Bạn có quyền lựa chọn

H

ãy gọi tôi là Sean, tôi chính là người đồng hành cùng các bạn trong suốt quyển sách này - một công trình mà tôi đã dồn rất nhiều tâm huyết. Tôi mong muốn nó có thể giúp các bạn thích ứng tốt hơn với cuộc sống, hay vững vàng hơn khi đối mặt với những rắc rối gặp phải hàng ngày.

Trong suốt những năm tháng tuổi trẻ của mình, có sáu quyết định vô cùng quan trọng mà bạn sẽ phải thực hiện. Chúng quan trọng, bởi vì chúng có thể xây dựng, nhưng cũng có thể hủy hoại tương lai của chính bạn. Vì thế, hãy suy nghĩ thật cẩn trọng trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào.

Dù vẫn luôn tự hào về tâm hồn trẻ trung của mình, tôi cũng phải thừa nhận mình đã đi qua cái thời ấy rồi. Tuy vậy, tôi vẫn nhớ rất rõ mình đã trải qua thời tuổi trẻ như thế nào. Đã có những rắc rối mà tôi phải đối mặt, và một trong số đó gắn liền với một vấn đề khá riêng tư và tế nhị: vẻ ngoài bụ bẫm, phục phịch của tôi. Từ khi còn nhỏ, tôi đã có một đôi má núng nính đến mức trông như tôi đang giấu hai quả táo ở hai bên hàm.

Và đó chính là đề tài mà tôi luôn bị trêu chọc, đùa bỡn suốt những năm tuổi thơ.

Khi bắt đầu vào trung học, cùng với sự lớn lên về cơ thể, má tôi không còn núng nính như trước nữa.

Nhưng khi không còn phải sợ những lời châm chọc, thì một loạt các rắc rối khác lại kéo đến. Đột nhiên tôi phải đưa ra rất nhiều quyết định quan trọng trong lúc vẫn chưa sẵn sàng gì cả. Trong suốt tuần lễ đầu tiên nhập trường, tôi đã nhận ra rằng một trong những điều kiện để được xem là hòa nhập với môi trường mới, đó là tham gia vào “câu lạc bộ dành cho những người sành điệu” - một hội của những học sinh khóa trên luôn nhậu nhẹt say xỉn, hút thuốc, uống rượu,… Tất nhiên đó không phải là nhóm bạn mà tôi muốn gia nhập, liệu tôi có nên làm điều mình không thích để đổi lấy danh hiệu “người sành điệu” hay không? Câu trả lời của tôi là “không”. Thay vào việc gia nhập nhóm, tôi làm quen với những người bạn khác, rồi tự lập ra một nhóm bạn thân cho mình. Rồi dần dần, hình ảnh của một cô gái thường xuyên xuất hiện trong đầu tôi. Cảm xúc mới mẻ ấy khiến tôi cảm thấy vừa phấn khích lại vừa hồi hộp. Giai đoạn này, có rất nhiều câu hỏi cứ quanh quẩn trong suy nghĩ của tôi, chẳng hạn như: Mình có nên tiếp tục tình cảm ấy? Mình có nên thổ lộ cho cô ấy biết? Mình có nên đến dự buổi tiệc đó không? Làm sao mình có thể sắp xếp thời gian hợp lý giữa việc học, chơi thể thao và bạn bè?

Tôi biết, cũng như tôi, các bạn trẻ đang phải đối diện với nhiều quyết định và nhiều sự lựa chọn khác nhau. Ý tưởng hình thành quyển sách này bắt đầu đến khi tôi được cử đi khảo sát ý kiến của hàng trăm bạn trẻ ở nhiều nơi. Nhiệm vụ của tôi là đặt ra cho họ câu hỏi: “Những thử thách lớn nhất mà bạn đang phải đối mặt là gì?”. Và đây là một vài ý kiến thật lòng của họ:

• Căng thẳng. Việc phải sắp xếp ổn thỏa mọi thứ là thách thức lớn nhất của tôi, vì tôi luôn có rất nhiều việc cần giải quyết.

