Thảo luận thêm về sự thiếu hụt vốn
N
hững thách thức của thiếu hụt vốn dường như không vượt qua được nhu cầu duy trì nguồn lực cần thiết cho các công ty đang phát triển. Bước đầu tiên và cũng là quan trọng nhất để đối mặt với những thách thức này là vượt qua những kỳ vọng thực tế mà bạn vẫn mong đợi đạt được từ các thị trường vốn trong suốt giai đoạn chuyển giao đầy khó khăn.
Vốn cổ phần tư nhân
Căn cứ theo mục đích sử dụng thực tế, vốn cổ phần tư nhân được chia làm nhiều loại khác nhau. Chúng được xác định như sau:
Các tổ chức đầu tư mạo hiểm chuyên nghiệp: Đây là các quỹ chuyên dành để đầu tư vòng một và vòng hai cho những ý tưởng giai đoạn đầu và các công ty mới. Các công ty đầu tư vốn mạo hiểm đặc biệt quan tâm tới lĩnh vực khoa học công nghệ cao, khoa học đời sống hay lĩnh vực dược phẩm trong thời kỳ đầu phát triển. Hầu hết nguồn vốn mạo hiểm tại Mỹ được tập trung đầu tư vào một số lĩnh vực cụ thể. Do được cung cấp các điều kiện cần thiết để giám sát hiệu quả việc đầu tư của mình, cũng như được đảm bảo đầy đủ các yêu cầu về thời hạn giám sát, nên các công ty này tránh được tình trạng các nguồn vốn mạo hiểm bị sử dụng sai mục đích.54 Ngoài ra, bạn chỉ có thể dễ dàng tiếp cận được nguồn vốn mạo hiểm đầu tư đích thực cho công ty của mình, nếu lĩnh vực kinh doanh mà công ty bạn đang phát triển thuộc lĩnh vực công nghệ hoặc công nghệ sinh học và công ty bạn được đặt ở các thành phố như Boston hoặc San Francisco.
Các bộ phận đầu tư mạo hiểm doanh nghiệp: Rất nhiều tập đoàn có các bộ phận chuyên tìm kiếm những doanh nghiệp bổ sung để đầu tư. Họ thực hiện mô hình quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên nghiệp khi thực hiện đầu tư nhưng đổi lại, họ sẽ thu được những lợi ích tiềm năng từ việc đầu tư chứng khoán của họ, từ đó làm lợi cho doanh nghiệp của mình theo nhiều cách khác nhau, như những biện pháp đảm bảo các quyền cấp phép và phân phối sản phẩm trong một số lĩnh vực nhất định. Tuy nhiên, hầu hết các tập đoàn này hạn chế hoạt động đầu tư của mình trong lĩnh vực công nghệ hoặc cải tiến nhữngdoanh nghiệp đang phát triển khá tốt hiện nay.
Các bộ phận phát triển sản phẩm doanh nghiệp: Việc phát triển sản phẩm và cấp giấy phép kinh doanh có thể dễ dàng thu hút đầu tư vốn cổ phần. Vì các tập đoàn thường rất mong nhận được sự ủng hộ cho công tác nghiên cứu và những nỗ lực phát triển của mình. Điều này đặc biệt đúng trong lĩnh vực khoa học đời sống và nhiều lĩnh vực khác. Nếu sản phẩm được phát triển đang được nhân sự quan tâm, thì một thỏa thuận phát triển với nội dung xác định rõ các mốc trả nợ quan trọng có thể giúp mang đến nguồn tài trợ cho chương trình phát triển và nguồn vốn luân chuyển. Sự chuẩn bị như vậy có thể được kết hợp hiệu quả với việc đầu tư vốn cổ phần.
