S
au mười năm làm việc ở hãng luật, tôi chuyển qua làm trưởng ban cố vấn cho hệ thống sản phẩm Sierra. Cậu còn nhớ hãng Sierra không? – Ông Bud quay sang hỏi tôi.
Theo tôi được biết, Sierra là đơn vị đi tiên phong trong việc đưa ra một số quy trình sản xuất mà Zagrum đang áp dụng. Nhờ những phát minh đó, Zagrum đã vươn lên vị trí hàng đầu trong các nhà máy sản xuất công nghệ cao.
– Tôi biết những công nghệ của họ đã làm thay đổi cả nền công nghiệp. Nhưng sau đó thì sao ạ?
– Họ đã bị công ty Zagrum mua lại.
– Thật ư? Tôi chưa từng biết thông tin này. – Tôi tròn mắt ngạc nhiên.
– Bản hợp đồng đó khá phức tạp. Nhưng cuối cùng thì Zagrum cũng giành được quyền sở hữu hầu hết cổ phiếu và các bằng sáng chế của Sierra.
– Mười sáu năm trước, theo hợp đồng, tôi phải chuyển sang làm việc cho Zagrum dù khi đó đang là giám đốc điều hành của Sierra và chẳng biết chút gì về Zagrum cả. – Ông Bud nhấp một ngụm nước và nói tiếp. – Thời điểm đó, Zagrum vẫn là một ẩn số đối với nhiều người, trong đó có tôi. Thế nhưng, ngay tại buổi họp thứ hai, tôi đã được biết một số bí mật giúp Zagrum có được thành công như vậy. Nhờ những thành công đã đạt được ở Sierra, tôi được điều vào ban quản lý của Zagrum. Ngay trong buổi họp đầu tiên của mình ở Zagrum, tôi được giao nhiệm vụ phải tìm hiểu về doanh nghiệp cùng những vấn đề liên quan khác, và phải hệ thống chúng vào một bản báo cáo trong thời gian hai tuần - trước khi buổi họp thứ hai được tổ chức. Nhưng cậu biết không, dù đã cố gắng nhưng đến ngày cuối cùng của thời hạn, tôi vẫn chưa hoàn thành công việc được giao. Buổi tối trước khi cuộc họp thứ hai diễn ra, tôi ngồi xem lại những gì mình đã và chưa làm được. Vì lúc đó đã muộn trong khi tôi cũng đã thấm mệt và công việc còn lại cũng không quá quan trọng nên tôi quyết định bỏ qua. Tại buổi họp ngày hôm sau, tôi đã đọc bản báo cáo, chia sẻ những thông tin quan trọng mà mình đã thu thập đồng thời đưa ra những kết luận cần thiết. Sau đó, tôi thành thật trình bày vấn đề của mình, về việc thiếu thời gian cũng như những khó khăn mình đã gặp phải, và cả công việc mà tôi chưa làm xong. Và cậu có biết chuyện gì không Tom ?
– Rồi sao ạ, thưa ngài? – Tôi thắc mắc.
– Tôi sẽ không bao giờ quên những gì đã xảy ra sau đó. Ngài Lou Herbert, chủ tịch của công ty, quay sang Kate Stenarude, lúc đó đang nắm giữ vị trí của tôi hiện giờ, yêu cầu cô ấy đảm nhiệm công việc mà tôi đã chưa hoàn thành. Buổi họp tiếp tục với phần báo cáo của những người khác. Tôi ngồi ở góc bàn, suy nghĩ về hành động của mình. Tôi cảm thấy xấu hổ và thấy mình thật nhỏ bé so với mọi người xung quanh. Hôm đó, tôi là người duy nhất không hoàn thành công việc được giao. Tôi tự hỏi liệu mình có đảm nhận được vị trí mình đang giữ không và liệu có muốn làm nữa không? Kết thúc buổi họp, tôi cho tài liệu vào cặp như những người khác, thấy mình không còn là thành viên của tập thể nữa nên lặng lẽ bước qua mấy đồng nghiệp đang cười đùa với nhau. Khi tôi đang hướng về phía cửa thì có một bàn tay của ai đó đặt lên vai tôi.
