Khi một người làm việc trái pháp luật, hiển nhiên sẽ bị pháp luật xử lý. Thế nhưng, trên đời vẫn có những kẻ làm điều sai quấy với những thủ đoạn hết sức tinh vi, không bị phát hiện hay tố giác, tránh được hình phạt của pháp luật, tuy vậy điều đó không có nghĩa là họ sẽ thoát được mọi tội lỗi.
Bởi, ngoài các phiên tòa pháp luật, ai ai cũng phải đối diện với một phiên tòa khác - tòa án lương tâm của bản thân mỗi người: sự bất an, lo lắng, dằn vặt, v.v. suốt cả một đời. Đó chính là ngục tù của lương tâm.
Giá như tất cả mọi người trên thế giới này đều có thể phản tỉnh!
Có ai dám tự tin nói rằng, từ xưa đến nay mình chưa từng làm việc gì trái với lương tâm không? Liệu có phải, những ai từng làm chuyện trái pháp luật đều sẽ lãnh chịu bản án của lương tâm không? Nếu thực sự như vậy thì chứng tỏ những người đó còn có tâm thiện lương, biết xấu hổ, họ vẫn được xem là người tốt. Chỉ e có những người không biết xấu hổ, chưa từng day dứt, dằn vặt hay tự vấn lương tâm mình. Tuy rằng hiện tại họ có thể “qua mặt” được pháp luật, nhưng tương lai nhất định không thể chạy trốn khỏi tòa án nhân quả.
Không ít người làm việc phạm pháp, khi thân chịu cảnh tù tội, bị tước mất quyền tự do thì tâm mới biết ăn năn, phản tỉnh. Nhờ tâm trí hối cải, họ mới có tinh thần thoải mái, chấp nhận án phạt và cố gắng cải tạo tốt, để mong mau chóng trở lại hòa nhập với xã hội. Khi những phạm nhân này nhận ra được điều đó, thực tế là họ đang “dùng thời gian để đổi lấy không gian”, chịu giam mình trong ngục tù để suy nghiệm, kiểm điểm và hối cải những lỗi lầm mà mình đã gây tạo. Do vậy, cánh cửa tâm hồn của họ đã được mở ra, từ đó họ quyết tâm đứng lên khắc phục lỗi lầm, cải tạo thật tốt, những mong có thể làm lại cuộc đời sau khi mãn hạn tù. Những người đó tuy đang chịu cảnh tù ngục hữu hình, ấy vậy mà lại là đang tự do tự tại. Còn biết bao người vốn ung dung đi lại mỗi ngày ngoài kia, nhưng lại bị trói buộc bởi danh lợi, quyền thế, được mất, thị phi, phiền não, mê muội, v.v. Thử hỏi, ai mới là người tự do? Ai là kẻ đang chịu ngục tù?
Căn cứ vào mức độ phạm tội nặng hay nhẹ mà ngục tù thế gian quy định phạm nhân lãnh chịu các hình phạt khác nhau, bao gồm các hình thức như: tạm giam, bị giám hộ đối với trẻ vị thành niên, cải tạo phục hồi nhân phẩm, giam lỏng, án treo, giam giữ có thời hạn, tù chung thân, tử hình, v.v. Dù là tội nặng hay nhẹ thì người vi phạm cũng đều bị giám sát, kiểm tra, tước đi quyền tự do, tự chủ vốn có của mình.
Ngoài các kiểu ngục tù thế gian, trong Phật giáo còn đề cập đến 18 loại địa ngục, cụ thể có: tám ngục lạnh lẽo, tám ngục nóng bức, ngục cô đơn, ngục biên địa. Thật ra, những địa ngục này cũng chính là ngục tù trong tâm của mỗi người vậy. Khi tâm chúng ta tràn đầy dục vọng, sân hận, cố chấp, hổ thẹn ăn năn, hoảng sợ lo toan, nản chí tuyệt vọng, sầu bi khổ sở, v.v. ấy cũng chính là lúc tâm ta đang bị ngục tù giam hãm.
Do đâu mà có nhiều loại ngục tù như thế? Thực tế, chúng đều bắt nguồn từ chính cái “ngã” (cái tôi) do năm ấm (sắc, thụ, tưởng, hành, thức) tích tụ mà thành. Bởi chính cái tôi chấp vào năm ấm ấy, tự cho nó là thật, là cái “của tôi”, nên khi năm ấm mất đi hoặc các ấm đối nghịch nhau thì thân tâm tự thấy không thoải mái, khó chịu như đang ở trong lao ngục vậy.
Vì thế, trong kinh dạy rằng: “Ba cõi không an, giống như nhà lửa”. Chúng sinh trong ba cõi bị lửa nóng thiêu đốt, thân thể mỗi ngày như bị gông cùm trói buộc, mỗi giờ mỗi phút đều không thể tự tại, thế nên phải tự mình vượt thoát ngục tù mới được.
Vậy, làm thế nào để thoát khỏi ngục tù của tâm?
Đầu tiên là tín ngưỡng, chìa khóa tín ngưỡng có thể mở cánh cửa ngục tù của tâm, có tín ngưỡng ắt có được hạnh phúc.
Thứ hai là từ bi, chìa khóa từ bi có thể mở cánh cửa ngục tù của tâm, có từ bi sẽ đạt được cảnh giới yên bình tự tại.
Thứ ba là trí tuệ, chìa khóa trí tuệ có thể mở cánh cửa ngục tù của tâm, có trí tuệ sẽ đưa đến giác ngộ, thanh tịnh tươi sáng.
Cuối cùng là đạo đức, chìa khóa đạo đức có thể mở cánh cửa ngục tù của tâm, mọi người đều có đạo đức sẽ tạo ra một thế giới tươi đẹp hoàn mỹ.
Bạn là người thông minh, vậy bạn đã tìm được chìa khóa mở cánh cửa ngục tù của tâm mình hay chưa?