Mưa liên miên hai ba ngày không ngớt. Biển cơ man nào là tôm, nhưng không làm sao đánh được. Trời âm u và lạnh ghê gớm. Được một hôm trời quang mây và sáng, dân chài liền cho thuyền ra biển và đánh được nhiều tôm. Nhưng chẳng bao lâu, trời lại u ám và lại mưa. Mưa hết ngày này sang ngày khác.
Tại các nhà sấy, tầng phơi nào cũng đầy những tôm. Một số đã gần khô. Một số mới luộc xong. Có cả mùi tôm sống. Nhìn chung, công việc ở các nhà sấy chững lại. Có triệu chứng thua lỗ to.
Pareekutti lại gặp một chuyện không may nữa. Đợt giao hàng đầu tiên của anh rất trôi chảy. Nhưng đến đợt thứ hai, hình như cá hong không đủ khô. Tay lái cá bảo anh:
- Chúng tôi không bằng lòng với hàng của ông đâu. Cho chúng tôi xin lại tiền và ông nhận lại cá của ông.
Pareekutti đến gặp hết các nhà buôn cá ở Alleppey. Không một ai muốn mua hàng của anh. Kho chứa nhà nào cũng đầy ắp. Pareekutti đã phải đi vay tiền để mua thêm tôm cá. Nay thời tiết phản lại anh thành ra tiền của tan rữa chẳng khác gì những con tôm ở sân phơi nhà anh. Để một hôm nữa thôi thì anh sẽ phải đem hết tôm đổ đi.
Tất cả các chủ thuyền trong làng đều gặp khó khăn, đặc biệt là Ramankunju. Công việc làm ăn của ông năm nay nhiều trắc trở. Đã nhằm bắt nợ thuyền của ông từ lâu, Ouseph. Bắt đầu thúc tiền ông. Ramankunju thề thế nào cũng sẽ trả đủ tiền Ouseph. Trong thời hạn một tuần.
Sau đó, ông đến hỏi vay Chemban. Thấy Chemban tỏ ra ngần ngừ, ông hiểu ý nghĩa của sự e ngại ấy. Ông bảo:
- Này Chemban Kunju, có gì ta cứ nói thẳng với nhau.
Lấy vẻ ngờ vực, Chemban nói:
- Biết cho vay thế nào nếu không có gì để bảo đảm.
- Ông muốn bảo đảm bằng gì?
- Tôi biết nói sao nhỉ?
Sau cùng, Chemban nói thẳng ý nghĩ của mình. Ramankunju phải cầm thuyền của ông cho Chemban.
Thế là Chemban có thêm chiếc thuyền thứ hai. Chakki vui mừng thấy nhà có hai thuyền, nhưng bà lại khổ tâm là tiền nợ của Pareekutti vẫn chưa trả xong. Karuthamma không lúc nào quên nhắc bà.
Hôm Ramankunju đem thuyền cầm cho Chemban, Chakki bảo chồng:
- Thế này không tốt đâu.
- Cái gì không tốt?
- Việc không trả tiền Pareekutti. Lừa dối nó xong, thậm chí ông còn không nói chuyện với nó nữa.
Chemban rủa vợ.
- Ông muốn rủa tôi thì cứ rủa, nhưng hiện nay thằng con trai ấy đang khốn quẫn. Nếu ông trả nợ nó thì đỡ cho nó rất nhiều.
- Tôi lấy tiền đâu ra bây giờ?
Nghe thấy vậy, Karuthamma không đắn đo nói ngay:
- Trả lại tiền cậu Kochumuthali đi, bố ạ
- Việc gì đến mày? - Chemban xẵng giọng hỏi.
Karuthamma toan nói chính cô là người đầu tiên đã hỏi vay Pareekutti. Vì vậy anh mới đem cho họ cá khô, cả trong lúc tiền anh đã cạn. Karuthamma muốn nhắc nhở cha cô rằng họ càng kiếm được nhiều tiền thì cô càng cảm thấy mắc nợ người con trai đó.
Chakki hoảng lên, sợ con gái nói ra điều gì tai hại. Bà bảo chồng:
- Làm gì mà nổi nóng lên thế? Con nó nói đúng.
- Việc gì đến nó? Đó là điều tôi muốn hỏi. Có phải nó là người đi vay không? Thằng kia có đòi tiền nó không?
Không biết cách nào đáp lại, Chakki chỉ nói:
- Thằng ấy không đòi nó thì nó không được hé miệng nói gì à?
Chemban kết thúc bằng một lời răn nghiêm nghị đối với Karuthamma:
- Nghe tao bảo. Việc này là việc của đàn ông. Mày không bận gì mà phải dính vào đấy, nghe chưa? Việc của mày là một ngày kia, chính mày sẽ phải về ăn ở với một thằng đàn ông.
