Nữ tiểu thuyết gia “phù thủy”J. K. Rowling

“Chúng ta không cần phép thuật để thay đổi thế giới này. Quyền năng đó đã có sẵn trong con người chúng ta rồi.”

- J. K. Rowling

Viết tiểu thuyết đối với nhiều người là việc không dễ dàng. Viết để có hàng triệu độc giả lại càng khó hơn. Nhưng viết rồi gửi bản thảo đến mười hai nhà xuất bản và bị tất cả từ chối mà vẫn kiên trì với ước mơ trở thành nhà văn thì có lẽ chỉ những người có ý chí và niềm tin mãnh liệt vào bản thân mới không bỏ cuộc. Joanne Rowling đã trở thành một tiểu thuyết gia như thế.

J. K. Rowling

Joan Rowling, được biết đến với bút danh J. K. Rowling, là một tác gia người Anh, một nhà hảo tâm, nhà sản xuất phim và cũng là một nhà biên kịch. Bà nổi tiếng trên toàn thế giới với bộ tiểu thuyết giả tưởng huyền bí Harry Potter. Bộ sách được hàng triệu độc giả, trẻ em và cả người lớn, trên thế giới yêu thích, nhận được nhiều giải thưởng liên tiếp với hơn 500 triệu bản được bán ra trên toàn cầu. Bà là người đầu tiên trên thế giới trở thành tỷ phú bằng nghề viết sách (theo tạp chí Forbes), và cũng là một trong những người mất “danh hiệu” tỷ phú vào năm 2012 vì đã dành phần lớn số tiền kiếm được để làm từ thiện.

Joanne “Jo” Rowling (Rowling thường tự gọi mình là “Jo”) sinh ra tại Yate, một thị trấn thuộc vùng South Gloucestershire ở miền Nam nước Anh, vào ngày 31 tháng Bảy năm 1965. Cha của bà, Peter James Rowling, là một kỹ sư làm việc cho hãng Rolls-Royce, và mẹ của bà, Anne Rowling, là một chuyên viên kỹ thuật khoa học. Năm Rowling lên bốn, gia đình bà chuyển đến sống ở một ngôi làng tên là Winterbourne. Tại đây, bà theo học trường tiểu học St. Michael’s School. Hiệu trưởng trường St. Michael's School là Alfred Dunn, người được xem là nguồn cảm hứng cho nhân vật thầy hiệu trưởng Albus Dumbledore trong truyệnHarry Potter. Vào năm Rowling chín tuổi, gia đình bà chuyển đến Tutshill gần Chepstow, thuộc xứ Wales. Một lần, Rowling được một người bà đưa cho đọc tiểu sử của tiểu thuyết gia Jessica Mitford và từ đó nữ nhà văn Anh trở thành thần tượng của Rowling. Bà tìm đọc tất cả những tác phẩm của Jessica Mitford trong những năm niên thiếu của mình. Rowling trải qua thời thơ ấu khó khăn khi mẹ bà được chẩn đoán căn bệnh đa xơ cứng và Rowling không có được mối quan hệ gần gũi với cha. Rowling cho biết nhân vật Hermione Granger chính là hình ảnh của bà khi là cô nữ sinh mười một tuổi.

Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành tiếng Pháp và văn minh cổ phương Tây⁽¹⁾ tại trường Đại học Exeter vào năm 1986 (trước đó bà đã nộp đơn vào trường Oxford nhưng bị từ chối), Rowling chuyển đến London làm nghiên cứu viên và thư ký song ngữ cho Amnesty International, một tổ chức phi chính phủ hoạt động vì nhân quyền. Khi đang đợi chuyến tàu bị hoãn gần bốn tiếng từ Manchester đi London, bà chợt nảy ra ý tưởng về câu chuyện một cậu bé theo học tại một trường dạy phép thuật. Khi vừa dọn đến căn hộ Clapham Junction Central ở London, bà bắt đầu viết câu chuyện này ngay lập tức.

⁽¹⁾ Classics (hay classical studies): văn minh phương Tây cổ đại (còn gọi là văn minh Hy-La), là ngành học nghiên cứu về lịch sử văn hóa, đặc biệt là ngôn ngữ và văn học, các nền văn minh cổ Hy Lạp và La Mã từ thế kỷ 8 trước Công nguyên đến thế kỷ 6 sau Công nguyên.

