tự mình bước đi thật tốt trên con đường phía trước.
Mỗi người chúng ta chỉ có một cuộc đời, nếu mải mê theo đuổi quá nhiều ham muốn sẽ nhanh chóng mệt mỏi. Trong khi đó, niềm hạnh phúc đơn giản xuất phát từ một tâm hồn biết hài lòng, còn sự vui vẻ đến từ một tâm hồn giàu có. Sinh mệnh này vốn thuộc về chúng ta, không cần thiết phải cố gồng mình lên để sống cho người khác nhìn. Vì thế, hãy nỗ lực sao cho ngày hôm nay vui vẻ, hạnh phúc hơn hôm qua, để không uổng phí cuộc đời này, để không sống mòn, chết mòn.