“Khi anh ấy còn là một tài năng triển vọng, chúng ta đã luôn tin tưởng. Thật là một vinh dự lớn khi có thể hỗ trợ và góp phần phát triển một trong những cầu thủ bóng đá vĩ đại nhất của thế giới. Chúc may mắn, Neymar Jr.” Tấm poster được đính bằng băng dính vào một bên của bàn lễ tân ở trường cũ của Neymar. Ở trung tâm của tấm poster là hình Neymar trong trang phục áo trắng-đỏ, bóng ở dưới chân. Sân bóng được minh họa như một cuốn sách đang mở. Một cách quảng cáo đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả trong việc thu hút những học sinh mới đến đăng ký học ở Liceu São Paulo, một tòa nhà năm tầng màu đỏ trắng đứng nổi bật trên Đại lộ Ana Costa - một con phố lớn dẫn ra các bãi biển của Santos. Trường nhận đào tạo cả cấp một, cấp hai và các cấp cao hơn. Đó là một trường tư với lịch sử lâu đời. Nó được khánh thành vào những năm 1920 và hiện đã là một trường có tiếng tăm trong thành phố.
Maria Antonia Julião Faracco, điều phối viên của trường và cũng là trưởng các khối 6 và 7 (tương đương độ tuổi 11 và 12), chào mừng tôi tới thăm ngôi trường. Trên áo của Maria cài một cái ghim nhỏ có màu truyền thống của Santos FC. Cô là một fan của Alvinegro Praiano9, và đã thực sự rất buồn khi biết tin Neymar Jr chuyển sang khoác áo Barcelona, dù cô hiểu lý do anh làm điều đó. Cô dẫn tôi đi xuống một hành lang rồi bấm thang máy để đưa tôi lên tham quan các lớp học, thư viện, hội trường, phòng thí nghiệm sinh vật học và phòng thể dục. Phòng thể dục nằm ở tầng trên cùng, lúc đó đang rực rỡ với ánh sáng được chiếu qua những cửa sổ lớn. Từ các cửa sổ này có thể có được một góc nhìn rất đẹp toàn thành phố. Maria kể, “Đây là nơi Neymar đã chơi bóng. Và cũng là nơi, chương trình Copa TV Tribuna chuyên đưa tin về futsal học đường, chứng kiến cậu ấy bắt đầu trở nên nổi tiếng trong khắp khu Baixada Santista.” Màn quảng bá về trường lại tiếp tục.
9 Biệt danh của Santos, có nghĩa là những người áo sọc trắng-đen tới từ bãi biển - N.D.
Nhưng hãy nói về cậu học sinh Neymar da Silva Santos Junior đi!
“Học lực của cậu ấy trung bình; cậu ấy thích lịch sử và, tất nhiên, giáo dục thể chất. Nhưng cậu ấy gặp nhiều khó khăn với môn toán”, Antonia cho biết.
“Cậu ấy không có năng khiếu với các con số hay hình dạng”, thầy giáo dạy toán của Neymar, Doña Vilma Julia Rinaldi, xác nhận, “nhưng cậu ấy không phải là một học sinh lười biếng hay vô kỷ luật. Cậu ấy học tập rất chăm chỉ.”
Maria Antonia tiếp lời, “Cậu ấy lịch sự, kính trọng các thầy cô và hòa đồng với bạn bè cùng lớp. Cậu ấy không bỏ buổi học nào, và cũng không gây cho chúng tôi chút rắc rối nào. Điều mà chúng tôi nhanh chóng nhận ra là cậu ấy phát cuồng với bóng đá. Thực tế thì bạn có thể nhận ra ngay lập tức. Cậu ấy lúc nào cũng sẵn sàng chơi bóng với các bạn cùng lớp. Học sinh không được phép đá bóng trong giờ ra chơi, nhưng Neymar luôn tìm ra một cách nào đó để có thể làm điều đó. Thường thì cậu ấy sẽ tới gặp thầy hiệu trưởng và xin thầy cho mượn một quả bóng để cậu ấy có thể tập sút hay tập tâng bóng. Chính ở phòng thể dục này, Neymar và các bạn đã kéo lưới bóng chuyền xuống để biến căn phòng thành một sân bóng đá. Các bạn nữ muốn được chơi bóng chuyền, nhưng bọn con trai cứ giả vờ như không nghe thấy gì.”