“Bud…”
Tôi quay lại và thấy ngài Lou đang cười, chăm chú nhìn tôi bằng đôi mắt dịu dàng nhưng sắc sảo.
“Cậu có phiền không nếu tôi cùng đi về văn phòng với cậu?” – Ngài hỏi.
“Dạ, không sao ạ”. – Tôi đáp, ngạc nhiên thấy đó đúng là điều tôi thật sự muốn.
Ông Bud ngừng lại một lát.
– Tom ạ, cậu không biết ngài Lou và tôi cũng không có đủ thời gian để kể hết với cậu về ông ấy. Nhưng Lou Herbert thật sự là một huyền thoại. Ông là người đã đưa Zagrum từ một công ty bình thường trở thành một tập đoàn hùng mạnh như hiện nay, bất chấp những vấn đề về sức khỏe của ông. Tất cả nhân viên làm việc cho Zagrum trong thời gian ngài đương nhiệm đều hết sức trung thành với ngài.
– Thật ra tôi cũng có được nghe một vài câu chuyện về ngài Lou. – Tôi nói. – Tôi nhớ khi còn làm ở Tetrix, thậm chí cả những người lãnh đạo ở đó đều rất ngưỡng mộ ngài ấy, đặc biệt là Joe Alvarez, giám đốc điều hành Tetrix.
– À, tôi có biết Joe. – Bud gật đầu.
– Vâng, – Tôi tiếp lời. – Joe đã coi ngài Lou như bậc tiền bối trong ngành công nghiệp này.
– Ông ấy nghĩ đúng đấy. – Bud hưởng ứng. – Lou đúng là người tiên phong trong ngành công nghiệp này, nhưng ngay cả Joe cũng không thể hiểu hết tầm vóc của Lou. Nhưng đây sẽ là điều cậu sắp được biết. – Ông nhấn mạnh. – Tuy bây giờ ngài Lou đã về hưu 10 năm, nhưng một tháng vài lần, ngài vẫn đến thăm hỏi tình hình làm việc của nhân viên. Gia đình Zagrum lúc nào cũng dành cho ngài một văn phòng riêng ở đây.
Trước khi sang Zagrum làm việc, tôi cũng đã được biết nhiều về Lou và tiếng tăm lừng lẫy của ông ấy nên có lẽ cậu cũng hiểu được những gì xảy ra trong tôi sau buổi họp hôm ấy. Tôi vừa cảm thấy mình bị coi thường, vừa cảm thấy lo lắng vì không biết ngài Lou đánh giá về tôi như thế nào. Khi chúng tôi vừa ra khỏi cửa, ngài đề nghị cùng về văn phòng của tôi nói chuyện! Tôi vừa thấy vinh hạnh, vừa thấy lo sợ – nhưng sợ cái gì thì tôi cũng không biết nữa. Trong buổi nói chuyện hôm đó, ngài Lou đã hỏi tôi về nhiều thứ, về gia đình và cuộc sống hiện tại của tôi cũng như việc tôi có thích những thử thách ở Zagrum hay không. Ngài lấy làm buồn khi biết Nancy, vợ tôi, gặp nhiều khó khăn khi tôi thay đổi công việc như thế này và hứa sẽ gọi riêng cho cô ấy để xem liệu ngài có thể giúp gì được không. Và cậu biết không, ngay tối hôm đó, ngài đã gọi cho cô ấy.
Lần đó, trước khi chia tay, Lou đã đặt tay lên vai tôi, nhìn thẳng vào mắt tôi, một cái nhìn quan tâm dịu dàng trên khuôn mặt từng trải, và nói: “Bud, chúng tôi rất vui vì cậu đã gia nhập Zagrum. Cậu là một người có tài và đã đóng góp rất nhiều cho công ty. Nhưng cậu sẽ không để chúng ta bị thất vọng nữa, phải không?”.
– Ông ấy đã nói thế ư? – Tôi hỏi, giọng nghi ngờ.
– Đúng vậy đấy.
– Có thể ngài Lou không có ý gì cả. – Tôi nói. – Nhưng tôi nghĩ, có thể mọi người sẽ phật lòng và xa lánh người lãnh đạo vì những câu nói như vậy.
