Có rất nhiều những triết lý nhân sinh thể hiện trong việc tặng quà.
Có qua có lại, đó là sự tương tác tốt đẹp giữa những người bạn. Cốt lõi của việc tặng quà, nằm ở chỗ thành tâm thật ý, mà người ta gọi là “Ngàn dặm tặng lông ngỗng, quà nhẹ tình đậm sâu”. Thế nhưng, có người lại không đi theo ý hướng tốt đẹp này, họ tặng món quà quá giá trị như biệt thự, xe hơi, khiến cho người nhận cảm thấy không thoải mái, không yên tâm, thậm chí là không dám nhận, cuối cùng lại làm tổn thương đến tình cảm bạn bè. Cũng có người lại tặng món quà không hợp lý với hoàn cảnh thực tế, ví dụ như một phòng khách nhỏ thôi nhưng bạn lại tặng cho họ một bộ bàn ghế chiếm cả không gian; hay họ sinh được một bé gái, bạn lại tặng một bộ đồ Tây. Thật sự, kiểu tặng quà như vậy đều sẽ khiến cho người ta cảm thấy vô cùng khó xử.
Ngày xưa, đến thăm bệnh nhân, người ta thường có thói quen tặng hoa, nhưng nhiều khi hoa lại gây ra các vấn đề về dị ứng phấn hoa. Hoặc có người tặng đồ ăn, nhưng đời sống vật chất của người dân ngày nay rất phong phú, thường thì thức ăn sẽ dư thừa, không hợp cơ địa và khẩu vị, sẽ gây phiền nhiễu cho người nhận. Lại có việc không thể chấp nhận được, đó là thanh thiếu niên thời nay còn tặng nhau cả những vật phẩm phi pháp như súng ống, chất gây nghiện, v.v.
Ngày nay, có những bậc cha mẹ tặng con mình điện thoại, khiến chúng cả ngày chơi game chẳng rời điện thoại, lên mạng tìm bạn bè tán gẫu, dẫn đến bỏ bê việc học. Giới thương nhân ngày nay cũng vì muốn thúc đẩy kích cầu mà đưa ra chương trình mua một tặng một, nhiều người ham rẻ nhưng kết quả lại mua phải hàng kém chất lượng. Đó gọi là “trộm gà không được còn mất nắm gạo”, đúng là tham nhỏ bỏ lớn.
Tặng quà, được xem là cách để thể hiện tình bạn, sự quan tâm, tôn trọng, và cảm kích. Tuy nhiên, ý nghĩa chính của tặng quà là ở chỗ hai bên đều vui vẻ, món quà phù hợp, gói trọn được tình cảm. Ví dụ như thiệp chúc mừng sinh nhật, thiệp chúc phúc lễ cưới của các nước phương Tây ngày nay, hay tặng nhau một quyển sách, một món quà kỷ niệm, một tấm phiếu quà tặng, v.v. đều có thể đong đầy tâm tình, ý vị.
Có người tặng quà, chỉ vì mong cầu sự hồi đáp từ đối phương, dẫn đến tình trạng tệ nạn hối lộ, gây ra những hệ quả khó lường. Vậy chúng ta hãy thử tặng cho người ý tốt, tặng cho người sự quan tâm, tặng cho người lời hay ý đẹp, tặng cho người sự động viên khích lệ, tặng cho người kiến thức Phật pháp hữu ích, tặng cho người từ bi, và trí tuệ. Chính như trong phẩm Phổ môn, Bồ tát Vô Tận Ý muốn tặng trí tuệ cho Bồ tát Quán Thế Âm, vì Ngài cho rằng Bồ tát Quán Thế Âm đã sẵn có lòng từ bi nên muốn cúng dường trí tuệ; nhưng từ bi trí tuệ của Bồ tát Quán Thế Âm vốn đã đủ đầy, thế nên Bồ tát Quán Thế Âm đem ý tốt của Bồ tát Vô Tận Ý tặng lại cho Đức Phật, để Ngài chia sẻ chân lý vô tận ấy cùng với tất cả đại chúng.
Thế nên, tuyên truyền lời hay ý thiện với một ai đó, chính là tặng quà, khen ngợi đạo đức của người khác, chính là tặng quà; chúng ta trợ duyên cho người khác một chút, cũng là tặng quà, góp ý kiến giúp người tiến bộ, cũng chính là tặng quà. Vì vậy, việc tặng quà không nhất thiết phải là vật chất, có khi là về mặt tinh thần, có khi là Phật pháp, có khi là nghĩa lý, nhất là một cánh hoa thơm trong tâm1 lại càng là món quà ý nghĩa vô cùng. Vậy thì từ nay, chúng ta nên nhìn nhận một cách xác đáng về ý nghĩa thật sự của những món quà, để có thể gieo trồng những hạt nhân duyên thật đẹp giữa đời.
1 Tức là, trong lòng thành kính thật sự thì có thể thông với Phật pháp, như đốt hương lên có mùi thơm vậy.