Từ trên ban công, dõi mắt về đầu phố. Tôn Thân nhận ra ngay bốn học sinh lớp anh đang “thả bộ” trên hè. Cái dáng đủng đỉnh của cả tốp nổi bật giữa đám người vội vã đi chợ Hàng Da. Dẫn đầu là Hùng, gầy gò, thấp bé, lọt giữa đám bạn. Trông thoáng qua thì dễ tưởng như em là “tù binh” của bọn trẻ trong trò trận giả.
Nhận xét ấy cũng chợt đến với Vinh “láu”. Buồn cười thật – Vinh nghĩ – trông thế này, ai mà đoán được bọn nó là “vệ sĩ” của Hùng “thủ lĩnh”.
Mới chuyển đến lớp này hơn một tháng, Hùng được “tấn phong” danh hiệu ấy và chính Vinh cũng không nhớ vì sao mà bọn nó lại bị “thu phục”. Vì sức thì quyết không phải, lẻo khoẻo như Hùng, chỉ một cái hích là bắn vào góc lớp. Còn tài nghệ, bọn này cũng chẳng kém. Đây nhé, Hoàng “văn sĩ’ đã nghiền hàng chồng truyện, cô Oanh mấy lần nhấp nhổm cử làm cán sự Văn. Ngọc học không trội, nhưng rất có hoa tay, đám con gái vẫn phải cạy cục nhờ vẽ hộ mẫu thêu. Còn Vinh vốn được mệnh danh là “từ điển sống”, truyện cổ, kim, đông, tây đều làu làu... Có lẽ cả bọn phục Hùng “thủ lĩnh” vì ngay hôm mới xuất hiện ở lớp, nó đã tuyên bố: “’Phải quấy’ thế nào để các thầy cô giáo tức mà không làm gì được. Nghịch cũng phải có tính toán và thông minh...”.
Và Hùng làm được thật. Như lần nó hỏi về tên khoa học của các loài thú làm cô Nhật Hà đang thực tập ở trường suýt phát khóc. Rồi giờ lý mới đây nữa. Thầy Mẫn dặn lớp mang ni-lông đi che cửa để quan sát thí nghiệm tia lửa điện. Đầu giờ, “thủ lĩnh” đã xui “hội” căng trước. Phòng tối mù, thầy bị vấp ngã rơi cả kính. Hùng “thủ lĩnh” còn đầu têu biết bao nhiêu trò rất thú nữa mà bọn Vinh không tài nào nghĩ ra nổi.
Mọi chuyện cứ lan man trong đầu Vinh cho đến lúc ngồi vào bàn, nhận chén nước do thầy Tôn Thân đưa tận tay. Hùng thì mặt lạnh như tiền, hai tay vẫn thu trong túi quần. Vinh “láu” biết trong hai túi quần căng phồng ấy là 2 “bửu bối”. Hùng bàn với cả bọn về “Phương án một – phòng ngự”. Nếu thầy bắt làm kiểm điểm, sẵn giấy đây bọn ta ngồi viết ngay, mà cứ chối phăng: Chúng em không biết, tưởng phải che cửa từ đầu giờ. Còn “Phương án hai – tấn công”, nếu đúng như lời mời là đến nói chuyện toán thì ta “tung các bài tập ra”.
Thầy Thân tươi cười:
– Nghe nói, các em có nhiều thắc mắc về toán mà chưa có dịp...
“Trúng mưu ‘thủ lĩnh’ rồi!” – Vinh “láu” vừa kịp nghĩ thế thì Hùng đã rút phăng tập “đề bài hiểm hóc” ra, cắt ngang lời thầy Thân:
– Vâng! Thầy dạy hộ chúng em mấy bài toán này!
Thầy đón lấy tập giấy, cúi xuống đọc. Chỉ một lát, trán thầy đã nhíu lại. Bàn tay phân vân, lật qua lật lại các trang giấy.
Nhiều phút nặng nề trôi qua, Hùng khoái chí nháy Vinh: “biết ngay mà!”.
Thầy Thân “bí” là phải: các bài toán này rất khó, Hùng “thủ lĩnh” đã nhờ bố nó dịch từ một cuốn sách tiếng Nga. Nay mai, tin này loan ra, uy tín của hội nó chắc chắn sẽ tăng ghê gớm.
Sau một lúc nữa, thầy Thân ngẩng lên nhìn đám học trò. Những đường nhăn trên trán giãn ra, thầy cầm lấy cây bút bi:
– Bài thứ nhất này, thầy nghĩ ra được 4 cách giải. Thầy sẽ trình bày cách gọn nhất và vạch hướng để các em tìm thêm những lời giải khác. Bài thứ hai thì...
Cứ thế, thầy lần lượt giải ngắn gọn và rành mạch hết 10 bài tập. Cả bọn Hùng, Vinh ngồi lặng đi. Sửng sốt. Thán phục. Thì ra lúc nãy chúng đã “bé cái lầm”!
– Các em sưu tầm bài tập thế là tốt nhưng cần biết chọn lọc đề phù hợp với trình độ hơn. – Thầy vừa nói vừa với tay cầm cuốn “Hình học lớp 7” trên giá, lật đến một trang có đánh dấu sẵn.
– Hùng thử giải bài số 8 này! Thầy đã chữa ở lớp rồi đấy. Bây giờ ta mở rộng thêm: nếu điểm M nằm trên một cạnh của góc ABC và góc này là góc vuông...