Những nhà đầu tư “thiên thần”: Các nhà đầu tư này có thể là nam giới hoặc nữ giới, họ là các chủ doanh nghiệp đã bán công ty của mình và đang có dồi dào nguồn vốn. Cho dù họ là ai đi chăng nữa, thì những nhà đầu tư này đều có điểm chung là có hứng thú với việc đầu tư vào các công ty đang phát triển. Rất nhiều thành phố lớn có các câu lạc bộ dành riêng cho những nhà đầu tư kiểu này, đây có thể được xem là một nguồn đầu tư vốn cổ phần quy mô nhỏ. Trong nhiều trường hợp, bạn sẽ cần theo đuổi đầu tư vốn cổ phần, tuy nhiên, việc hợp tác có thể gặp khó khăn (những nhóm này không có quỹ để thu hút đầu tư, phải dựa vào mối quan tâm của nhóm ban đầu để đầu tư bổ sung).55 Thành tích đã đạt được của các nhóm đầu tư bằng nguồn vốn tự có, dù ít hay nhiều, đã khích lệ họ tích cực thực hiện hoạt động đầu tư. Nhìn chung, các nhà đầu tư này thường ít tiến hành khảo sát tính khả thi và giám sát đầu tư kém chuyên nghiệp hơn các nhà đầu tư vốn tư nhân chuyên nghiệp. Tuy nhiên, các nhà đầu tư bằng nguồn vốn tự có thường là nhà đầu tư mang lại nguồn tín dụng cần thiết.
Chính phủ Mỹ: Điều bạn nên làm là xem xét liệu Chính phủ có tài trợ một phần kinh phí cho dự án của công ty, theo các chương trình được thiết kế nhằm thúc đẩy công cuộc đổi mới như chương trình Tài trợ nghiên cứu đổi mới doanh nghiệp nhỏ và các chương trình tương tự khác hay không. Thông thường, những chương trình này để dành một phần khoản tiền nghiên cứu sẵn có cho công ty tư nhân để họ thực hiện công tác nghiên cứu và phát triển sản phẩm.
Những người bạn và gia đình: Tận dụng các mối quan hệ cá nhân như là một trong số các biện pháp huy động nguồn vốn được thường xuyên tận dụng nhất. Tuy nhiên, tổng giá trị của nguồn vốn thường xuyên khá hạn hẹp. Điều quan trọng là cần phải có các chuyên gia tư vấn pháp lý tham gia trong các giao dịch liên quan tới điều mà giới chứng khoán coi là “những nhà đầu tư không đủ năng lực”. Ngoài ra, bạn cần hiểu rằng, nếu nguồn vốn đầu tư của bạn có nguồn gốc chủ yếu từ bạn bè và người thân trong gia đình, thì bạn rất có thể sẽ tuột mất cơ hội tiếp cận với các nhà đầu tư chuyên nghiệp, kể cả khi bạn phát triển quy mô công ty đủ tầm để hấp dẫn họ. Các nhà đầu tư chuyên nghiệp vốn không quan tâm nhiều đến các công ty tư nhân với nhiều nhà đầu tư thiểu số riêng lẻ.
Sự tăng trưởng và vốn mua lại dựa trên vay nợ: Bạn chưa chắc đã nhận được lãi suất từ các nhà đầu tư vốn cổ phần tư nhân trong danh mục này, cho tới khi công ty bạn có thể yêu cầu một khoản giá trị từ 10 triệu đến 15 triệu đô la, dựa trên các tỷ lệ tăng trưởng và dòng tiền mặt được điều chỉnh của công ty. Các thị trường thực sự mở ra ngay khi công ty bạn nhận được dòng tiền mặt điều chỉnh xấp xỉ 10 triệu đô la và một lần nữa, khi bạn nhận đủ 20 triệu đô la. Các nhà đầu tư này tìm kiếm những công ty đã vượt qua Mảnh đất không người và cần nguồn vốn để đảm bảo tiềm lực nhằm chuyển sang giai đoạn phát triển. Họ cũng tìm kiếm những công ty sẵn sàng bán và có thể duy trì đòn bẩy nợ như là một phần của giao dịch - vì vậy họ có tên gọi là các công ty LBO (Leverage Buyout - Mua lại dựa trên vay nợ).