• Cha mẹ kỳ vọng vào tôi quá nhiều, khiến tôi luôn cảm thấy như bị ngộp thở.

• Trường lớp và điểm số. Mẹ lúc nào cũng nặng lời với tôi về vấn đề này.

• Tình yêu và tình dục. Thật là khó để giữ mình ở thời đại sống nhanh, sống gấp, yêu cuồng, mến vội như ngày nay. Nhiệm vụ của tôi là phải đưa ra được những lựa chọn đúng đắn ngay lúc này, nhưng đôi khi điều đó là quá khó.

• Gia đình tan vỡ. Cha mẹ tôi đã ly hôn. Họ luôn cãi nhau về mọi thứ, ngay cả khi không còn chung sống với nhau nữa.

• Các kỳ thi. Tôi chuẩn bị thi vào đại học. Đây là kỳ thi quyết định tương lai, đòi hỏi tôi phải lựa chọn đúng đắn về ngành học, trường học trong khi tôi vẫn chưa dành thời gian cho nó nhiều. Mỗi lần tôi thử nghĩ về điều đó, tôi lại thấy nhức đầu kinh khủng, thế là tôi quyết định không nghĩ ngợi gì nữa.

• Sự an toàn. Ngày nay, nạn bạo lực học đường, khủng bố, đua xe, các trò liều mạng của kẻ hút xách, nghiện ngập… luôn rình rập đe dọa. Tôi thấy lo lắng cho em trai và em gái của mình.

• Sức khỏe và dáng vẻ bên ngoài. Tôi luôn gặp rắc rối về vấn đề trọng lượng của mình, dường như chưa bao giờ tôi thấy hài lòng về bản thân.

Suốt ba năm phỏng vấn các bạn trẻ ở nhiều vùng khác nhau, tôi đều nghiên cứu một cách cẩn thận tất cả những câu trả lời đã thu thập được. Tôi khám phá ra rằng, đi kèm với mỗi thử thách đều có một lựa chọn (hay “một chuỗi những lựa chọn” mà bạn cần phải đưa ra sau này). Những thử thách cũng giống như những ngã ba đường, và bạn phải tự chọn đường đi cho mình, tất nhiên mỗi ngả đường đều dẫn tới những kết quả rất khác nhau. Trong vô vàn những vấn đề khác nhau mà các bạn trẻ nói đến, có sáu loại thử thách được đề cập đến nhiều hơn cả. Rõ ràng chúng cũng là sáu quyết định quan trọng nhất mà bạn phải đưa ra trong tuổi thiếu niên!

SÁU QUYẾT ĐỊNH QUAN TRỌNG NHẤT

Trường lớp. Bạn suy nghĩ gì về việc học của mình?

Bạn bè. Bạn muốn chơi với những người bạn như thế nào, và quan trọng hơn, bạn có là một người bạn chân thành, đáng tin cậy trong mắt bạn bè?

Cha mẹ. Bạn có giữ được mối quan hệ tốt đẹp với cha mẹ mình hay không?

Hẹn hò và tình dục. Bạn sẽ hẹn hò với ai, và bạn sẽ đối mặt với vấn đề tình dục như thế nào?

Những chất gây nghiện. Bạn sẽ đối mặt với việc hút thuốc, uống rượu, sử dụng ma túy hay các chất gây nghiện khác như thế nào?

Giá trị bản thân. Liệu bạn có tự tin, yêu quý chính bản thân mình hay không?

Có thể bạn chưa hề phải bận tâm suy nghĩ nhiều về những quyết định này, cũng có thể bạn đang phải vật lộn với một trong số chúng, hoặc tất cả. Dù hoàn cảnh hiện nay của bạn như thế nào, bạn cần phải biết rõ mọi điều về chúng, cả mặt tốt lẫn mặt xấu, bên trong lẫn bên ngoài, để bạn có thể đưa ra được những quyết định sáng suốt. Chắc chắn bạn không hề muốn mình gục ngã dọc đường và than thở: “Giá như tôi biết rõ hơn về vấn đề này…”.