– Đúng vậy. – Bud đồng ý. – Nhưng cậu biết không, điều đó đã không xảy ra với tôi bởi khi đó, ngài Lou không hề nặng lời. Ngược lại, tôi còn cảm thấy như được truyền thêm nguồn cảm hứng và tôi đã hứa: “Nhất định như vậy, thưa ngài. Tôi sẽ không để tình trạng này xảy ra thêm một lần nào nữa cũng như sẽ không để ngài phải thất vọng thêm đâu”.
– Có thể bây giờ nhìn lại, cậu thấy điều đó có vẻ hơi ủy mị. Nhưng cậu biết không, ngài Lou hiếm khi tuân theo sách vở hoặc những nguyên tắc quản lý thông thường. Thế nên Tom ạ, câu hỏi được đặt ra ở đây là vì sao những việc làm của Lou lại mang đến hiệu quả như vậy?
Một câu hỏi rất thú vị.
– Tôi nghĩ rằng có thể lúc đó ngài thấy mình đã được ngài Lou quan tâm nên không còn cảm thấy lo sợ, như cảm giác thường thấy của nhiều người trong hoàn cảnh đó.
Bud mỉm cười và ngồi xuống chiếc ghế đối diện tôi.
– Điều cậu vừa nói rất quan trọng, Tom ạ. Thực tế, cậu đối xử với người khác ra sao thì họ cũng sẽ cư xử với cậu như vậy.
Bud nhìn tôi một lúc lâu, dường như để đoán xem tôi đang nghĩ gì, rồi bảo:
– Để tôi kể cho cậu một ví dụ khác, gần gũi hơn. Nhiều năm trước, có một lần tôi và Nancy cãi nhau vào buổi sáng. Lý do khiến Nancy giận là vì tôi đã không rửa chén bát đêm hôm trước, còn tôi thì không vui vì thái độ ấy của cô ấy lúc đó. Sau một hồi cãi nhau, tôi thấy mệt mỏi vì sắp muộn giờ làm và quyết định xin lỗi để kết thúc vấn đề. Tôi đi về phía cô ấy và nói: “Anh xin lỗi, Nancy”, đồng thời cúi xuống ôm cô ấy trong tích tắc. Lúc đó tôi không định làm thế nhưng đó là tất cả những gì mà một trong hai chúng tôi đã có thể làm để kết thúc cuộc cãi vã. “Anh không thật lòng!” – Cô ấy nói rồi lặng lẽ quay đi. Và tất nhiên là cô ấy đã đúng. Nhưng về phía tôi, tôi đã cảm thấy rất nặng nề và cho rằng mình đã bị đánh giá thấp. Tôi đã không thể che đậy được cảm xúc của mình, dù là qua một cái ôm. Hôm đó, tôi bước xuống nhà như một kẻ chiến bại, đi về phía gara, vừa lắc đầu vừa lẩm bẩm với mình. Tôi nghĩ mình vừa có thêm bằng chứng về sự vô lý của Nancy khi cô ấy không chấp nhận lời xin lỗi của tôi. Nhưng mấu chốt của vấn đề lại nằm ở chỗ: Lời xin lỗi của tôi có xứng đáng để cô ấy chấp nhận hay không?
– Tôi nghĩ là không, bởi vì ngài đã không thật lòng, đúng như vợ ngài đã nói.
– Đúng thế. Tôi đã nói “Anh xin lỗi”, nhưng thực lòng tôi không hề có thiện ý đó và nó đã được thể hiện qua giọng nói, ánh mắt, thái độ, mức độ quan tâm của tôi tới những yêu cầu của cô ấy. Đó mới chính là nguyên nhân khiến cô ấy phản ứng lại.
Bud ngừng lời, còn tôi bỗng nhớ lại nét mặt của Laura hôm chúng tôi cãi nhau. Khuôn mặt vốn tràn đầy sức sống và yêu đời của cô ấy lúc đó bị che phủ bởi vẻ cam chịu và đau khổ. Những lời nói lúc đó của cô ấy như kim châm vào lòng tôi.