Nợ
Có một danh mục hoàn chỉnh về các nhà đầu tư nợ, từ các nhà cho vay tài sản đến các nhà đầu tư nợ thứ cấp, mà tôi sẽ không mô tả chi tiết bởi vì họ chú trọng nhiều vào dòng tiền mặt và khoản tiền lãi hơn là các nhà đầu tư vốn cổ phần giai đoạn đầu có vốn từ bạn bè hoặc người thân trong gia đình.
Các ngân hàng: Như tôi đã trình bày ở chương 5, các ngân hàng cũng gặp khó khăn trong việc đẩy mạnh cho vay một khoản tiền mà bạn cần, khi công ty bạn cần nguồn vốn lớn hơn khả năng hoàn trả của bạn.56 Một trong những vấn đề chính đối với bạn là tập trung thiết lập mối quan hệ với các ngân hàng vốn thường xác định khách hàng trên cơ sở đánh giá các rủi ro của doanh nghiệp, chứ không phải là tiềm năng phát triển của doanh nghiệp. Tôi biết rất nhiều người chủ doanh nghiệp đã duy trì được mối quan hệ tốt đẹp với ngân hàng bằng cách thiết lập mối quan hệ cá nhân khăng khít với chủ ngân hàng và đảm bảo rằng họ không mắc những sai lầm sau đây:
• Truyền đạt sai lệch thông tin: Trên cương vị người đứng đầu doanh nghiệp, bạn phải giải quyết hàng triệu vấn đề một ngày trước khi người bình thường nhận ra đó là vấn đề cần phải giải quyết. Với các ngân hàng, bạn phải nhận được sự tín nhiệm khi trình bày vấn đề của mình để thu hút sự quan tâm từ họ. Thậm chí, bạn còn phải giảm thiểu mức độ rủi ro có thể dự đoán được của khoản vay trong con mắt người đại diện phía ngân hàng, bằng cách đảm bảo rằng họ biết rõ những gì bạn sẽ phải giải quyết trước khi họ tự phát hiện ra. Mặc dù phía ngân hàng có thể giải quyết được các vấn đề, nhưng họ không thể chịu được những điều ngạc nhiên.
• Cấp vốn tài sản sai mục đích: Sử dụng hợp lý dòng tín dụng đã vay từ ngân hàng để mua trang thiết bị hoặc tất cả mọi thứ bạn cần, để tránh không quay lại ngân hàng và yêu cầu được vay thêm quả là tiện lợi. Tuy nhiên, bạn thực sự cần phải biết cân đối nguồn vốn được cấp và tài sản. Bạn không nên mua máy tính bằng tiền thuộc nguồn các khoản thu từ khách hàng và thuộc quỹ luân chuyển. Trong trường hợp ngân hàng không cấp cho bạn nguồn vốn cần thiết để mua tài sản, hãy chuyển hướng sang làm việc với các nhà cung cấp mà bạn đang giao dịch để thuê vốn của họ. Các chủ doanh nghiệp thường có khuynh hướng chuyển sang hình thức thuê vốn dựa trên tài sản mà họ mua có giá trị bằng chính giá trị của khoản nợ đó. Khi doanh nghiệp gặp khó khăn về vốn, việc có thể kiếm được nguồn vốn cũng quan trọng như trị giá của nguồn vốn đó vậy. Tuy nhiên, một khi tài sản được mua đứt bán đoạn, cơ hội để nhận được sự cho thuê vốn đối với tài sản đó ngày càng ít dần.
• Hiểu sai các ưu tiên trong đàm phán: Tôi đã biết rất nhiều trường hợp, trong đó trọng tâm mà các chủ doanh nghiệp đàm phán với ngân hàng là tỷ lệ lãi suất hoặc giá trị của khoản nợ, chứ không phải là chú ý tới các điều khoản ràng buộc. Các điều khoản, ví dụ là các thỏa thuận chi phối khoản vay - biểu thị mức độ linh hoạt mà doanh nghiệp cần để phát triển và duy trì khả năng tiếp cận nguồn tín dụng. Bạn nên chú trọng đến những điều này trong suốt giai đoạn chuyển tiếp. Ngoài ra, bạn cũng đừng vội vui mừng khi nhận được mức lãi suất tín dụng cơ bản nếu không có giao kèo về tỷ lệ lãi suất trong quý II sau khi nhận được khoản vay.
