NHẬN THỨC ĐƯỢC KHI NÀO CẦN PHÁ BỎ NHỮNG NGUYÊN TẮC
Nhằm đào tạo nhân viên của mình, các tổ chức thường đưa ra cho mọi người một cơ hội để cam kết sẽ luôn cố gắng làm việc hết mình. Điều này vượt xa những khóa học về cách làm sao để trình bày Power Point tốt hơn hay trở thành người thuyết trình xuất sắc hơn; các tổ chức này cung cấp cho mọi người vô số cơ hội để tự cải thiện bản thân. Họ càng huấn luyện, đào tạo chúng ta, chúng ta càng học hỏi được nhiều hơn. Khi đã có nhiều kinh nghiệm và sự tự tin thì tổ chức sẵn sàng trao cho chúng ta những trách nhiệm lớn hơn. Cuối cùng, tổ chức, những nhà lãnh đạo và đồng nghiệp sẽ sẵn sàng tin tưởng vào khả năng của chúng ta để tự biết khi nào nên phá vỡ những quy định chung.
Chúng ta không thể “tin tưởng” những nguyên tắc hay công nghệ. Dĩ nhiên, chúng ta có thể dựa vào chúng nhưng tin tưởng chúng ư? Không. Sự tin tưởng là trải nghiệm cụ thể của con người được tạo ra bởi chất oxytocin. Sự tin tưởng thật sự chỉ tồn tại giữa con người. Và chúng ta chỉ có thể tin tưởng người khác, khi chúng ta biết họ thực sự quan tâm đến chúng ta thường xuyên và tích cực. Công nghệ, dù có tinh vi, hiện đại đến đâu, cũng không quan tâm đến chúng ta chút nào, nó chỉ phản ứng theo những thiết lập của các biến số. Và những cuốn sách luật, cho dù có toàn diện đến đâu, cũng không thể xem xét, đánh giá mọi tình huống.
Hãy tưởng tượng nếu mỗi lần chúng ta cãi nhau với người mà mình thương yêu, họ sẽ phản ứng theo những thiết lập của các biến số, hay trì hoãn để xem sách luật tư vấn, thì bạn nghĩ mối quan hệ này sẽ kéo dài được bao lâu? Đây chính là lý do chúng ta thấy rằng những công chức thật đáng ghét. Họ chỉ chăm chăm tuân thủ theo các quy tắc mà không hề quan tâm đến con người, đối tượng mà các quy tắc được tạo ra để giúp đỡ và bảo vệ. Nói cách khác, họ không quan tâm. Ở đó, không có một thuật toán nào về mối quan hệ thành công – giữa người với người hay giữa con người với tổ chức.
Lợi ích xã hội thực sự của lòng tin phải đến từ hai phía. Sự tin tưởng từ một phía không có ích với cá nhân hay tổ chức. Công ty sẽ như thế nào khi người quản lý tin tưởng người lao động, nhưng người lao động không tin tưởng quản lý của mình? Cuộc hôn nhân sẽ rất khó bền vững nếu người vợ tin tưởng chồng mình, nhưng người chồng lại không tin tưởng vợ. Mọi thứ sẽ tốt đẹp nếu người lãnh đạo hi vọng nhân viên sẽ tin tưởng họ, nhưng nếu người lãnh đạo không tin tưởng nhân viên của mình, hệ thống sẽ thất bại. Vì sự tin tưởng sẽ phục vụ cho cá nhân và tổ chức nên nó phải được chia sẻ từ cả hai phía.
Trách nhiệm của người lãnh đạo là phải dạy cho nhân viên của mình các nguyên tắc, quy định, đào tạo để họ nâng cao năng lực và xây dựng sự tự tin. Lúc này, người lãnh đạo phải lùi lại và tin tưởng nhân viên của mình, biết được họ đang làm gì và sẽ làm những gì cần phải làm. Trong các tổ chức yếu kém, nếu không có sự giám sát, rất nhiều người sẽ phá vỡ các nguyên tắc vì lợi ích cá nhân. Chính điều này làm cho tổ chức trở nên yếu kém. Trong những tổ chức vững mạnh, mọi người sẽ phá vỡ những quy tắc vì đó là điều đúng đắn để giúp đỡ cho người khác.
Hãy suy nghĩ về điều đó. Liệu bạn có cảm thấy thoải mái khi tiễn gia đình mình lên chiếc máy bay mà biết được người phi công hay người kiểm soát không lưu là người chỉ làm việc theo quy tắc, cho dù có bất kỳ vấn đề gì đi nữa? Liệu bạn có thể để gia đình mình lên máy bay khi biết rằng người phi công hay người kiểm soát không lưu chỉ quan tâm đến những gì họ cần phải làm để có được tiền thưởng trong kỳ tiếp theo? Hay liệu bạn muốn gia đình mình lên chiếc máy bay khi biết rằng có sự tin tưởng giữa những người phi công và người kiểm soát không lưu, những người biết nguyên tắc nào có thể phá vỡ khi có điều gì đó không ổn và việc phá vỡ nguyên tắc đó có thể làm ảnh hưởng đến tiền thưởng của họ. Câu trả lời thực sự rất hiển nhiên. Chúng ta không tin những nguyên tắc, chúng ta tin con người.
Trách nhiệm của người lãnh đạo là phải mang đến sự bảo vệ, che chở từ bên trên cho những người đang làm việc bên dưới. Khi mọi người cảm thấy rằng họ có quyền kiểm soát để làm những việc đúng đắn, thậm chí đôi khi phải phá vỡ các nguyên tắc, nhưng họ thường sẽ chọn làm những điều đúng đắn. Sự can đảm của chúng ta đến từ cấp trên của mình. Sự tự tin làm những điều đúng đắn của chúng ta cũng được quyết định bởi mức độ tin cậy mà chúng ta cảm nhận được với người lãnh đạo của mình.
Nếu những người giỏi được đề nghị làm việc trong môi trường văn hóa tồi tệ, một nơi mà người lãnh đạo không từ bỏ quyền kiểm soát, thì những điều tồi tệ sẽ dần tăng lên. Mọi người sẽ quan tâm đến việc tuân theo các nguyên tắc hơn là làm những việc cần làm vì sợ gặp rắc rối hoặc mất việc. Và khi điều này xảy ra, chúng ta chỉ làm việc như những cỗ máy.