“Em nghĩ mình chưa hiểu anh, Tom ạ”. – Laura nói. – “Và tệ hơn nữa là em cảm thấy hình như anh không còn quan tâm tới em nữa. Dường như em đã trở thành gánh nặng cho anh hoặc điều gì đó tương tự như thế. Đã lâu lắm rồi em không còn cảm nhận được tình yêu của anh. Giờ đây, tất cả những gì em nhận được chỉ là sự lạnh lùng. Anh chỉ biết có công việc, thậm chí cả khi anh ở nhà cũng vậy. Và thật lòng mà nói, em thấy mình cũng không còn những cảm xúc nồng nàn dành cho anh như trước kia nữa. Em đã mong tất cả chỉ là sự tưởng tượng của mình, nhưng không phải, Tom ạ. Chúng ta không còn chia sẻ cuộc sống với nhau nữa, dù chúng ta đang sống chung dưới một mái nhà. Chúng ta đang để mặc cho hiện tại và tương lai trôi đi mà không đoái hoài gì đến nó. Và thậm chí, cả nụ cười mà chúng ta dành cho nhau bây giờ cũng chỉ là sự giả dối, vô cảm”.
– Tom ạ, vấn đề là ở chỗ, – lời của Bud vang lên kéo tôi về thực tại, – con người chúng ta luôn có khả năng nhận biết được cảm giác của người khác dành cho mình và không mất nhiều thời gian để nhận biết những hành động đạo đức giả. Chúng ta luôn nhìn thấy những lời chỉ trích được che đậy dưới vẻ tử tế, tốt bụng. Và theo lẽ thường, chúng ta sẽ đáp trả lại, bất chấp việc đối phương cố gắng kiểm soát cảm giác của họ bằng những cử chỉ, hành động nào đi nữa. Chính những gì chúng ta cảm nhận và đáp lại đã tác động đến mức độ đánh giá của đối phương về chúng ta.
Lập tức, tôi lại nghĩ về Chuck Staehli.
– Thế ông có biết Chuck Staehli, cựu giám đốc điều hành của Tetrix không?
– Người cao gần 1m90, mái tóc mỏng màu hung đỏ, đôi mắt nho nhỏ trông nghiêm khắc, đúng không? – Bud tiếp lời.
– Đúng vậy. Ông ấy luôn cho mình là trung tâm vũ trụ. Chỉ cần mười phút ở bên ông ấy là người ta nhận ra ngay điều đó. Tôi nhớ trong một cuộc trao đổi công việc qua điện thoại với Joe Alvarez, giám đốc điều hành của công ty tôi. Trước đó, cả nhóm chúng tôi đã mất cả tháng trời miệt mài tìm kiếm và khắc phục lỗi của các sản phẩm sắp được tung ra thị trường. Việc làm đó đã chiếm gần như toàn bộ thời gian của tôi và các thành viên khác trong nhóm. Và hôm đó, Joe đã có lời chúc mừng vì những thành quả mà cả nhóm đã đạt được. Nhưng ngài có biết ai là người nhận những lời khen đó không?
– Staehli à?
– Phải, chính là Staehli. Ông ấy thậm chí còn chẳng hề đề cập đến những cống hiến của chúng tôi, như không biết đến sự tồn tại của chúng tôi. Ông ấy thâu tóm và đắm mình trong vinh quang. Tôi đoán rằng hẳn khi đó, ông ấy cũng đã nghĩ mình là một con người rất có trách nhiệm. Sự kiện lần đó đã khiến chúng tôi hết sức bất bình. Nhưng đó chỉ là một trong rất nhiều ví dụ mà thôi.
Bud thích thú lắng nghe, và đột nhiên tôi nhận ra mình đang đả kích sếp cũ trước mặt sếp mới. Lập tức, tôi thấy mình nên dừng lại.
– Dù thế nào thì đó cũng là một ví dụ điển hình cho điều ngài vừa nói.
Tôi chỉnh lại tư thế ngồi, ngụ ý đã nói xong, lòng hy vọng mình đã không nói quá nhiều.