Vào tháng Mười Hai năm 1990, mẹ Rowling qua đời sau mười năm chống chọi với căn bệnh đa xơ cứng. Bà kể lại: “Tôi vừa bắt đầu viết Harry Potter được một thời gian thì mẹ tôi qua đời. Tôi chưa từng nói với mẹ về chuyện viết quyển sách. Khi cha tôi gọi tôi dậy vào lúc bảy giờ sáng hôm sau, tôi mới biết là mẹ đã vĩnh viễn bỏ tôi ra đi. Tôi luôn cố phủ nhận điều đó. Tôi còn có nhiều chuyện muốn nói với mẹ tôi, muốn nghe lời khuyên của mẹ. Sự ra đi của mẹ tôi càng làm gia tăng nỗi sợ cái chết trong tôi, và nó đã ảnh hưởng rất lớn đến những gì tôi viết trong các tập truyện Harry Potter”. Rowling đã dành nhiều cảm xúc cho đoạn mô tả nỗi đau mất mát của Harry Potter trong tập đầu tiên, vì bà biết cảm giác đó như thế nào.

Rowling sau đó chuyển đến Porto, Bồ Đào Nha để dạy tiếng Anh. Bà dạy ban đêm và viết lách vào ban ngày trong khi nghe nhạc Tchaikovsky. Sau mười tám tháng ở đó, bà gặp gỡ một phóng viên truyền hình người Bồ Đào Nha tên là Jorge Arantes trong một quán bar và phát hiện họ có nhiều điểm chung khi nói về nhà văn nữ Jane Austen. Họ kết hôn vào ngày 16 tháng Mười năm 1992 và con gái Jessica Isabel Rowling Arantes (được đặt tên theo nhà văn Jessica Mitford) ra đời vào tháng Bảy năm 1993. Đến tháng Mười Một năm 1993, họ chia tay.

Tháng Mười Hai năm 1993, Rowling cùng con gái nhỏ dọn đến ở gần nhà em gái của bà tại Edinburgh, Scotland, mang theo trong hành lý bản thảo Harry Potter đã viết được ba chương.

Nhìn lại bảy năm sau khi tốt nghiệp đại học, Rowling cảm thấy mình thật thất bại; hôn nhân tan vỡ, bản thân thì đang thất nghiệp trong khi con gái còn quá nhỏ đang phụ thuộc vào mình. Nhưng Rowling xem thất bại đó như một cơ hội được giải phóng, để bà có thể tập trung hơn vào sáng tác. Trong khoảng thời gian này, Rowling được chẩn đoán bị trầm cảm và có dấu hiệu muốn tìm đến cái chết. Tuy vậy, bệnh tật cũng cho Rowling trải nghiệm và cảm xúc để xây dựng nên các nhân vật nguy hiểm trong bộ truyện Harry Potter như Giám ngục Azkaban, là những sinh vật ưa mùi chết chóc, luôn hút hết niềm vui của người khác.

Khi người chồng cũ tới Scotland gây xáo trộn cuộc sống của bà và con gái, Rowling tiếp tục sống trong tình trạng tuyệt vọng, cho đến khi họ ký vào đơn ly dị vào tháng Tám năm 1994. Đây cũng là giai đoạn khởi đầu khó khăn trong sự nghiệp của Rowling.

Sau khi Rowling hoàn thành bản thảo tập truyện đầu tiên, Harry Potter và hòn đá phù thủy vào năm 1995, bà gửi bản thảo tới mười hai nhà xuất bản nhưng đều bị từ chối. Tuy vậy, bà vẫn không nản chí và bắt tay vào viết phần tiếp theo, trong khi vẫn sống dựa vào trợ cấp của chính phủ. Đồng thời, Rowling cũng đăng ký theo học một khóa đào tạo giáo viên ở trường Moray House School and Education, thuộc Đại học Edinburgh. Rowling thường viết ở quán cà phê. Hai quán cà phê Rowling thường lui tới nhất là Nicolson’s Café (của người em rể Roger Moore), và The Elephant House, nơi thuận tiện để Rowling cho Jessica ngủ trong khi mình làm việc.

Một năm sau đó, sau bao nỗ lực vất vả, Rowling bất ngờ nhận được tin vui từ biên tập viên Barry Cunningham của nhà xuất bản Bloomsbury ở London. Barry cho biết vị tổng biên tập của nhà xuất bản đã thử đưa chương đầu của bản thảo cho con gái tám tuổi của mình đọc. Cô bé, ngay khi đọc xong chương một, đã lập tức muốn đọc tiếp chương hai. Tháng Sáu năm 1997, Bloomsbury đồng ý xuất bản tập đầu tiên, Harry Potter và hòn đá phù thủy, nhưng chỉ với số lượng 1.000 bản, trong đó 500 bản được phân phối đến các thư viện. (Ngày nay, những quyển sách trong số 1.000 quyển được xuất bản lần đầu tiên này được định giá từ 16.000 tới 25.000 bảng Anh.) Mặc dù Bloomsbury đồng ý xuất bản quyển sách, nhưng người biên tập Cunningham vẫn khuyên Rowling nên chọn một công việc toàn thời gian khác vì cho rằng bà không có nhiều triển vọng với thể loại văn học dành cho thiếu nhi. Tuy nhiên, không lâu sau đó, Rowling đã nhận được khoản tài trợ 8.000 bảng Anh từ Hội đồng Nghệ thuật Scotland⁽²⁾ để có thể tiếp tục công việc viết sách của mình. Mùa xuân năm 1998, một cuộc đấu giá được tổ chức tại Hoa Kỳ để giành quyền xuất bản Harry Potter ở nước này và tập đoàn Scholastic đã giành chiến thắng. Họ đồng ý trả cho Rowling 100.000 bảng. Bà suýt ngất sau khi nghe tin này.

