Trước khi gánh vác trọng trách vinh dự nhưng cũng không kém phần nặng nhọc của sư trụ trì, tôi thường đi thăm các nhà tù trong vùng Perth. Tôi ghi chú cẩn thận số giờ đã ở lại đó để làm hồ sơ chứng nhận phòng khi có bao giờ tôi bị tuyên án!
Lần đầu đi thăm một nhà tù lớn ở Perth, tôi ngạc nhiên và ấn tượng trước con số tù nhân đã đến nghe tôi nói về thiền. Gian phòng đầy ắp người. Khoảng chín mươi lăm phần trăm số lượng tù nhân đã đến học về thiền. Tôi càng nói thì những khán giả bị cầm tù của tôi càng trở nên nhốn nháo. Chỉ mới sau mười phút, một trong các tù nhân – vốn là một trong những tên cầm đầu tội phạm trong tù – đã giơ tay cắt ngang lời tôi và đặt một câu hỏi:
- Người ta bảo thiền sẽ giúp mình biết cách bay, vậy có đúng không?
Giờ thì tôi đã biết vì sao nhiều tù nhân đã đến nghe tôi nói chuyện đến thế. Tất cả họ đều dự tính học thiền để bay ra khỏi những bức tường này! Tôi bảo họ điều đó có thể được, nhưng chỉ với một số thiền sư ngoại lệ mà thôi và phải sau nhiều năm rèn luyện. Lần kế tôi đến đó để giảng dạy, chỉ có bốn tù nhân đến dự.
Sau nhiều năm giảng dạy trong nhà tù, tôi hiểu biết một số điều về phạm nhân rất rõ. Một điều tôi khám phá ra rằng tất cả họ đều cảm thấy tội lỗi về những gì mình đã làm. Sâu thẳm trong lòng, họ ăn năn suốt ngày đêm và chỉ chia sẻ điều đó với những người bạn thân. Trước mặt công chúng họ luôn mang một bộ mặt ngang ngạnh tù tội, nhưng một khi bạn đã chiếm được niềm tin của họ, một khi họ đã xem bạn như một người dìu dắt tinh thần, họ sẽ mở lòng và nói cho bạn biết về cảm giác tội lỗi đầy đau khổ của mình. Tôi thường giúp họ bằng cách kể cho họ nghe câu chuyện tiếp theo đây:
Những học sinh lớp B
Vài năm trước tại một trường học ở Anh người ta đã bí mật tổ chức một cuộc thí nghiệm. Trường đó có hai lớp gồm những học sinh bằng tuổi nhau và đến cuối năm học đó thì nhà trường tổ chức một cuộc thi để chọn học sinh cho khóa sau. Tuy nhiên, kết quả cuộc thi không bao giờ được tiết lộ. Chỉ có hiệu trưởng và các nhà tâm lý được biết một bí mật là đứa trẻ nào đứng đầu cuộc thi sẽ được xếp chung lớp với những em đứng thứ tư, năm, tám, chín, mười hai, mười ba… Trong khi những trẻ đứng thứ nhì, ba của cuộc thi sẽ được học chung trong một lớp khác cùng với những em đứng thứ sáu, bảy, mười, mười một… Nói một cách khác, dựa trên bài thi các em sẽ được chia đều thành hai lớp. Những giáo viên dạy năm sau cũng được tuyển chọn rất kỹ. Ngay cả hai lớp học cũng được chọn sao cho thật tương tự với nhau. Mọi thứ đều được chuẩn bị sao cho thật giống nhau, ngoại trừ một điều là, cái thì được gọi là ”Lớp A“ còn cái kia là ”Lớp B”.
Thực ra thì học sinh cả hai lớp đều có năng lực như nhau nhưng trong đầu mọi người ai cũng nghĩ rằng học sinh lớp A thì thông minh hơn học sinh lớp B. Một số phụ huynh của các em học sinh lớp A ngạc nhiên khi thấy con mình đã làm thật tốt nên thưởng cho chúng những món chúng thích lẫn ca ngợi chúng, trong khi phụ huynh của một số em ở lớp B thì mắng mỏ con mình đã không cố gắng và làm mất mặt bố mẹ. Ngay cả những giáo viên dạy lớp B cũng có cách dạy khác, họ không trông đợi nhiều ở các em này. Suốt cả năm học mọi người cứ nghĩ như thế cho đến kỳ thi cuối năm.
Kết quả không hề gây ngạc nhiên nhưng khiến mọi người phải giật mình. Những học sinh lớp A làm bài tốt hơn các em lớp B nhiều. Trong thực tế, kết quả cho thấy như thể các em thuộc nửa đầu số lượng học sinh được chọn hồi năm ngoái và đã trở thành học sinh lớp A. Còn những em trong nhóm kia, mặc dù năm ngoái có năng lực như các em lớp A, giờ đã thật sự trở thành học sinh lớp B. Đó chính là những gì các em đã nghe mọi người nói về mình suốt một năm qua, là cách mà các em đã được đối xử và là những gì các em đã tin, nên các em đã trở thành những người như thế thật.