– Ồ, quả là một ví dụ hay. – Bud nói, giọng vẫn bình thường. – Nào, bây giờ chúng ta thử so sánh Staehli với ngài Lou nhé, hoặc chính xác hơn là so sánh ảnh hưởng mà hai người này đã tạo ra cho người khác. Liệu cậu có cho rằng nguồn cảm hứng mà Staehli đã truyền cho cậu đem lại kết quả tương tự như ngài Lou đã truyền cho tôi không?
– Tất nhiên là không. – Tôi nói. – Staehli đã không truyền cho tôi một chút cảm hứng nào về sự tận tụy trong công việc. Mong ngài đừng hiểu nhầm ý tôi. Vì dù chuyện gì xảy ra chăng nữa thì tôi cũng luôn làm việc chăm chỉ bởi tôi còn phải chăm lo cho sự nghiệp của mình. Nhưng thật lòng mà nói, ở công ty tôi khi đó, chẳng có ai tự nguyện bỏ việc của mình để giúp ông ấy cả.
– Trước hết, chúng ta hãy xét đến trường hợp của những người như ngài Lou, những người luôn biết cách truyền cảm hứng cho nhân viên của mình, ngay cả khi họ có đôi chút vụng về trong giao tiếp. – Ông Bud nói. – Trên thực tế, những người đó chưa từng học qua bất kỳ khóa đào tạo nào về những kỹ năng này. Thế nhưng, kết quả mà họ đạt được thật sự khiến người khác phải ngạc nhiên! Khi truyền cảm hứng cho những người xung quanh, họ cũng đã truyền cảm hứng cho chính mình. Ở công ty chúng ta cũng có một số vị lãnh đạo tuyệt vời như thế. Mặc dù không phải lúc nào họ cũng nói hoặc làm những điều “phải”, nhưng đa số mọi người đều rất thích được làm việc với họ.
Tất nhiên, bên cạnh đó vẫn có những người như ông Chuck Staehli mà cậu đã mô tả. Họ là người luôn nói đến những điều “phải” và luôn áp dụng những kỹ năng giao tiếp mới nhất, nhưng kết quả mà họ thu được vẫn không được như mong muốn. Không những thế, họ còn khiến nhiều người phẫn nộ và quay lưng lại với họ bởi họ đã khiêu khích mọi người chống lại mình.
– Đúng thế. – Tôi đáp – Staehli quả là một nhà quản lý dẻo miệng, nhưng tôi không thể đứng về phía ông ấy bởi tôi không thể bắt mình dẻo miệng như ông ấy được. Vậy ngài cho rằng kỹ năng giao tiếp không đóng vai trò quan trọng ư? Tôi không nghĩ thế đâu.
– Không, tất nhiên là tôi không nói vậy. Điều tôi muốn nói ở đây là những kỹ năng đó không phải lúc nào cũng đóng vai trò cốt yếu trong việc tạo được một mối quan hệ thành công. Theo kinh nghiệm của tôi, tác dụng của những kỹ năng này phụ thuộc vào người sử dụng. Ví dụ, chúng có thể có giá trị khi được những người như ngài Lou áp dụng. Nhưng với những người như ông Staehli thì tôi nghĩ nó chỉ làm cho tình hình trở nên tồi tệ hơn mà thôi. Nhưng cậu biết không, những kỹ năng giao tiếp này có hiệu quả hay không còn phụ thuộc vào một yếu tố khác sâu sắc hơn.
– Yếu tố sâu sắc hơn ư?
– Đúng vậy. Đó chính là điều mà ngài Lou đã chỉ cho tôi thấy vào buổi họp thứ hai đó và trong cuộc họp ngày hôm sau.
– Ý ngài là…? – tôi hỏi.
– Phải, Tom ạ. – Bud trả lời, trước khi tôi kịp thốt ra câu hỏi. – Ngài Lou đã chỉ cho tôi thấy điều mà giờ đây tôi sắp sửa chỉ lại cho cậu. Trước kia, chúng được gọi là“những cuộc họp của Lou”. – Bud mỉm cười và nhìn thẳng vào mắt tôi, đầy vẻ cảm thông. – Tom, hãy nhớ rằng tôi cũng đã từng trải qua những vấn đề như cậu ngày nay.