Rồi cơn giận của Chemban quay sang chĩa vào Chakki:
- Đã thấy chưa, con gái bà học cái thói ấy ở bà đấy.
Khi còn riêng hai mẹ con với nhau, Chakki bảo Karuthamma:
- Sao con lại nhỡ mồm đi nói với cha? Nếu để ông ấy nảy ra ý nghi ngờ, con có biết chuyện gì sẽ xảy ra không? Con đã nghe thấy bà con hàng xóm láng giềng bàn tán với nhau rồi chứ? Nếu đến tai cha thì chỉ còn biết cầu Nữ thần Katalamma1 phù hộ mà thôi!
1 Nữ Thần Biển.
Chakki đã cố thăm dò ý tứ Karuthamma về việc lấy Palani xem thế nào, nhưng cô không chịu hé răng nói ưng hay không. Bà băn khoăn trước thái độ khó bảo của con gái. Có phải vì nó e thẹn hay không? Dù sao thì nó chỉ là một đứa con gái mới lớn. Hay lí do ẩn náu đằng sau là quan hệ giữa nó với Pareekutti? Cuối cùng, Karuthamma gần như hứa hẹn cô sẽ lấy Palani khi món nợ của Pareekutti được trả xong. Điều đó phần nào làm Chakki yên lòng.
Gương mặt Chakki rạng lên một nụ cười tươi tỉnh:
- Thế là con tán thành việc cưới xin này, phải không con?
Karuthamma lặng thinh.
- Nó là một thằng con trai tốt lắm, con ạ, tốt lắm. - Chakki nói tiếp.
Nghe mẹ khen Palani, Karuthamma tự nhiên thấy gai gai người. Cô sẽ chống lại việc cưới xin này. Cô có lí do để chống lại. Palani bao nhiêu tuổi, cô không có quyền biết ư? Anh có những ai là người thân thích? Với lại, Palani đã bước vào lòng cô chưa?
Chakki thấy nhẹ cả người. Nhưng bà càng nói, Karuthamma càng thấy nghẹt thở.
- Thôi đừng nói nữa, mẹ ơi. - Cô thốt lên.
Rồi cô nói lí nhí câu gì giữa hai hàm răng mím chặt mà Chakki nghe không rõ.
- Trước ngày cưới, mẹ của con sẽ thu xếp cho xong việc ấy, - Chakki bảo.
Karuthamma hỏi lại mẹ với giọng hờn giận:
- Vâng, mẹ sẽ thu xếp cho xong. Còn mấy ngày vừa qua thì thế nào?
- Từ nay trở đi, mẹ sẽ cố nài.
- Không, không ích gì đâu, - Karuthamma tuyệt vọng nói. - Và việc cưới xin vẫn cứ diễn ra. Sự thể sẽ như vậy.
- Rồi con sẽ xem, - Chakki nói với vẻ kiên quyết.
Trong tâm trạng rối bời và tuyệt vọng, Karuthamma đi đến một quyết định không gì xoay chuyển nổi:
- Con sẽ không ưng thuận nếu món tiền kia chưa được trả xong. Nếu không con sẽ tự sát.
- Đừng nói thế con, - bà Chakki hoảng lên.
Karuthamma òa khóc.
- Mẹ không thấy à? Anh ấy đã bị phá sản rồi. Giá nhà ta không có tiền thì đi một nhẽ. Nhưng đằng này nhà ta có tiền mà lại không chịu trả nợ.
Rồi cô trách mẹ:
- Cả mẹ nữa, mẹ cũng không có ý định trả lại tiền cho anh ấy.
Chakki thề có Nữ Thần Biển là không phải như thế. Karuthamma lại có một quyết định nữa.
- Tự con sẽ nói thẳng với cha.
- Đừng, đừng có nói, con!
- Tại sao lại không nói?
Sau một lát cô tiếp:
- Mẹ thử nghĩ xem, nếu nhà ta cứ làm lễ cưới thì có thể xảy ra chuyện gì? Lúc vợ chồng con sắp sửa đi, giả sử Pareekutti ra chặn lại bảo nếu nhà ta không trả nợ thì anh ấy sẽ không để vợ chồng con đi thì sao? Lúc bấy giờ mẹ sẽ làm gì?
Đó là điều Chakki chưa bao giờ nghĩ đến. Khả năng ấy làm bà hoảng sợ. Bà hỏi:
- Cớ sao nó chặn con lại?
- Vì có con hỏi anh ấy mới đưa tiền.
- Nhưng mà…con chỉ nói đùa thôi mà
- Ai bảo thế?