Có một câu chuyện mà tôi muốn chia sẻ với các bạn - câu chuyện khiến tôi liên tưởng nhiều đến những hướng rẽ khác nhau của cuộc đời dựa vào những quyết định khác nhau. Câu chuyện này do Gordon B. Hinckley - một nhà lãnh đạo tôn giáo, viết trong cuốn sách Standing for Something (Đứng dậy vì một điều gì đó):

Khi còn làm việc tại văn phòng đường sắt Denver, tôi chịu trách nhiệm về hành lý và các phương tiện giao thông được chở trên những chuyến tàu. Một ngày nọ, chúng tôi nhận được tin từ New Jersey về việc một chuyến tàu chở khách đã về đến ga mà không có toa hành lý theo cùng. Ba trăm hành khách trên tàu đang vô cùng phẫn nộ, và họ hoàn toàn có lý do chính đáng để làm như vậy. Chuyện này xảy ra là bởi khi qua St. Louis, một người bẻ ghi đã di chuyển một thanh thép trên đường ray lệch đi khoảng 10 cm. Thanh thép đó là một điểm chuyển hướng, và chỉ 10 cm thôi lại khiến toa hành lý đáng lẽ phải đi về Newark thì lại trượt đến tận New Orleans, cách đó 1400 dặm (khoảng 576 km).

Mỗi quyết định trong số sáu quyết định được nói đến ở trên cũng giống như một điểm chuyển hướng vậy. Chúng chỉ là một thanh thép nhỏ dài chưa đến 10 cm nhưng vẫn có khả năng đưa chúng ta đi đúng đường, hoặc lệch hướng đến hàng ngàn dặm.

CUỘC THỬ NGHIỆM MƯỜI NĂM

Trước khi chúng ta đi tiếp để khám phá những điều thú vị ở phần sau, hãy thử bắt tay vào làm một thí nghiệm nhỏ sau đây:

Phần việc của bạn là hãy quay về quá khứ cách đây mười năm, và hãy tự giới thiệu bản thân mình. Giả sử tên bạn là Jeremie - một chàng trai năng động mười bảy tuổi. Bạn sẽ nói điều gì đó đại loại như:

“Chào bạn, tên tôi là Jeremie. Tôi bảy tuổi, hiện đang sống ở Toronto, Canada, với cha mẹ và một em trai bốn tuổi. Tôi mới học xong lớp một. Tôi có một con cá vàng tên là Spot. Sở thích của tôi là tô màu và chơi đá bóng. Tôi cảm thấy rất hạnh phúc”.

Hoặc đơn giản hơn, bạn chỉ cần điền vào những chỗ trống dưới đây.

Bước tiếp theo, hãy giới thiệu bản thân bạn, nhưng lần này là ở thời điểm mười năm nữa trong tương lai. Hãy kể bạn đang làm gì cũng như vài nét chính về bản thân bạn. Hãy nhớ rằng, đây là mẫu người mà bạn muốn trở thành trong vòng mười năm nữa.

Vậy là bạn đã hoàn tất “chuyến du hành thời gian”. Khi bạn quay ngược lại mười năm về trước, kỉ niệm gì hiện ra đầu tiên trong đầu bạn? Bạn đang ở vào một thời điểm tốt hay xấu?

Còn tương lai thì sao? Bạn thấy được gì trong mười năm nữa? Bạn muốn mình làm gì và trở thành người như thế nào?

TỰ DO LỰA CHỌN

Các bạn trẻ của tôi ơi, có một sự thật là nơi bạn sẽ đứng trong vòng mười năm nữa tùy thuộc vào bản thân bạn, và tùy thuộc vào chính ngày hôm nay. Bạn được tự do lựa chọn để sống cuộc đời như thế nào, đó là đặc quyền của bạn từ khi mới sinh ra. Vậy thì còn chần chờ gì nữa mà không bắt đầu thay đổi cuộc sống theo hướng mình mong muốn?