Tôi hỏi làm thế nào mà một cậu bé tới từ một gia đình nghèo ở Jardim Gloria thuộc Praia Grande lại có thể theo học ở một trường tư đắt đỏ như Liceu São Paulo. Chắc chắn là nhà cậu không đủ tiền để trang trải học phí.
“Cậu ấy nhận được một học bổng,” vị điều phối viên của trường giải thích.
Đó là một câu chuyện dài bắt đầu từ các sân bóng của Associação Atlética Portuguesa, mà mọi người ở Santos vẫn gọi là “Briosa”, một công ty được thành lập từ năm 1917 bởi những người Bồ Đào Nha di cư. Phần lớn những người di cư là thợ xây, làm việc trong các công trình xây dựng ở khắp thành phố. Họ không muốn bị đánh giá là kém hơn những người Italia, Tây Ban Nha và Syria; các cộng đồng nhập cư này lúc đó đã bắt đầu thành lập các câu lạc bộ thể thao của riêng mình rồi. Sau khi xem một trận đấu của đội Tây Ban Nha, họ quyết định họp nhau lại trong một tiệm cắt tóc để bàn về việc lập ra một câu lạc bộ của riêng mình. Các công trình thể thao của câu lạc bộ Portuguesa Santista chỉ cách đại lộ Ana Costa nơi có Liceu São Paulo có mấy trăm mét. Đó là một khu liên hợp khổng lồ, bao gồm một bể bơi chuẩn Olympic, một bể bơi cho trẻ em, một sân futsal, một phòng giải trí và thậm chí có cả một churrasqueria (nhà hàng chuyên đồ nướng). Ở trung tâm của khu liên hợp là sân vận động Ulrico Mursa. Manuel, thư ký của hiệp hội, nhắc cho chúng tôi biết rằng “đây là sân bóng đầu tiên trong cả khu vực Mỹ Latin có mái che làm bằng bê tông chịu lực”. Đội Một, hiện đang thi đấu ở hạng hai của giải bang São Paulo, đang có một trận đấu tập với một đội trẻ.
Trên khán đài, Edu Marangon đang chăm chú quan sát mọi hành động của một cầu thủ trẻ mới, người vừa gia nhập câu lạc bộ nhưng đã thể hiện được tiềm năng lớn. Marangon là dân gốc Italia (gia đình của ông tới từ Treviso) và ông vẫn đang nói ngôn ngữ của Dante. Ông trưởng thành cùng Portuguesa Santista, sau đó sang châu Âu chơi bóng cho Torino hai mùa (1987-1988 và 1988-1989), trước khi chuyển tới Porto, rồi Flamengo, rồi Santos, rồi Palmeiras, rồi Yokohama Flugels và cuối cùng là Bragantino. Ông từng có mười lần khoác áo Seleção.
Lúc này ông đang là giám đốc thể thao của Portuguesa Santista. Nói về Neymar, ông đánh giá, “Cậu ta khác biệt so với tất cả những người khác. Không chỉ là một cầu thủ giỏi, cậu ấy còn sở hữu trí thông minh để có thể đọc được trận đấu, và bên cạnh đó là một thể lực siêu phàm. Từng có thời điểm cậu ấy một mình biến Santos thành Cirque du Soleil (một show giải trí mà cả trẻ con lẫn người lớn đều muốn xem bằng mọi giá). Cậu ấy chính là Messi mới.” Tuy nhiên, điều đáng buồn là chính Neymar đã khai sinh ra cái gọi là “Neymarisation”10. Ông Marangon nói tiếp: “Hãy nhìn các cầu thủ trẻ bây giờ mà xem. Chúng bắt chước kiểu tóc của Neymar, ăn mặc như Neymar, thậm chí cả cái cách bọn chúng nghe nhạc qua tai nghe cũng là học theo Neymar. Nếu anh đứng trước cửa (ông chỉ về phía lối vào Portuguesa), anh sẽ thấy có mười ông bố và hai mươi bà mẹ dắt theo những cậu bé tuổi khoảng 12 hay 13 với CV trên tay. Tất cả đều thề rằng con trai của họ chính là Neymar mới và rằng họ đã nghỉ việc để có thể chăm lo sâu sát hơn cho sự nghiệp của cậu con trai tài năng của mình. Nhưng người như Neymar phải 50 năm mới xuất hiện một lần.” Marangon nhớ rất rõ hình ảnh Neymar khi anh chơi một trận trên sân 11 người trong màu áo của Briosa.