Hình ảnh Pareekutti chặn ngang đường Karuthamma ám ảnh tâm trí Chakki. Pareekutti là một người tuyệt vọng. Anh đã lâm vào bước đường cùng rồi. Anh rất có thể dùng đến một biện pháp tuyệt vọng lắm.
- Con nhất quyết nói với cha. - Karuthamma nói tiếp - con sẽ nói với cha ngay hôm nay. Cớ gì mà con không nói được?
- Đừng nói gì hết, con!
- Con sẽ nói.
Chakki hứa là bà bằng cách này hay cách khác sẽ thu xếp chuyện đó trước ngày cưới.
Nhưng đến hôm Chakki báo cho chồng biết Karuthamma không chống lại việc cưới xin thì bà không tìm ra cách nào nói với chồng về điều kiện Karuthamma đặt ra. Đối với Chemban, Karuthamma bằng lòng lấy chồng là một việc tất nhiên, không có gì phải bàn cãi. Chakki không thấy có cách nào ép buộc ông phải trả món tiền nợ của Pareekutti.
Cá bị mất giá. Không chỉ riêng Chemban mà ở cả làng biển này, không ai là không lo. Lúc các kho cá ở Alleppey và Cochin được cất lên tàu chuyển đi thì ở Rangoon giá cá thụt xuống chỉ còn bằng nửa giá dự kiến.
Pareekutti lỗ mất một nghìn rupi.
Một sự thay đổi lớn, đã diễn ra trong tính tình Karuthamma. Cô đã trưởng thành. Cô dũng cảm. Với quyết tâm mới, cô chờ đợi dịp nói chuyện với Pareekutti.
Một hôm hai người gặp nhau. Anh đứng bên này hàng rào, cô đứng bên kia. Hôm ấy, Karuthamma là người khởi chuyện, và lần này không phải là một buổi trò chuyện vu vơ.
- Cậu Kochumuthali ơi, cậu làm ăn thua lỗ, có phải không?
Đó không phải là câu mở đầu mà Pareekutti chờ đợi. Anh lặng im.
- Em sẽ hoàn lại tiền của cậu - cô nói tiếp.
- Nhưng em có mượn tiền anh đâu, Karuthamma, - Pareekutti đáp.
- Dù không mượn đi nữa, em vẫn là người phải hoàn lại tiền của cậu.
- Sao lại thế?
- Phải thế, cậu Kochumuthali ạ. Chỉ khi nào món tiền nợ ấy được trả xong thì mới…
Karuthamma không nói nổi hết câu. Như có cái gì làm cô nghẹn lại. Cô không còn hơi sức. Nước mắt cô trào ra.
Pareekutti đã thay cô nói điều cô chưa thể nói thành lời.
- Em muốn trả nợ trước khi em đi lấy chồng, phải không em?
Nước mắt giàn giụa trên gương mặt Karuthamma. Pareekutti không khóc.
- Và bằng cách đó, em muốn đoạn tuyệt quan hệ giữa anh và em, có phải không?
Câu hỏi đâm nhói tim Karuthamma. Pareekutti đã hỏi vậy, phải chăng anh cũng đã chấp nhận tình cảnh ấy? Pareekutti hiểu rằng cô rất khó nói. Song anh vẫn chờ đợi một câu trả lời.
- Không phải, không phải. Em chỉ muốn anh làm ăn tốt đẹp thôi.
Pareekutti nay cũng không còn là một người tình tâm hồn thư thái nữa. Anh mỉm cười, một nụ cười mỉa mai, chua chát.
- Em muốn anh làm ăn tốt đẹp ư, Karuthamma?
Karuthamma hiểu rằng anh muốn nói là không bao giờ anh còn có thể làm ăn tốt đẹp và sống hạnh phúc nữa. Cô không thể nán lại đây lâu hơn. Karuthamma bỏ đi. Pareekutti còn đứng lặng một lúc.
Đêm ấy Chemban có một tin đặc biệt thú vị báo cho Chakki hay. Ông đang sống trong một tâm trạng thật vui vẻ.
- Palani nó bảo nó không lấy một tí của hồi môn nào, bà nó ạ - Chemban nhẹ nhàng nói.
Chakki không tin.
- Thế thì sao? - Bà hỏi
- Sao, sao cái gì? Nó sẽ lấy con gái nhà ta mà không đòi của hồi môn, chứ còn “sao sao” gì nữa?
Chakki nhìn thẳng vào chồng. Chemban làm dấu trên ngực.
- Tôi thề có Nữ thần Biển. Tự nó nói ra đấy.