Bạn ạ, lựa chọn và kết quả đi cùng nhau như hai mặt của một vấn đề vậy. Chúng ta hãy cùng lấy một ví dụ nhé, nếu bạn chọn đi chơi thay vì đến lớp, chọn tiệc tùng thay vì làm bài tập về nhà, thì kết quả sẽ thế nào đây? Thật không khó đoán ra chút nào các bạn nhỉ! Tương tự, nếu bạn chọn cách yêu chân thành và trong sáng, bạn sẽ có được một tình yêu đẹp và không phải lo lắng về các căn bệnh lây qua đường tình dục hay có thai ngoài ý muốn. Bạn thấy đấy, cuộc sống này luôn có sự đánh đổi như vậy.

NỘI DUNG TÓM TẮT

Có nhiều cách để bạn đọc cuốn sách này. Bạn có thể đọc nó từ đầu chí cuối, hay chỉ đọc những phần mà bạn thấy quan tâm nhất. Nếu không có thời gian, bạn chỉ cần nhìn vào các tranh minh họa. Để giúp các bạn có cái nhìn tổng quát hơn, tôi sẽ tóm gọn về các chương trong cuốn sách này:

VIỆC HỌC HÀNH — “Tôi hoàn toàn kiệt sức!”

Trong tất cả những vấn đề rắc rối mà bạn gặp phải, thì việc học hành được đặt ở vị trí đầu tiên. Tại sao vậy nhỉ? Vì nó là áp lực! Tuy nhiên, nó cũng chính là cánh cửa mở ra cho bạn nhiều cơ hội trong một tương lai không xa.

Trong chương về trường lớp, chúng ta sẽ nói về nhiều chủ đề quan trọng như:

• Việc bỏ học ảnh hưởng đến cuộc sống tương lai của bạn như thế nào?

• Tìm động cơ học tập khi bạn chưa có động cơ nào cả

• 7 bí quyết để đạt điểm cao

• Vượt qua trở ngại trong học tập

• Chuẩn bị cho môi trường đại học

• Để được là chính mình

CHƠI VỚI BẠN BÈ — “Thật vui… và cũng thật rắc rối!”

Chúng ta ai cũng biết rằng bạn bè rất quan trọng, là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, đặc biệt là ở tuổi học trò. Nhưng đi kèm với những ngọt ngào, êm ái, tình bạn cũng có lắm lúc đắng cay.

Vì vậy, quyết định “chọn bạn mà chơi” cũng không đơn giản chút nào. Trong chương này, chúng ra sẽ cùng bàn về nhiều vấn đề thú vị như:

• Vượt qua thử thách

• Phải làm gì khi không có ai làm bạn?

• Trở thành người bạn lý tưởng mà ta đang muốn có

• Vượt qua những trận cãi vã

• Vượt qua áp lực

MỐI QUAN HỆ VỚI CHA MẸ — “Bối rối làm sao!”

Mối quan hệ giữa bạn với cha mẹ mình ra sao? Đó là một trong những vấn đề quan trọng nhất đối với bạn trong đời. Trong chương này, chúng ta bàn về nhiều vấn đề thiết yếu như:

• Làm thế nào để xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp trong gia đình

• Làm cha mẹ nguôi giận chỉ trong ít phút

• Bốn câu nói thần kỳ dùng để nói với cha mẹ mọi lúc mọi nơi

• Vượt qua sự đổ vỡ của gia đình

• Đối mặt với những vấn đề kiểu như: “Tại sao con không giống anh con?”

• Làm sao để trở thành điểm tựa khi cha mẹ gặp khó khăn?

HẸN HÒ VÀ TÌNH DỤC — “Liệu chúng ta có cần phải nói về vấn đề này không?”