10 Tạm dịch là “hội chứng cuồng Neymar” - N.D.
Betinho là người đưa Neymar tới Portuguesa cùng với một nhóm những cầu thủ trẻ khác mà ông đang dìu dắt. Chính ở đây, Neymar đã chơi trận đấu chính thức đầu tiên trên sân lớn. Betinho nhớ lại: “Cậu ấy thi đấu bên cánh trái, và ngay lập tức cho chúng tôi thấy sự xuất sắc của mình. Cậu ấy lùi xuống xin bóng và nhận bóng ngay phía trước hàng phòng ngự. Rồi từ sân nhà, cậu ấy sẽ rê bóng thẳng tới vòng cấm của đối phương, khiến đối thủ hoa mắt chóng mặt trước khi chuyền bóng cho một đồng đội hoặc dẫn thẳng bóng tới khung thành.”
Betinho vẫn nhớ như in một bàn thắng mà Neymar ghi được trong trận chung kết của một giải đấu ở Cascavel, Paraná. “Cậu ấy bất ngờ có một pha phối hợp một-hai, theo phong cách Robinho”, ông Betinho hồi tưởng, “rồi tung ra một cú sút đưa bóng cắm thẳng vào góc cao khung thành của đối phương. Một kiệt tác. Tất cả mọi người đều ngạc nhiên tới há hốc mồm!”
Có một trận đấu mà tới nay nhiều người vẫn nhớ, là trận đấu thuộc giải trẻ giữa Portuguesa và São Paulo. Neymar lúc đó mới 11 tuổi trong khi tất cả các đồng đội của cậu đều 12. Trận đó, Dudu, một trong những người bạn của Neymar, mang áo số 11. Dudu cũng là đồng đội của Neymar ở Tumiaru, rồi ở đội bóng Liceu São Paulo; cả hai có mối quan hệ rất thân thiết cả trong lẫn ngoài sân cỏ. Trong một pha rê bóng, Dudu bị phạm lỗi trong vòng cấm. Penalty. Neymar, mang áo số 10, là người thực hiện quả đá. 1-0 cho Briosa. Lại là Dudu tung ra một quả tạt từ cánh trái để Gustavo ghi bàn thắng thứ hai. São Paulo đáp trả; Fabio đánh đầu rút ngắn tỉ số xuống còn 2-1. Nhưng Neymar lúc đó là không thể cưỡng được. Cậu quyết định đột phá vào thẳng vòng cấm của đối phương. Cú sút của Neymar bị đối phương cản được, nhưng cậu đã có mặt kịp thời để đón quả bóng bật ra và chuyền cho Leo Baptistão nhẹ nhàng đưa bóng vào lưới trống, nâng tỉ số lên 3-1. Neymar sau đó khép lại trận đấu bằng một bàn thắng từ chấm 11m khác. Thủ môn đoán được ý định của Neymar, nhưng bóng vẫn trượt qua tay của cậu ta.
Tỉ số chung cuộc là 4-1, với 2 bàn thắng được ghi do công của “Juninho”. Đó là trận thắng thứ ba của Portuguesa ở giải, và chiến thắng này đã đưa đội bóng lên đầu bảng xếp hạng. Trong phần trả lởi phỏng vấn sau trận, huấn luyện viên Betinho không tiếc lời ngợi ca Dudu và Neymar: “Cậu ta chính là một phát hiện mới của bóng đá trẻ Baixada Santista.” Với chiếc băng “100 phần trăm Jesus” màu đỏ trên đầu, Neymar nhận xét cả đội đã chơi tốt, và, với một nụ cười tinh quái, không quên “đá xoáy” São Paulo: “Chúng tôi thắng dễ hơn cả sự mong đợi.” Trận ấy Neymar nổi bật tới mức São Paulo đã đưa ra một lời đề nghị cho cậu ngay sau trận đấu. Họ muốn thấy Neymar trong sắc áo ba màu. Nhưng cuối cùng hai bên không thể đi đến thỏa thuận nào.