- Vì nó bảo nó không lấy của hồi môn nên ông đem con gái đi gả chồng không cho của hồi môn phải không? - Chakki hỏi vặn
Chemban biện bạch: Cái gì người ta đã không muốn thì việc gì phải ép buộc người ta lấy, nhất lại là tiền? Ông ngạc nhiên nghe thấy vợ nói nặng như thế.
- Thằng con trai tội nghiệp ấy không hiểu biết gì cả. Lẽ ra ông phải nói cho nó hiểu, - Chakki nói xẵng.
- Tôi không việc gì phải nói cho nó hiểu.
- Tại sao người chồng lại cần đến khoản tiền ấy?
- Tôi có đồng tiền nào không đã?
- Người ta gọi của hồi môn là khoản tiền mà bà mẹ cho con gái khi về nhà chồng.
- Nhưng nó không muốn lấy thì sao?
- Thế thì ông để dành tiền cho ai? Tôi hỏi ông? Ông cứ mà nô giỡn khi về già - Chakki nói tiếp - ông cứ mà mua về giường êm chăn ấm, thậm chí đem về một đứa con gái xinh đẹp nữa cũng được. Nhưng có một số việc con nguời ta cần phải làm trong đời.
Để vợ nguôi giận, Chemban cười xòa và nói lảng:
- Được rồi… được rồi…cả hai chúng mình đều sẽ ăn sung mặc sướng. Giường chiếu là để cho cả bà nữa đấy.
Chakki nổi giận thực sự. Bà làm toáng lên. Chemban sợ hàng xóm láng giềng biết nguyên nhân hai vợ chồng to tiếng với nhau. Ông bỏ đi, không để cho cuộc cãi vã nổ ra to thêm.
Karuthamma từ buồng mình sang khuyên giải mẹ:
- Con không cần của hồi môn, mẹ ạ
- Sao không? Con gái không có của hồi môn là nhục nhã. Con phải có riêng một vài rupi.
- Nơi con đến ở sẽ không có mẹ chồng - Karuthamma nói - có phải mẹ định gửi con đến một nơi như thế không?
Câu hỏi đâm thẳng vào lòng Chakki. Đúng con gái bà sắp bị gửi đến một nơi đúng như vậy.
- Nhưng nghe này con. Con phải nghĩ đến hàng xóm láng giềng nữa chứ.
- Ôi dào, hàng xóm láng giềng! - Karuthamma nói tiếp. - Mẹ cho con đi thế nào cũng được. Để tiền mà trả cho cậu Kochumuthali.
Một lát sau, cô lại nói:
- Cậu Kochumuthalali khánh kiệt rồi. Con không thể nhìn cậu ấy khánh kiệt mà đi được. Và nếu con đi…cậu ấy sẽ chết
- Mẹ phải trả nợ, dù cho mẹ phải lấy trộm tiền ở chỗ bố cất giấu - Karuthamma bảo mẹ.
Nếu Chemban phát hiện ra thì có thể xảy ra chuyện chết người. Chakki không đủ gan làm việc ấy. Bà chưa hề làm một việc nào đại loại như vậy.
- Mẹ sợ làm việc đó à, mẹ? - Karuthamma hỏi.
Đúng, bà sợ. Vì lẽ đó, bà không tìm ra nổi cách nào thực hiện điều bà đã hứa với con.
Đầu mùa tôm, nhà bà kiếm được rất nhiều tiền. Nếu ngày nào họ cũng lấy trộm ra một ít thì không sợ bị phát hiện. Karuthamma khích lệ mẹ, nhấn mạnh để bà thấy ra sự tình nghiêm trọng. Thế là sau khi Chemban đi biển vào lúc sáng sớm, hai mẹ con bà cùng nhau mở chỗ cất tiền lấy ra một ít. Cả ngày họ chỉ lo bị lộ. Chemban cất số tiền kiếm được trong ngày vào trong hộp, đến tối thì khóa lại. Chakki hỏi chồng hôm nay kiếm được bao nhiêu. Việc bà hỏi câu đó tuyệt nhiên không có gì khác thường.
- Không có ai hỏi mua tôm - Chemban đáp.
- Nhưng ông kiếm được bao nhiêu?
- Bà hỏi để làm gì?
Ngày nào hai mẹ con cũng cùng nhau lấy đi một ít tiền. Một hôm, Chemban giở tiền ra đếm và tính toán. Chakki và Karuthamma hết sức hồi hộp. Khi ông khóa chiếc hộp đựng tiền lại họ mới thở phào. Chemban không phát hiện ra sự gian lận của hai mẹ con.
Sau nhiều hôm, hai mẹ con mới chỉ gom góp được bảy mươi rupi.Họ còn có một ít cá khô trị giá khoảng hai mươi rupi nữa. Số tiền tuy nhỏ nhưng họ vẫn quyết định trao lại cho Pareekutti.