Vấn đề giới tính, dù ở thời đại nào cũng đều rất tế nhị, và giáo dục giới tính là một nhiệm vụ chẳng dễ dàng gì với phần lớn các ông bố, bà mẹ - tuy ngày nay quan niệm về vấn đề này đã không còn quá khắt khe như trước. Các bạn được dạy về giới tính ở trường, qua các kênh truyền thông, qua mạng Internet… Nhưng càng dễ dàng tiếp cận thông tin bao nhiêu, bạn càng phải biết chọn lọc bấy nhiêu. Trong chương này chúng ta sẽ giải quyết những vấn đề như:

• Bí quyết hẹn hò một cách thông minh

• Chưa có mảnh tình nào vắt vai, đó có phải là vấn đề không?

• Bạn có nên đặt tâm điểm của mình vào một người bạn gái hay bạn trai?

• Đặt điểm dừng cho những mối quan hệ

• Những bệnh lây lan qua đường tình dục, vì sao cần quan tâm đến vấn đề này?

• Bật mí bốn bí mật về các bạn trẻ và tình dục

CÁC CHẤT GÂY NGHIỆN — “Nó không khó bỏ đâu… Tôi đã cai nó nhiều lần rồi!”

Trong thế giới sôi động và đầy cạm bẫy như ngày nay, hàng ngày bạn phải đối mặt với nhiều cám dỗ từ những chất gây nghiện như ma túy, rượu bia, thuốc lá, chất kích thích... Nghiện ngập đã trở thành vấn nạn tràn lan đến nỗi bạn có thể tận mắt thấy tình trạng này ở khắp nơi xung quanh mình, trong khu phố, trong trường học... Vì vậy, tôi chắc bạn sẽ không muốn bỏ lỡ chương này đâu. Chúng ta sẽ nói về:

• Ba thực tế phũ phàng của việc nghiện ngập

• Sự thật về thức uống có cồn, thuốc lá, thuốc lắc, cần sa, bồ đà, ma túy v.v.

• Chiến thắng cơn nghiện

• Chất gây nghiện của thế kỷ 21

NHÌN NHẬN VỀ BẢN THÂN — “Giá như trông tôi xinh đẹp hơn!”

Một quyết định quan trọng nữa và cũng là quyết định cuối cùng mà bạn phải thực hiện, đó là biết yêu quý bản thân. Điều này nghe có vẻ dễ, nhưng ngược lại, có khi bạn còn phải học nếu muốn làm được. Ở chương này, chúng ta sẽ nói về:

• Tấm gương thật sự mà bạn nên soi vào

• Vì sao không nên nhìn nhận giá trị bản thân dựa trên những nhận xét của người khác?

• Tính cách và năng lực: nền tảng thật sự của giá trị bản thân

• Làm gì khi bạn cảm thấy chán nản?

• Phát triển tài năng của riêng bạn

• Khai thác mỏ kim cương của chính mình

TIẾN TRÌNH 7 THÓI QUEN CẤP TỐC — Những điều tạo nên bạn, hoặc hủy hoại bạn

Ngoài những chương về sáu quyết định quan trọng mà tôi đã đề cập ở trên, có một chương ngắn mang tên “Tiến trình 7 thói quen”. Đó là chương mà bạn sẽ đọc liền sau đây. Vài năm trước, tôi đã viết một cuốn sách có tựa đề “7 thói quen của bạn trẻ thành đạt”. Nếu bạn đã đọc cuốn sách ấy rồi, thì chương này sẽ giúp bạn nhìn lại tổng thể về các thói quen đó. Nếu chưa từng đọc qua, bạn sẽ được tiếp cận với chúng một cách nhanh chóng.

Trong cuốn sách này, chúng ta sẽ sử dụng 7 thói quen như một bộ công cụ hữu hiệu có thể giúp bạn thực hiện 6 quyết định quan trọng nhất của cuộc đời mình.

“Có hai con đường cùng dẫn vào một khu rừng, phần tôi - tôi chọn con đường ít người đi hơn. Và điều này đã tạo nên mọi khác biệt.”

—Robert Frost