Khách hàng và nhà cung cấp
Đây là nơi có nhiều tiềm năng nảy sinh các giải pháp sáng tạo nhất. Các khách hàng cũng như các nhà cung cấp chủ chốt nhận lại không chỉ những khoản lãi từ thành công của bạn. Tôi từng biết đến một số giải pháp được các khách hàng và nhà cung cấp đưa ra nhằm đạt được nguồn vốn cần thiết, cho dù những cách làm đó được cho là rất mạo hiểm và điều này đã tạo động lực cho công ty vượt qua giai đoạn khó khăn về tài chính. Vấn đề thực sự ở đây là tiếp cận các khách hàng và nhà cung cấp như một nhà cung cấp vốn, chứ không phải chỉ cần họ trong hoàn cảnh cấp bách và khó khăn. Hãy đảm bảo liên tục duy trì mối liên hệ và cho họ biết thời điểm giao dịch có thể xảy ra rủi ro. Tôi vẫn còn nhớ trường hợp của một ủy viên ban quản trị Công ty Data General, người đã dành hết tâm huyết của mình cho công ty phần mềm mà tôi đã hợp tác để mua các trang thiết bị cần thiết. Ông ấy đã đưa ra các điều khoản hợp lý mà chúng tôi cần để giúp công ty tồn tại trong giai đoạn phát triển đầy khó khăn. Tôi có thể đảm bảo với bạn rằng chúng tôi cũng đã bày bán một số trang thiết bị khi ông ấy cần đảm bảo số lượng nhất định theo quý. Chúng tôi đã nghiên cứu để tìm ra phương pháp khuyến khích nhân viên bán hàng đạt được nhiều đơn đặt hàng hơn. Mặc dù đối với các khách hàng đơn lẻ thì việc làm này là không quan trọng, nhưng sự ủng hộ của ngài ủy viên ban quản trị Data General đã góp phần tăng thêm nguồn vốn cho công ty tôi khi nó thực sự cần. Bạn có thể làm gì để thay đổi thời điểm của chu kỳ dòng tiền mặt, giúp tạo tính thanh khoản thông qua thiếu hụt vốn? Lần cuối cùng bạn dành thời gian để suy nghĩ về các khách hàng và nhà cung cấp, coi họ là các nguồn lực tài chính là khi nào? Loại hình giao dịch nào bạn có thể sử dụng để siết chặt hơn dòng tiền mặt, cũng như đảm bảo nguồn tiền mặt của doanh nghiệp? Hãy tin tưởng tôi, việc dành thời gian cho việc giải quyết vấn đề này sẽ mang lại hiệu quả lớn hơn rất nhiều so với việc tìm kiếm nguồn vốn cổ phần khi bạn cần phải vượt qua thiếu hụt vốn.
Kết luận
Nếu không tin tưởng rằng mình có thể thu hút được nguồn vốn mạo hiểm, bạn cần tập trung vào hoạt động tạo ra thu nhập, lèo lái công ty vượt qua Mảnh đất không người và thu được nhiều nguồn vốn hơn, sao cho bảng cân đối tài chính của công ty thể hiện bên có vượt trội bên nợ. Bạn không nên dành quá nhiều công sức vào việc tìm kiếm các nhà đầu tư vốn. Điều cuối cùng và quan trọng nhất, bạn phải chắc chắn rằng nhu cầu về nguồn vốn của công ty phải được đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên, bạn cũng nên nhớ rằng, việc tư duy sáng tạo và giải quyết những vấn đề về giao tiếp, củng cố mối quan hệ tốt đẹp với nhà đầu tư nhằm duy trì nguồn vốn của doanh nghiệp không thể được tiến hành trong tình thế cấp bách. Bạn cần phải kiểm soát được mối quan hệ giữa đà phát triển và các nguồn lực của doanh nghiệp. Nói cách khác, bạn cần nắm được giới hạn tốc độ phát triển tự nhiên của công ty.