⁽²⁾ Hội đồng Nghệ thuật Scotland (The Scottish Arts Council) là một tổ chức của chính phủ Scotland, chịu trách nhiệm tài trợ, hỗ trợ phát triển và quảng bá cho các lĩnh vực văn học và nghệ thuật.

Chỉ năm tháng sau, quyển sách nhận được giải thưởng đầu tiên, Nestlé Smarties Book Prize. Tháng Hai năm 1998, quyển sách được trao một giải thưởng danh giá khác, giải British Book Award cho danh hiệu Quyển Sách Thiếu Nhi Của Năm.

Tập tiếp theo, Harry Potter và phòng chứa bí mật, được xuất bản vào tháng Bảy năm 1998 và một lần nữa Rowling nhận được giải Nestlé Smarties Book Prize.

Vào tháng Mười Hai năm 1999, tập thứ ba, Harry Potter và tên tù nhân ngục Azkaban, tiếp tục đem về giải thưởng Nestlé Smarties Book Prize. Rowling trở thành người đầu tiên trong lịch sử nhận được giải thưởng này ba lần liên tiếp.

Tập thứ tư, Harry Potter và chiếc cốc lửa, được phát hành đồng thời ở Anh và Mỹ vào ngày 8 tháng Bảy năm 2000 và đều phá kỷ lục về doanh số ở cả hai nước.

Harry Potter, bộ phim làm say mê hàng trăm triệu khán giả trẻ em và người lớn trên toàn thế giới

Tập thứ năm, Harry Potter và hội Phượng Hoàng, được hoàn thành ba năm sau đó.

Tập thứ sáu, Harry Potter và hoàng tử lai, được phát hành vào năm 2005, tiếp tục phá vỡ mọi kỷ lục về doanh số với chín triệu bản được bán ra chỉ trong vòng hai mươi bốn tiếng.

Tập thứ bảy, Harry Potter và bảo bối tử thần, được ra mắt vào tháng Bảy năm 2007 và phá kỷ lục của tập trước về tốc độ tiêu thụ.

Sáu trong số bảy tập của loạt truyện Harry Potter đều đạt doanh số kỷ lục. Cả sáu quyển sách trong bộ truyện này đã đạt kỷ lục Guinness cho những quyển sách bán chạy nhất mọi thời đại. Các bộ phim được chuyển thể từ loạt truyện này cũng được rất nhiều người, cả trẻ em lẫn người lớn, yêu thích.

Tháng Sáu năm 2006, Rowling được một tạp chí về sách bình chọn là văn sĩ Anh đương đại xuất sắc nhất. Bộ tiểu thuyết Harry Potter của bà được ghi nhận là bộ sách giúp khơi gợi lại sở thích đọc sách của trẻ em trên toàn cầu, vào thời kỳ mà máy tính, truyền hình và các trò chơi video đang chiếm lĩnh thế giới giải trí.

Rowling cho biết bà không có ý định viết tiếp tập truyện Harry Potter thứ tám, nhưng bà sẽ dành thời gian để viết một bộ cẩm nang về thế giới phù thủy của Harry Potter, trong đó bao gồm những tài liệu và ghi chú chưa được giới thiệu trong các tập truyện đã được xuất bản. Tuy nhiên, bà cũng cho biết vì đó là cẩm nang nên sẽ phải mất nhiều năm để hoàn thành.

Rowling cũng đóng góp về mặt tài chính và hỗ trợ cho nhiều tổ chức từ thiện khác, đặc biệt là cho các quỹ nghiên cứu và điều trị căn bệnh đa xơ cứng, căn bệnh đã gây ra cái chết cho mẹ của bà vào năm 1990. Vào năm 2006, bà đóng góp một khoản tiền lớn để thành lập một trung tâm y khoa phục hồi ở Đại học Edinburgh.

J. K. Rowling được mến mộ và khâm phục không chỉ vì bà có tài năng và trí tưởng tượng tuyệt vời, mà còn vì phong cách làm việc nghiêm túc và trái tim nhân hậu của bà.