Cách tốt nhất để kiểm soát sự tập trung là tận dụng sức mạnh của câu hỏi.
Bạn có biết hỏi đúng thậm chí có thể cứu cả mạng sống của bạn không?
Thực tế điều này đã cứu mạng Stanislavsky Lech. Lính Đức Quốc xã ập vào nhà ông trong một đêm nọ và giải ông cùng gia đình đến một trại hành quyết tại Krakow. Gia đình ông đã bị giết hại ngay trước mắt ông.
Yếu ớt, đau buồn và đói khát, ông phải làm việc quần quật từ lúc mặt trời mọc cho đến khi mặt trời lặn cùng những tù nhân khác tại trại tập trung. Làm cách nào một người có thể sống sót trong hoàn cảnh khủng khiếp như thế? Nhưng ông đã cố gắng tiếp tục sống sót. Một ngày kia, ông nhìn vào cơn ác mộng đang diễn ra với mình và quyết định nếu ông còn ở lại đây thêm ngày nào nữa, ông sẽ chết. Ông quyết định phải trốn khỏi đây. Và quan trọng nhất, ông tin mặc dù chưa ai trốn thoát được trước ông, nhưng ông sẽ tìm cách làm được.
Sự tập trung của ông đã chuyển từ làm thế nào để sống sót thành việc tự hỏi: “Làm sao ta có thể trốn thoát khỏi nơi quái quỷ này?”. Ông nhận được câu trả lời tương tự hết lần này đến lần khác. “Đừng ngốc thế! Chẳng có lối thoát nào đâu. Hỏi câu hỏi kiểu đó sẽ chỉ tự hành hạ linh hồn mình mà thôi”. Nhưng ông không chấp nhận câu trả lời đó. Ông tiếp tục tự hỏi: “Làm sao thoát được? Nhất định có cách. Làm sao tôi có thể ra khỏi đây?”.
Một ngày nọ, câu trả lời xuất hiện. Lech ngửi thấy mùi thịt thối rữa cách nơi ông lao động không xa: đàn ông, đàn bà và trẻ con bị nhiễm khí độc, những cái xác trần truồng của họ đã được chất đống phía sau xe tải. Thay vì tập trung vào câu hỏi“Thế quái nào Thượng Đế cho phép những điều độc ác như thế này diễn ra?”, ông tự hỏi: “Làm thế nào tôi có thể tận dụng tình cảnh này để trốn thoát?”.
Đúng lúc mặt trời lặn và khi nhóm lao dịch rời khỏi doanh trại, ông đã cởi hết đồ và rúc sâu vào đống xác chết trong lúc không ai nhìn thấy.
Giả vờ chết, ông yên lặng chờ đợi trong khi mùi tởm lợm của cái chết cứ bốc lên quanh ông, và những cái xác cứ đè nặng lên người ông. Cuối cùng, ông nghe thấy động cơ xe tải bắt đầu chạy. Sau khi xe chạy được một quãng đường không xa lắm, cả núi xác được đổ vào trong một cái hố chôn tập thể lộ thiên. Ông nằm yên chờ cho đến khi chắc chắn không còn ai ở gần đó, và sau đó ông chạy thục mạng – trong trạng thái trần truồng – 25 dặm để đến với bến bờ tự do.
Điều gì đã làm nên sự khác biệt giữa số phận của Stanislavsky Lech và hàng triệu người đã bỏ mạng tại các trại tập trung? Rõ ràng có một số yếu tố khác biệt, nhưng sự khác biệt ở đây là ông đã tự hỏi một câu hỏi khác biệt. Và khi ông hỏi đi hỏi lại nhiều lần, cùng với sự trông đợi không suy suyển, chắc chắn ông sẽ nhận được câu trả lời thích đáng.
CÂU HỎI XÁC ĐÁNG
Ta tự hỏi mình nhiều câu hỏi suốt cả ngày. Những câu ta hỏi kiểm soát sự tập trung của ta, cách ta nghĩ và cách ta cảm nhận.
Hỏi đúng là một trong những phương pháp chủ yếu giúp tôi xoay chuyển cuộc sống của mình. Tôi ngừng hỏi những câu đại loại như “Tại sao cuộc đời không công bằng như vậy?”, “Tại sao mọi kế hoạch của tôi chưa bao giờ ra ngô ra khoai gì cả?”. Thay vào đó, tôi bắt đầu hỏi những câu có thể mang lại cho tôi những câu trả lời hữu ích.
