Chinh phục đường đua thế giới bằng đôi chân từng bị liệtWilma Rudolph

“Sẽ không có vinh quang nào đến với bạn nếu không có sự nỗ lực tranh đấu của bản thân.”

- Wilma Rudolph

Wilma Rudolph (tên đầy đủ là Wilma Glodean Rudolph) là một cô gái có thể khiến bạn chú ý ngay cái nhìn đầu tiên. Cô có phong cách khoan thai, nhỏ nhẹ nhưng mỗi khi vào đường đua, cô nhanh như một tia chớp. Những người xem Wilma thi đấu vào những năm cuối thập niên 1950 đến đầu thập niên 1960 đều được cảnh báo: “Đừng chớp mắt, kẻo bạn không theo kịp tốc độ cô ấy!”.

Tại Olympics ở Rome vào năm 1960, Rudolph trở thành “người phụ nữ nhanh nhất thế giới” và là nữ vận động viên người Mỹ đầu tiên đoạt ba huy chương vàng trong một kỳ thế vận hội. Cô chiến thắng và phá kỷ lục thế giới ở cả ba cuộc thi chạy ở cự ly 100 mét, 200 mét và tiếp sức 4x100 mét.

Nhưng câu chuyện đằng sau những kỳ tích đáng kể nói trên mới thật sự là huyền thoại. Vào ngày 23 tháng Sáu năm 1940, tại thành phố St. Bethlehem, bang Tennessee, Hoa Kỳ, một đứa trẻ sinh non chào đời với cân nặng 1,1 ki-lô-gram. Phần lớn thời thơ ấu của cô bé gắn chặt với chiếc giường nhỏ. Cô bị chứng viêm phổi nặng ở cả hai lá phổi, bị sởi và sau đó mắc bệnh bại liệt do nhiễm khuẩn. Sau khi chân trái bị liệt, cô phải đeo nẹp chân bằng kim loại từ năm sáu tuổi. “Tôi dành phần lớn thời gian suy nghĩ làm thế nào để thoát khỏi mớ kim loại đó”, cô kể. “Khi bạn sống trong một gia đình lớn và tuyệt vời, bạn sẽ luôn có cách đạt được mục tiêu của mình.”

Rudolph là con thứ hai mươi trong một gia đình nghèo có hai mươi hai người con (cha cô có hai đời vợ). Mặc dù không phải lúc nào tất cả các anh chị em cô cũng có mặt ở nhà cùng một lúc, nhưng luôn có người dõi theo không cho cô bé tự ý tháo chiếc nẹp ra. Các anh chị cô thay phiên nhau xoa bóp chân cho cô mỗi ngày. Bà Blanche, mẹ của cô, là công nhân làm việc ở nhà máy. Mỗi tuần một lần, bà chở cô đến bệnh viện Nashville ở cách nhà một trăm năm mươi cây số để tập vật lý trị liệu.

Sau nhiều năm điều trị, ý chí mạnh mẽ muốn trở thành “một đứa trẻ bình thường” của Rudolph cùng với tình thương yêu của gia đình đã mang lại kết quả. Vào năm chín tuổi, Rudolph được tháo nẹp ở chân. Năm cô mười một tuổi, mẹ cô tình cờ xem cô chơi bóng rổ và phát hiện cô có năng khiếu thể thao. Cô dần dần bộc lộ tiềm năng trở thành một vận động viên bóng rổ có triển vọng. Ở các giải bóng rổ cấp trung học, Rudolph chơi trong đội tuyển nữ học sinh Mỹ gốc Phi và cô được huấn luyện viên C. C. Gray đặt biệt danh là “Skeeter” (tạm dịch: Muỗi).

Một lần nữa, với lòng kiên trì và ý chí mạnh mẽ, Rudolph đã từng bước phấn đấu trở thành cầu thủ bóng rổ nhà nghề đẳng cấp liên bang. Tuy nhiên, sau một cuộc gặp tình cờ với huấn luyện viên điền kinh của trường đại học, Ed Temple, Rudolph đã chuyển hướng sang điền kinh. Lúc đó, Ed Temple đề nghị Gray giúp lập một đội điền kinh nữ và tìm giúp ông một vận động viên chạy nước rút tốt. Và Rudolph đã được chọn. Tại Olympics 1956 ở Melbourne (Úc), cô đạt được huy chương đồng ở môn chạy tiếp sức 4x100 mét, và bốn năm sau, sau Olympics 1960 ở Rome (Ý), cô được xem là một trong những vận động viên điền kinh xuất sắc của thế kỷ hai mươi.

“Không hiểu sao tôi lại chạy nhanh như vậy. Mỗi khi vào sân là tôi chạy và chạy, thế thôi.” Đó là một khả năng bẩm sinh mà chính cô cũng không giải thích được.

