Tiềm năng của con người là bất tận!
Hơn 20 năm trước, các nhà khoa học cho rằng bộ não con người được sử dụng khoảng 10%; song gần đây, giới khoa học lại chứng minh rằng con người chỉ mới sử dụng khoảng 1% năng lực trí não.
Ngay từ những ngày đầu đến trường, thầy cô đã vận dụng những phương pháp sư phạm để khai mở tiềm năng trí tuệ cho chúng ta. Trí tuệ mỗi người được khai mở từ khoảng 5 tuổi, rồi quy trình này diễn ra liên tục trong vòng 10 – 20 năm sau đó để ta có thể bước vào đời với hành trang tri thức, kỹ năng vững chắc. Và cuộc đời ta cứ thế tiếp diễn thêm khoảng 30 năm, 40 năm, 50 năm hoặc thậm chí còn hơn thế nữa.
Trường học đã dạy ta cách để "LÀM", điều này quan trọng nhưng chưa phải là tất cả. Cuộc đời còn muốn ta học cách để "LÀ", những "nghệ thuật sống" giúp củng cố Trí tuệ Cảm xúc (Emotional Intelligence, EQ). Ấy vậy mà ít khi ta nhận được sự hỗ trợ ở khía cạnh này. Trả lời cho hàng loạt câu hỏi sau đây sẽ giúp bạn hiểu đúng về tình trạng hiện tại của mình:
1. Tôi dành bao nhiêu thời gian để học cách quản lý Stress ở công sở, hoặc học cách đối mặt với những thách thức từ bên ngoài trong thời buổi kinh tế bất ổn như hiện nay?
2. Tôi dành bao nhiêu thời gian học cách tha thứ để có thể cảm nhận được sự bình an và tự do trong tâm hồn những khi người khác không làm theo ý muốn của tôi?
3. Tôi dành bao nhiêu thời gian để học cách xử trí tích cực cho những lần bị từ chối?
4. Tôi dành bao nhiêu thời gian để học cách làm việc cùng người khác và học tính khiêm tốn khi làm việc nhóm?
5. Tôi dành bao nhiêu thời gian để học cách xử trí khách quan đối với những mâu thuẫn không thể tránh được trong đời?
6. Tôi dành bao nhiêu thời gian cho việc hiểu rõ tính ganh tị và cái tôi cao ngạo để loại bỏ nó ra khỏi con người mình?
7. Tôi dành bao nhiêu thời gian để học cách sống hạnh phúc và quý trọng bản thân mình?
8. Tôi dành bao nhiêu thời gian để khám phá các giá trị và có thể nói "Không" với những hành động bất chính và những hành động gây tổn hại cho bản thân, người khác và ảnh hưởng đến môi trường xung quanh?
Nhìn chung, ta khó mà đưa ra được câu trả lời xác đáng cho những câu hỏi trên!
Trong xã hội hiện đại ngày nay, không phải ai cũng có được các kỹ năng kiểm soát cảm xúc như thế. Stress đã trở thành yếu tố thường xuyên xuất hiện trong cuộc sống. Khi thời gian dành cho những giá trị, cảm xúc và tinh thần ít đi thì cuộc sống của con người càng trở nên khó khăn, phức tạp: ta thường trỏ tay đổ lỗi cho người khác vì đã khiến ta nổi giận và kết quả là mối quan hệ bị đổ vỡ; hoặc ta tự dằn vặt, trách móc bản thân, để rồi ý thức về con người thật sự của ta bị lu mờ dần và kết cục là trầm cảm ngày càng gia tăng. Cả hai thái độ đó đều làm suy giảm chất lượng cuộc sống của chính ta và của cả những người xung quanh.