Reginaldo Ferreira de Oliveira, còn gọi là Fino, huấn luyện viên ở Portuguesa đồng thời là điều phối viên futsal của Liceu São Paulo, nhớ lại: “Đó là một đội bóng thực sự chất lượng. Trong đội có Neymar, Dudu, Gustavo và Leo Baptistão. Juninho đam mê chơi bóng, và luôn muốn trở thành người giỏi nhất. Giỏi nhất trên đường, trong khu phố, trong thành phố, trong bang, trong nước và cuối cùng là giỏi nhất trên toàn thế giới. Cậu ấy luôn tham vọng vươn tới, mỗi ngày đều như vậy, và chúng ta có thể thấy được điều đó ngay từ khi cậu ấy mới chỉ là một cậu bé. Hãy xem cách mà cậu ấy nhanh chóng thích nghi khi chuyển từ futsal sang sân 11 người. Nhanh chóng tới mức chỉ sau có 6 tháng, Santos đã phải đưa ra một đề nghị với cậu ấy.”
Fino hiện đang là giáo viên thể dục và huấn luyện viên ở Trường bóng đá Meninos da Vila Ct Neymar ở Ourinhos. “Đây là trường duy nhất mang tên Neymar”, ông nói, “Chính bố của Neymar là người đã đề nghị tôi dạy bóng đá ở trường học do con trai ông ấy lập nên, có lẽ bởi vì những gì mà tôi đã làm cho Neymar.”
Trong số những thành tựu của Fino, đáng kể nhất là việc đưa được Neymar và em gái Rafaela vào học ở Liceu São Paulo. Một ngày, khi đang nói chuyện với Ermenegildo Pinheiro da Costa Miranda, còn gọi là Tio Gil, người lúc đó là hiệu trưởng của Liceu São Paulo, ông Fino tâm sự rằng dù đội futsal trường đang ổn, nhưng ở Portuguesa có những cầu thủ còn có thể đưa đội bóng vươn tới tầm cao hơn nữa. Cụ thể hơn thì có một cậu bé có thể tạo nên sự khác biệt và trở thành ngôi sao của đội bóng. Vấn đề là gia đình của cậu ta không thể trang trải được các khoản phí ở trường. Phải làm gì bây giờ? Vị hiệu trưởng không hề do dự một giây: “Nếu cậu ta giỏi đến thế, thì cứ mang cậu ta tới trường và chúng ta sẽ cùng tìm ra cách hỗ trợ cậu ta.”
Buổi thử chân ở phòng tập của trường diễn ra suôn sẻ hơn cả mong đợi. Fino nói tiếp: “Ông Miranda là người đã đăng ký nhập học cho Juninho và em gái của cậu ta. Ông ấy đã trao cho cậu ta một khoản học bổng bao gồm tất cả mọi chi phí ở trường, sách vở, đồng phục, xe bus đi về giữa trường và Praia Grande.”
Từ năm 2003 cho tới tận bây giờ, Liceu São Paulo liên tục tham gia một giải đấu liên trường do TV Tribuna, một nhánh của tập đoàn truyền hình Globo TV, tổ chức. Giải đấu có sự tham gia của hơn 80 trường trong khu vực, và các trận đấu được phát trên ti vi. Sở hữu một đội bóng giỏi có chể đoạt chức vô địch chính là một công cụ marketing tuyệt vời cho trường. Đó là lý do Tio Gil không một chút chần chừ trong việc mời Neymar và em gái tới học. Trường đã “cuỗm” được Neymar và những cầu thủ hàng đầu ở Portuguesa theo phong cách của các trường đại học ở Mỹ.