Tờ nháp đã chằng chịt hình vẽ và trán Hùng đã lấm tấm mồ hôi mà hướng giải bài toán vẫn còn mờ mịt. Bấy giờ, thầy Thân mới nhẹ nhàng chỉ ra vấn đề của nó:
– Đây, cách giải này rất cơ bản, mà cũng rất đơn giản... Em có khả năng về toán và chịu khó tìm đọc nhiều tư liệu của các môn khác. Đáng tiếc không phải dùng cho mục đích học tập...
Sau buổi học bất đắc dĩ với thầy, cả bọn lầm lũi đi xuống cầu thang ra phố thì Vinh “láu” mới sực nghĩ ra: “Đúng rồi! Thầy Thân hoàn toàn không bị bất ngờ. Thảo nào, tuần trước lúc lao động với lớp thầy cứ hỏi: ‘Sao các em lại gọi bạn Hùng là ‘thủ lĩnh’?. Hôm nay thủ lĩnh đo ván là phải. Thầy Thân đã đi guốc trong bụng nó mà nó vẫn tự hào khoe khoang với cả lớp: ‘Phải dùng trí tuệ, phải thông minh!’”.
Sau sự vụ đó ít lâu, một lần nọ Vinh “láu” vừa ló đầu vào cửa sổ lớp là đã vội thụt đầu ngay ra, quả bóng da suýt buột khỏi tay. Nó như không tin vào điều vừa thấy: Rõ ràng Hùng “thủ lĩnh” đang ngồi ở bàn học, bên cạnh là thầy Tôn Thân. Hai người đang trao đổi gì đó, có vẻ thân mật lắm!
Là chiến hữu, Vinh “láu” biết rất rõ mấy tuần nay Hùng vừa buồn, vừa ức. Số là, sau kết quả cuộc đọ găng được các “hãng vô tuyến truyền miệng” loan báo cho cả lớp thì địa vị thủ lĩnh của Hùng lung lay tợn. Những trò đùa của nó không được hưởng ứng như trước nữa. Trong giờ toán Hùng không dám ho he gì, nhưng ở các môn khác nó lại hoạt động mạnh hơn. Mới hôm kia thôi, nó chui xuống gầm bàn ngủ gần hết tiết Hóa, lúc trở dậy thì cố tình ngáp rõ to làm cả lớp bật cười. Vinh đoán kỳ này chắc thủ lĩnh bị kỷ luật nặng. Vậy mà... Vinh nép mình vào cánh cửa lắng nghe.
– Tóm lại, em sẽ vẫn tiếp tục làm thủ lĩnh. Nhưng không phải là thủ lĩnh ngoài vòng pháp luật. Tờ báo học tập này phải thật bổ ích với lớp. Thầy tin em hoàn toàn có thể làm được. Về ban báo cũng do em tự chọn. Theo thầy có thể là ngay các bạn trong nhóm “vệ sĩ” đây nhé, Vinh phụ trách phần ngoại khóa và “lượm lặt gần xa”. Hoàng biên tập các môn xã hội, Ngọc trình bày báo. Còn em, ngoài phụ trách chung sẽ theo dõi các môn tự nhiên, tập hợp thắc mắc chung của lớp để các thầy, các cô giải đáp...
Từ hôm ấy, Vinh “láu” thấy Hùng như biến thành một đứa khác. Nó hăng hái đôn đốc viết bài. Nó gặp từng cán sự các môn để thu thập ý kiến cho mục “Hỏi đáp học tập”. Bí lắm mới tìm đến các thầy cô mà chẳng biết thầy Thân có nói trước không, thầy cô nào cũng rất nhiệt tình trong mục giải đáp... “Cần làm thật tốt để báo ra số đầu là lớp phải phục lăn quay như cho nổ một quả pháo đùng ấy”, – Hùng nói với toàn hội.
Hôm báo đăng lên, cả lớp như bị hút vào. Các thầy cô đi qua cũng ghé vào xem, khen người viết, khen người trình bày, nhất là khen chủ bút. Hùng khoái ra mặt. Suốt tuần, không ai nhắc đến những trò đùa tai ác của nó. Rồi báo ra số hai, số ba... Thầy Thân hài lòng:
– Chất lượng ngày càng cao đấy! Đấy, Hùng đã biết dùng tài tổ chức thông minh vào một việc có ích.
Thân đứng trên ban công nhìn hút theo bóng Hùng và Vinh. Gần năm năm đã trôi qua, kể từ buổi anh mời Hùng thủ lĩnh và nhóm vệ sĩ tới nhà, Vinh “láu” đã học năm thứ hai Trường Đại học Tổng hợp. Hùng đã là một chiến sĩ quân đội (thi đỗ đại học nhưng em xung phong đi làm nghĩa vụ trước).
Em sẽ tiếp tục học trong quân đội thế nào? – Câu hỏi ấy cứ vang mãi bên tai Thân dù lúc nãy anh đã nói với Hùng rất lâu, rất nhiều.
Giải xong những bài toán không công thức như “bài toán thủ lĩnh Hùng” này, công việc của người thầy phải đâu đã trọn vẹn! Thân nghĩ thế khi nhìn bóng Hùng và Vinh hòa vào dòng người hối hả ngược xuôi. Giữa dòng đời tấp nập, làm sao cho mỗi học trò thân thiết của anh đều tìm ra hướng đi đúng? Bất giác Thân thọc tay vào túi áo rút ra lá thư chưa kịp đọc. Tờ giấy chỉ vẻn vẹn vài dòng. Phụ huynh em Thu Mai mời anh tối nay tới nhà “để xin ý kiến thầy về một việc hệ trọng”. Tôn Thân mỉm cười. Anh đã đoán ra nội dung buổi gặp...