Trong một ngôi nhà, đường ống dẫn hay lối thoát nước nếu không thông, nước bẩn ứ đọng sẽ khiến môi trường xung quanh bị ô nhiễm gây khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của mọi người. Trong mối tương quan giữa người với người, nếu không có sự kết nối hài hòa thì không chỉ sự nghiệp khó thành công mà mối quan hệ cá nhân, cuộc sống gia đình cũng khó bề thoải mái, suôn sẻ. Do đó, nếu giữ được mối giao hảo với mọi người, xây dựng được mối quan hệ hữu nghị, thân tình thì chúng ta đã có được kỹ năng mềm cần thiết trong cuộc sống.
Ngày nay, dường như ai nấy cũng đều thích sống hướng nội, khép kín trong không gian riêng của chính mình, khiến cho khoảng cách giữa người với người ngày càng lớn. Trong gia đình, khoảng cách giữa các thế hệ với nhau, sự bất đồng quan điểm giữa con cái với cha mẹ, những mối bất hòa giữa mẹ chồng và nàng dâu, cho đến khoảng cách với thân bằng quyến thuộc, thậm chí hàng xóm láng giềng nhưng cả đời không qua lại, hỏi han quan tâm nhau, v.v. tất cả đều xuất phát từ việc thiếu kỹ năng giao tiếp mà ra.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những rào cản, trở ngại trong giao tiếp, có khi ở lời nói; có khi đến từ sự thể hiện cảm xúc, tâm ý không thích hợp; có khi do cá nhân cố giữ quan điểm riêng, không tiếp nhận ý kiến từ mọi người xung quanh, dẫn đến việc khó giao tiếp giữa hai bên; cũng có người, luôn thể hiện thái độ lạnh lùng khiến người khác khó tiếp cận.
Tuy nhiên, điều khiến người khác khó tiếp cận nhất, chính là thái độ cao ngạo, ép buộc người khác chấp nhận ý kiến của bản thân. Những người này thường tự xem ý kiến của mình như là “thánh chỉ”, tuyệt đối không thỏa hiệp, không thương lượng, vậy thì làm sao có thể giao tiếp được?
Vì thế, nếu có thể, chúng ta hãy thử tiếp nhận quan điểm của người khác, giúp người đó nhận ra năng khiếu giao tiếp của họ, khiến họ trở nên tự tin hơn và sẵn sàng giao thiệp với mọi người. Hoặc chúng ta cũng có thể tán thành, hỗ trợ tích cực cho người khác, tạo cho họ cảm giác bản thân là người có ích, khi đó họ sẽ sẵn sàng mở lòng tiếp cận và giao lưu với mình.
Mục đích của việc giao tiếp là tạo lập được sự đồng thuận giữa các bên, để có thể đi tới thống nhất ý kiến chung, tránh việc ép buộc người khác nghe theo quan điểm của mình. Từ đó, mỗi người có thể đặt mình vào vị trí của người khác, hoặc đứng trên lập trường của người khác để suy nghĩ. Nếu bản thân mỗi người đều có thể làm như vậy thì sẽ khiến đối phương vui vẻ tiếp nhận, khi ấy sự giao tiếp mới có hiệu quả, cùng hướng tới thành tựu mục đích chung.
Khi Đức Phật còn tại thế, để hóa độ tôn giả Ưu Ba Ly, tôn giả Ni Đề, hay các vị đệ tử khác có xuất thân từ giai cấp thấp, trước tiên Ngài sẽ khen ngợi, khẳng định, hoan nghênh các vị ấy để tạo dựng niềm tin của họ nơi chính mình, sau đó Ngài mới thâu nhận những vị ấy xuất gia làm đệ tử. Cũng vậy, Đức Phật có dạy về “Tứ nhiếp pháp” (hoan hỷ bố thí, nói lời hòa nhã, làm việc ý nghĩa, thân cận chia sẻ), là một phương pháp ý nghĩa, hữu ích trong mối tương quan giao tiếp giữa người với người.
Trong cuộc sống, không thể không có giao tiếp. Ngoài những giao tiếp bình dị, thường nhật như giữa vợ chồng, cha con, bạn bè, cấp trên cấp dưới, v.v. mở rộng ra cho tới mối quan hệ giữa các quốc gia, giữa các vùng văn hóa, giữa hai bán cầu Đông - Tây, v.v. tất cả đều phải thiết lập kênh liên lạc trên tất cả các phương diện như: quan điểm, tư tưởng, chủ trương, v.v. Bằng cách này, chúng ta mới có thể cùng chung sống hòa bình, hợp tác cởi mở, hòa hợp trong sự phát triển, thống nhất.
Ngoài ra, mỗi ngày chúng ta nên duy trì việc giao tiếp với bản thân bằng cách tự khẳng định và nâng cao ưu điểm của chính mình, cải thiện những nhược điểm còn tồn tại, duy trì thái độ sống lạc quan yêu đời; đừng chất chứa trong lòng những cảm xúc bất công, bất mãn, mọi việc cứ để mặc nhiên đến rồi đi. Đây chính là kỹ năng giao tiếp quan trọng và cần thiết nhất, ai ai cũng phải khắc ghi!