Một trong những học sinh của Ned là một người chạy bộ thường xuyên và dễ lo lắng. Cô bé tâm sự rằng cha mẹ nói cô không nên lấy thời gian học hành để tập thể dục. Điều này khiến Ned thật sự sốc vì đây là lời khuyên tệ nhất mà anh ấy từng được nghe.
Nguồn gốc Latin của từ cảm xúc (emovere) có nghĩa là “chuyển động”. Cơ thể và tâm trí của chúng ta liên kết với nhau, và phần não chỉ đạo cơ thể di chuyển nằm liền kề với phần não chịu trách nhiệm suy nghĩ thông suốt. Các chức năng kiểm soát vận động và chức năng kiểm soát tư duy, hay các chức năng điều hành, có sự chồng chéo lên nhau, đó là lí do tại sao tập thể dục rất có lợi cho việc phát triển năng lực tự điều chỉnh bản thân.
Tập thể dục không chỉ tốt cho não bộ và cơ thể. Nó làm tăng dopamine, serotonin và norepinephrine, các chất tạo ra sự ổn định, tập trung, tinh thần tỉnh táo và bình tĩnh. Tập thể dục kích thích sản sinh protein BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor – tạm dịch là yếu tố nuôi dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não bộ), được coi là một loại “phân bón” cho não vì nó rất quan trọng cho sự phát triển của não bộ và giúp các tế bào kết nối với nhau. Tập thể dục cung cấp thêm glucose và oxy cho não, thúc đẩy phát sinh thần kinh, gia tăng tế bào não. Nói tóm lại, so với bản thân việc tư duy, tập thể dục giúp tư duy thông suốt hơn, một phần vì nó kích thích và tăng cường các chức năng kiểm soát của vùng vỏ não trước trán.
Tập thể dục cũng rất quan trọng để có trạng thái tỉnh táo thư giãn. Như John Ratey đã trình bày trong cuốn sách Spark, khi học sinh tập thể dục cường độ cao theo chương trình học của trường, kết quả học tập cải thiện đáng kể.7 Một lần nữa, Phần Lan đứng đầu trong lĩnh vực này: quy định bắt buộc chơi ngoài trời hai mươi phút sau mỗi bốn mươi phút học tập.
Vì những lí do này, Ned khuyên học sinh của mình tiếp tục chạy bộ và khuyến khích tất cả học sinh hình thành thói quen tập thể dục. (Nhưng điều quan trọng là học sinh không cảm thấy bị ép buộc. Tập thể dục bắt buộc là trại huấn luyện, không phải cách làm giảm căng thẳng). Các bài tập thể dục hiếu khí (aerobic) mang lại nhiều lợi ích cho não hơn các bài tập kỵ khí (anaerobic), nhưng một nguyên tắc về cường độ tập luyện phù hợp là bạn có thể nói nhưng không được hát. Tập thể dục nên vất vả, nhưng không nên khiến bạn cảm thấy như nó đang giết bạn.
Adele Diamond, một trong những nhà khoa học thần kinh hàng đầu thế giới, đặc biệt ủng hộ các hoạt động thể chất đồng thời yêu cầu các chức năng điều hành cốt lõi, trí nhớ ngắn hạn, kiểm soát ức chế và tính linh hoạt trong nhận thức. Hãy xem môn khiêu vũ. Khi bạn học một điệu nhảy, bạn phải sử dụng trí nhớ ngắn hạn của mình để học các động tác. Bạn cũng phải kiềm chế chuyển động của mình (biết khi nào di chuyển chân quá chậm hoặc quá nhanh) và phải linh hoạt điều chỉnh các động tác theo sự thay đổi của âm nhạc hoặc theo bước chân của bạn nhảy. Yoga, võ thuật, cưỡi ngựa, đấu kiếm, đánh trống và leo núi đều thuộc nhóm các hoạt động thể dục thể thao cần sử dụng các kĩ năng tư duy và vận động để phát triển các chức năng điều hành.
Tổ chức cho một nhóm học sinh trung học đi leo núi là một chuyện, nhưng khiến trẻ nhỏ tuổi hơn tập luyện một môn thể dục tốt cho trí não lại còn thách thức hơn. Và đây là lúc cho trẻ chơi. Chơi đóng vai trò rất quan trọng cho sự phát triển của một bộ não khỏe mạnh, bao gồm một tiểu não hoạt động tốt.
Tiểu não nằm ở đáy não, ngay phía trên tủy sống. Trong ít nhất một trăm năm qua, chúng ta biết rằng việc cử động phối hợp phụ thuộc vào tiểu não và nếu bạn làm tổn thương tiểu não, bạn sẽ gặp khó khăn ngay cả với việc đứng thẳng. Nhưng những gì chúng tôi bắt đầu biết được trong vài năm gần đây là tiểu não tác động đến quá trình tư duy như thế nào. Bệnh nhân bị tổn thương tiểu não gặp trở ngại với các vấn đề như lập kế hoạch, lựa chọn từ ngữ, phán đoán hình dạng các vật thể hay khó có thể tạo ra các bản vẽ cân đối.8 Giờ đây, chúng tôi biết rằng tiểu não có ảnh hưởng đến tất cả các khía cạnh của việc học. Sự khác biệt trong việc thực hiện chức năng của tiểu não cũng có liên quan đến ADHD và là một yếu tố gây ra chứng tự kỷ. Tiểu não là một trong những bộ phận ít di truyền nhất trong não, điều đó có nghĩa là trải nghiệm – chứ không phải di truyền – là chìa khóa quyết định nó hoạt động tốt ra sao.
Chơi là cách trẻ em củng cố tiểu não và học cách làm chủ thế giới của mình. Điều này không chỉ đúng với loài người chúng ta: biểu đồ về hoạt động vui chơi ở hầu hết mọi loài trông giống như một chữ U đảo ngược, với tỉ lệ chơi tương xứng với sự phát triển của tiểu não. Điều này cho thấy rằng não bộ cần các chuyển động toàn thân khi chơi để đạt được sự trưởng thành, và có một giai đoạn nhạy cảm trong đó cần có hoạt động chơi để kích thích não bộ.9
Vì lợi ích của tiểu não, hãy kháng cự lại thôi thúc muốn con bạn làm điều gì đó thật “hữu ích.” Kháng cự lại nỗi lo trong bạn rằng con không nên rời khỏi tầm mắt bạn quá một phút. Kháng cự lại mong muốn đăng kí cho con tham gia thêm nhiều hoạt động được tổ chức sẵn, nơi trẻ em được yêu cầu phải làm gì. Hãy để con yên. Hãy để con chơi.