Rudolph cũng không quên đồng đội của mình. Có lần cô nói rằng cô thích môn chạy tiếp sức vì cô được sát cánh bên đồng đội trên đường chạy. Tuy vậy, cô vẫn luôn là điểm sáng nổi bật khiến giới báo chí và người hâm mộ thường vây lấy cô. Báo chí thời đó gọi cô là “Viên ngọc trai đen” hay “Linh dương đen”. Kể từ sau Olympics 1960, trong các cuộc đua tài tại Hy Lạp, Anh, Hà Lan, Đức, giới hâm mộ chỉ hò hét và chờ đợi xem nữ vận động viên Rudolph xinh xắn, dễ thương của họ thi đấu. Tờ Sports Illustrated tường thuật rằng cảnh sát có vũ trang đã được huy động để giữ trật tự trong lần cô thi đấu tại Cologne (Đức). Các cổ động viên của cô đã lấy cắp cả giày thi đấu và đấm thùm thụp vào chiếc xe buýt chở cô cho tới khi cô vẫy tay chào lại họ.

“Cô ấy đã mang về cho nước Mỹ nhiều hơn những gì cô ấy nhận được từ nước Mỹ”, Temple nói. Quả đúng như vậy, Rudolph không chỉ làm rạng danh nước Mỹ. Cô đã mở đường cho các vận động viên Mỹ gốc Phi khác sau cô vươn lên. Sau khi Rudolph chiến thắng trở về từ Rome, Thống đốc bang Tennessee lúc đó là Buford Ellington, người được mệnh danh là “kẻ phân biệt chủng tộc cực đoan”, dự định tổ chức một cuộc đón tiếp cô thật rầm rộ, nhưng Rudolph đã từ chối tham dự. Cuộc đón rước và bữa tiệc mừng chiến thắng dành cho Rudolph ngày hôm đó trở thành ngày hội hòa nhập giữa cộng đồng da trắng và da màu đầu tiên được tổ chức ở Clarksville, quê nhà của cô.

Rudolph có sức ảnh hưởng đặc biệt lớn đối với nữ vận động viên lừng danh người Mỹ gốc Phi Florence Griffith Joyner, người phụ nữ thứ hai giành được ba huy chương vàng trong một kỳ thế vận hội (1988). Bob Kersee, huấn luyện viên và là chồng của nữ vận động viên Jackie Joyner-Kersee, nói rằng Rudolph là người có ảnh hưởng lớn nhất đối với các nữ vận động viên Mỹ gốc Phi mà ông từng biết.

Cuộc sống bên ngoài đường chạy của Rudolph cũng thành công không kém. Cô có bốn con và sau khi giải nghệ vào năm 1962, cô quay trở lại Đại học Tennessee và tiếp tục học để lấy bằng cử nhân. Sau đó, cô được mời làm huấn luyện viên điền kinh tại Đại học DePauw thuộc bang Indiana trước khi trở thành đại sứ thiện chí của Mỹ tại Cộng hòa Tây Phi thuộc Pháp (French West Africa). Rudolph nói rằng thành tích lớn nhất của cô là sáng lập ra tổ chức Wilma Rudolph Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên hỗ trợ cho các hoạt động thể thao nghiệp dư tại các cộng đồng dân cư. “Tôi nói với các bạn trẻ rằng trước tiên và quan trọng nhất là phải tự tin và hãy là chính mình, rằng sẽ không có vinh quang nào nếu không có những nỗ lực, tranh đấu của bản thân.”

Wilma Rudolph với ba huy chương Vàng tại Thế vận hội 1960

Rudolph cũng nhận được nhiều danh hiệu cao quý khác. Tên tuổi cô được lưu danh vào Nhà lưu niệm các Vận động viên Da đen Xuất sắc nhất vào năm 1973, và Nhà lưu niệm các Vận động viên điền kinh quốc gia năm 1974. Hiệp hội Bóng rổ nhà nghề Mỹ đã làm một bộ phim về cuộc đời và sự nghiệp của cô, với tựa đề “Wilma”.

Rudolph qua đời vì căn bệnh ung thư não ở tuổi năm mươi bốn vào ngày 12 tháng Mười Một năm 1994 tại quê nhà ở Nashville. Vẻ thanh thoát và trầm tĩnh đến lạ thường của Rudolph là điều khiến mọi người nhớ về cô nhiều nhất. Bill Mulliken, đồng đội của Rudolph trong cuộc thi chạy tiếp sức tại Olympics ở Rome vào năm 1960, nói về cô: “Chị ấy rất dễ thương, và là người chạy nhanh nhất trong bọn chúng tôi!”.