Fino lại nói: “Trong năm đầu tiên, chúng tôi vào tới chung kết, nhưng để thua trường Anglo Americano. Neymar và Dudu, lần lượt mang áo số 7 và 11, chính là những ngôi sao sáng nhất của đội. Không ai có thể tách rời hai đứa. Bóng đá là cuộc sống của chúng. Chúng yêu bóng đá tới mức đôi khi bỏ cả ăn trưa để chơi bóng. Chúng không quan tâm tới việc ở thời điểm đó chúng sẽ phải về tận Portuguesa để tập luyện.” Neymar là một ngôi sao đang lên, và báo chí bắt đầu đăng hình ảnh cũng như các bài viết về cậu bé đến từ Praia Grande. “Neymar có thể trở thành người hùng dân tộc tiếp theo” là tựa dẫn của một bài báo trên A Tribuna, một trong những tờ nhật báo ở Santos. Bài báo viết: “Neymar tỏ ra tinh quái cả trong lẫn ngoài sân. Trong sân, cậu ta có thể chuyền hết đường này tới đường khác, lĩnh xướng với trái bóng, ghi bàn và kiến tạo cho các đồng đội. Ngoài sân, cậu ta nói rằng cậu ta đã quen đứng trước ống kính truyền hình. Thế nhưng trong các lễ ăn mừng chức vô địch, cậu ta vẫn không làm sao ‘rê’ qua được những chiếc camera của các cổ động viên và những chiếc hôn từ các bạn gái cùng trường. Trong cảnh chen lấn ồn ã đó, suýt chút nữa thì cậu ta mất chiếc huy chương dù đã đeo nó lên cổ.”
Đài truyền hình phỏng vấn Neymar, bọn trẻ xin cậu chữ ký, còn các cô gái thì gào thét tên cậu. Ở tuổi 13, Neymar đã trở nên thực sự nổi tiếng. Nhiều trường khác cảm thấy ghen tị. Họ cáo buộc Liceu São Paulo chỉ nhận Neymar vào để đá bóng, chứ không cho cậu học hành tử tế. Ermenegildo Miranda buộc phải trực tiếp đi gặp ban giám đốc ở Encino, trưng ra giấy nhập học và các loại giấy tờ đăng ký khác để chứng minh hiệu trưởng của các trường khác đã sai. Tất cả mọi người đều muốn thấy Neymar trong đội bóng của mình.
Vào năm 2005, Juninho gặp phải chuyện bực mình duy nhất trong cả sự nghiệp bóng đá học đường của mình. Thời điểm đó Neymar đang tập cùng Mateus Pavão Fuschini, giáo viên thể dục của trường. Nhưng Neymar có quá ít hoặc gần như không có thời gian rỗi, bởi vậy thường xuyên phải bỏ các buổi tập ở trường. Các đồng đội trong đội tuyển trường không hài lòng về điều này. Chúng cằn nhằn, phàn nàn và cho rằng ông Mateus đã thiên vị. Sao có thể có chuyện cậu ta không tập luyện nhưng vẫn được ra sân? Mateus gọi cho Neymar và yêu cầu cậu tới một buổi tập ở trường. Neymar tới, ghi hết bàn này tới bàn khác và khiến cho đối thủ xoay như chong chóng. Thế là đủ. Chẳng ai còn lý do gì để phàn nàn, nhất là sau khi họ thấy rằng đội bóng trường luôn chơi cực hay mỗi khi có Neymar trong đội hình.
Đội tuyển trường sau đó vô địch TV Tribuna Cup. Một bức ảnh được chụp vào thời đó cho thấy Neymar, trong chiếc băng đầu trắng và chiếc áo cùng màu, đang nâng cao cúp vô địch (hình một chiếc giày đang chuẩn bị sút bóng) giữa một biển người. “Chúng tôi còn vô địch một số giải đấu khác nữa”, ông Fino nói, “nhưng giải đấu được chiếu trên truyền hình Tribune Cup có lẽ là giải đấu quan trọng nhất.”
Neymar rời Portuguesa để gia nhập đội trẻ của Santos. Và anh cũng rời Liceu São Paulo để theo học ở Viện Lupe Picasso, gần Vila Belmiro, sân nhà của Santos. Maria Antonia bình luận, “Trùng hợp làm sao, năm nay [2013] cả hai trường mà Neymar từng học đều đoạt chức vô địch Copa Tribuna de Futsal. Trường Lupe Picasso đoạt chức vô địch giải nữ còn Liceu São Paulo đoạt chức vô địch giải nam, 8 năm sau chiến thắng nổi tiếng đó.”