Lần nọ, tôi có trò chuyện với một chuyên viên đào tạo kỹ năng "mềm". Cô đã hướng dẫn nhiều khóa học cho trẻ em về kỹ năng tổ chức, kỹ năng thuyết trình, kỹ năng hoạch định và kỹ năng học tập. Dù rằng các em rất háo hức với những khóa học này nhưng cô vẫn cảm thấy thất vọng. Tôi không hiểu cô muốn ám chỉ điều gì nên đã hỏi lại. Thì ra sau khi được trang bị những kiến thức mới này, các em lại trở nên kiêu căng, ích kỷ, không chịu chia sẻ với người khác. Cô kết luận rằng trước khi dạy kỹ năng nào cho trẻ, ta cần phải dạy trẻ các giá trị sống, bởi đây mới là nền tảng giúp trẻ phát huy được Trí tuệ Cảm xúc. Chỉ có cách này mới giúp các em phát huy được các giá trị tích cực. Chính các giá trị sống sẽ là hành trang hướng dẫn trẻ bộc lộ tính tích cực và sẵn sàng chia sẻ những điều mình đã học được để nhiều bạn khác cũng có những kỹ năng như vậy. Và đây thực sự là nền tảng tốt trong giáo dục.
Ta thấy rõ tác hại quá lớn khi trẻ mất "gốc – giá trị". Điều này không chỉ tác động đến cuộc sống của trẻ mà còn ảnh hưởng đến cả cộng đồng và xã hội. Vậy mà nhiều trường học lại cho rằng họ không có đủ thời gian cho những lớp học như thế! Đây chính là dấu hiệu của sự mất quân bình. Học để "LÀM" cần phải gắn liền với học để "LÀ".
Hướng dẫn sử dụng sách
Cho cá nhân
Cuốn sách này là một đóng góp nhỏ giúp bạn có thêm hành trang sống, củng cố những kỹ năng Trí tuệ Cảm xúc để bạn trải qua hành trình cuộc sống một cách tích cực.
Với thành công của loạt chương trình Quà tặng Cuộc sống trên Đài truyền hình Việt Nam, rất nhiều bạn đã liên hệ với chúng tôi nhằm có thêm tài liệu về những chủ đề được phát sóng để có thể ứng dụng và suy ngẫm sâu hơn khi cần. Hy vọng cuốn sách này có thể giúp giải tỏa hàng loạt vướng mắc của những khán giả theo dõi chương trình này. Tôi đề nghị các bạn nên đọc từng chủ đề một, rồi ngẫm nghĩ, trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày của mình, bởi vì sự thay đổi chỉ diễn ra qua trải nghiệm, chứ không phải qua việc đọc đơn thuần. Sau mỗi chủ đề đều có phần Bài tập Suy ngẫm cho bạn thực hành.
Cho nhóm
Tôi thực sự may mắn khi được chứng kiến nhiều nhóm đã thảo luận với nhau về các chủ đề được giới thiệu trong cuốn sách này. Khi cứ nói mãi về những rắc rối và hối tiếc thì ta sẽ cảm thấy trầm cảm, u buồn; còn khi thảo luận về những chủ đề "lên tinh thần", ta luôn cảm thấy hăng hái và hứng thú. Đây là một hoạt động có ý nghĩa và đáng khích lệ. Thông qua các hoạt động nhóm, mỗi thành viên sẽ có cái nhìn sáng tỏ hơn về những điều mà họ muốn tập trung trong chuyến hành trình cuộc đời.
Cuốn sách này giới thiệu các hoạt động nhóm dành cho lứa tuổi từ 14 trở lên, và tốt nhất là mỗi nhóm nên có từ 3 đến 5 người. Ở một số hoạt động, các nhóm được yêu cầu điền vào bảng, vẽ theo chủ đề hoặc giải quyết các tình huống giả định. Đối với các bài tập suy ngẫm, câu trả lời là của riêng mỗi cá nhân. Không có câu trả lời nào đúng hay sai, tuy nhiên bạn có thể tham khảo nội dung từ trong sách để có cái nhìn rộng hơn.
Ở phần hoạt động nhóm, bạn có thể hướng dẫn các hoạt động mà không cần phải hoàn toàn bám theo nội dung sách, nhưng vẫn có thể tham khảo để có thêm ý tưởng khi cần. Khi thảo luận nhóm, bạn không nên phán xét câu trả lời đúng/sai. Mục đích thảo luận là giúp bạn hiểu rõ, có cái nhìn bao quát hơn đối với từng chủ đề. Bạn có thể lựa chọn những hoạt động thích hợp cho từng nhóm đối tượng mà không nhất thiết phải thực hiện tất cả mọi yêu cầu.
Chúc bạn có một hành trình trải nghiệm đầy hứng thú!