Nghệ thuật trì hoãn: Bí quyết hoàn thành công việc hiệu quả

Chương 10Một vài tổng kết sâu sắc

Con người là một động vật biết tư duy - ARISTOTLE

Con người không phải là động vật biết tư duy mà là động vật đang tư duy - ROBERT HEINLEIN

Con người là động vật biết tư duy, luôn mất bình tĩnh khi được kêu gọi hành động theo mệnh lệnh của tư duy - OSCAR WILDE

Người ta nói rằng con người là động vật biết tư duy. Tôi đã mất cả đời đi tìm bằng chứng khẳng định điều này - BERTRAND RUSSELL

Aristotle nghĩ rằng con người là loài động vật biết tư duy. Chúng ta chắc chắn có đủ năng lực để suy nghĩ, suy luận, cân nhắc và hành động dựa trên những lý lẽ và tư tưởng của mình. Dường như năng lực này của chúng ta lớn hơn nhiều so với hầu hết những loài động vật khác, mặc dù tôi chắc chắn rằng chúng ta phóng đại sự khác biệt và có lẽ cũng phóng đại những lợi thế mà nó mang lại cho chúng ta với tư cách là một loài.

Nhưng bất kể chúng ta là gì đi nữa thì chắc chắn chúng ta không phải là những cỗ máy chỉ biết đưa ra quyết định đơn thuần dựa trên lý trí. Về cơ bản, chúng ta là sự cộng hợp của những ham muốn, niềm tin, sự thôi thúc và những ý tưởng bất chợt. Tại bất cứ giây phút nào, luôn có nhiều loại ham muốn đang cạnh tranh quyền kiểm soát cơ thể và tâm trí chúng ta. Con người trách nhiệm trong tôi muốn cơ thể tôi ra khỏi giường vào buổi sáng. Con người thích hưởng thụ trong tôi lại muốn quay lại giường và ngủ thêm vài phút - hay có lẽ vài giờ. Con người lý trí trong tôi muốn trả lời email theo thứ tự. Con người tò mò trong tôi lại muốn mở ngay những thư mới để xem có gì hay hay; muốn tìm cơ hội để làm những việc giết thời gian và mặc kệ những việc cần phải làm càng lâu càng tốt. Một phần trong tôi muốn có cơ thể gọn gàng và khỏe mạnh, phần khác lại muốn ăn đồ ngọt và hút thuốc.

Khả năng tư duy là một món quà tuyệt diệu, nhưng đối với hầu hết chúng ta, nó chỉ là một lớp vỏ mỏng bọc lấy một khối bao gồm những ham muốn khác nhau, hoặc có lẽ nó cũng chỉ là một thứ ham muốn thứ yếu, mờ nhạt khi so sánh với những ham muốn khác. Đối với một số người, việc ước muốn được trở nên duy lý đã trở thành ham muốn mạnh mẽ và chi phối hoàn toàn hành động của họ. Tôi rất biết ơn những người đó. Họ đã làm được rất nhiều; dù có mệt mỏi khi làm việc với họ nhưng thật tuyệt vời; cuộc đời có được những điều tốt đẹp đều là nhờ có họ. Tất nhiên, tôi đang nghĩ tới những người đang cống hiến hết tâm sức của họ cho những điều tốt đẹp. Những người dồn mọi trí lực để theo đuổi điều ác thì chỉ là những kẻ vô đạo đức.

Nhưng bạn cũng có thể học được nhiều điều từ cuộc đời của những người trì hoãn có tổ chức. Nhà kinh tế học và triết học chính trị vĩ đại Friedrick Hayeck thường nhấn mạnh rằng trong đời sống xã hội, những tổ chức tự phát luôn hoạt động hiệu quả hơn kế hoạch tập trung. Ông đang nhắc đến những sự phát triển trong ngôn ngữ của loài người và hệ thống thị trường. Đó là những kết quả đến từ hành động của cả loài người chứ không phải đến từ một vài người hay một ủy ban gồm những người ngồi nghĩ cách tạo ra những thứ đó. Giống như tất cả những nhà triết học chính trị vĩ đại khác, Hayek đưa ra những quan điểm sâu sắc; nếu ông không làm vậy thì các môn đệ của ông chắc cũng làm được. Nhưng đó cũng chỉ là quan điểm. Những cá nhân khác cũng có thể nghĩ đến những thứ tương tự. Có thể, bạn thường không biết cách quản lý thời gian sao cho tốt nhất. Phí phạm thời gian để mơ mộng một cách thiếu thực tế về một chương trình trên đài phát thanh cuối cùng lại tạo ra giá trị lớn hơn so với việc ngồi viết mấy bài báo, phản biện hay ghi chép - tất cả đều chịu chung số phận là chẳng được ai đọc - mà bạn có thể sẽ phải làm. Người trì hoãn có tổ chức có thể không phải là những con người lao động năng suất nhất nhưng nhờ vào việc để cho ý tưởng và năng lượng của mình đi lang thang, họ có thể làm được những thứ mà nếu như hoạt động theo một quy củ chặt chẽ thì có lẽ họ đã bỏ sót. Hãy tự động viên bản thân vì những gì mình đã hoàn thành. Lên danh sách những việc cần làm, sử dụng đồng hồ báo thức và một số mẹo khác để đưa bạn vào thế buộc phải làm. Hợp tác với những người luôn ép bạn phải hoàn thành hết mọi việc. Điều quan trọng hơn cả là hãy tận hưởng cuộc sống này.