Hãy xin,
sẽ được;
hãy tìm,
sẽ gặp;
hãy gõ,
cửa sẽ mở.
- Matthew 7:7-11
Trước tiên, tôi đặt ra một số câu hỏi nhằm giải quyết các vấn đề. Những câu hỏi này giúp tôi chuẩn bị khám phá và tìm thấy các giải pháp bất cứ khi nào một vấn đề mới xuất hiện.
Những câu hỏi giúp giải quyết vấn đề
1. Vấn đề rắc rối này có mặt tích cực nào không?
2. Điều gì vẫn chưa hoàn hảo?
3. Điều gì tôi sẵn sàng thực hiện để đạt được kết quả mong muốn?
4. Điều gì tôi sẵn sàng không thực hiện nữa để đạt được kết quả mong muốn?
5. Làm sao để tôi cảm thấy thích thú trong lúc làm những điều cần thiết giúp đạt được kết quả mong muốn?
Nếu bạn gặp rắc rối trong việc trả lời bất kỳ câu hỏi nào ở trên, hãy dùng từ có thể – ví dụ, “Điều gì có thể làm tôi cảm thấy hạnh phúc về cuộc sống của mình ngay lúc này?”.
Tôi cũng tự hỏi một loạt câu hỏi mỗi sáng khi thức dậy và một loạt câu hỏi khác mỗi tối trước khi chìm vào giấc ngủ. Những câu hỏi này mang đến cho tôi một cảm giác tuyệt vời suốt cả ngày và kết thúc mỗi ngày của tôi trong một tâm trạng hân hoan.
Những câu hỏi tiếp thêm nghị lực vào buổi sáng
1. Tôi hạnh phúc về điều gì trong cuộc sống hiện tại? Điều gì khiến tôi hạnh phúc? Điều đó làm tôi cảm thấy thế nào?
2. Tôi cảm thấy phấn khích về điều gì trong cuộc sống hiện tại? Điều gì khiến tôi phấn khích? Điều đó làm tôi cảm thấy thế nào?
3. Tôi tự hào về điều gì trong cuộc sống hiện tại? Điều gì khiến tôi tự hào? Điều đó làm tôi cảm thấy thế nào?
4. Tôi cảm thấy biết ơn về điều gì trong cuộc sống hiện tại? Điều gì khiến tôi cảm thấy biết ơn? Điều đó làm tôi cảm thấy thế nào?
5. Tôi thích thú về điều gì nhất trong cuộc sống hiện tại? Điều gì khiến tôi thích thú? Điều đó làm tôi cảm thấy thế nào?
6. Tôi nhiệt tâm với điều gì trong cuộc sống hiện tại? Điều gì khiến tôi thích thú? Điều đó làm tôi cảm thấy thế nào?
7. Tôi yêu thương ai? Và ai yêu thương tôi? Điều gì làm cho tôi trở nên đáng yêu? Điều đó làm tôi cảm thấy thế nào?
Những câu hỏi tiếp thêm nghị lực vào buổi tối
1. Hôm nay tôi đã cho đi điều gì? Tôi đã cho đi bằng cách nào?
2. Tôi đã học được điều gì hôm nay?
3. Ngày hôm nay đã làm gia tăng chất lượng cuộc sống của tôi thế nào? Tôi có thể sử dụng ngày hôm nay như một khoản đầu tư cho tương lai của mình như thế nào?
Những câu hỏi này như chiếc phao cứu sinh cho đời tôi. Chúng cũng sẽ giúp bạn thay đổi sự tập trung, và có thể giúp bạn thay đổi cả cuộc đời mình.
MÓN QUÀ TỪ NHỮNG CÂU HỎI TUYỆT VỜI
Một khi bạn biết cách hỏi những câu hỏi tạo sức mạnh, bạn có thể không chỉ giúp đỡ bản thân mà còn giúp được người khác. Một lần, ở thành phố New York, tôi đã gặp lại một người bạn và cũng là đối tác kinh doanh để ăn trưa cùng nhau. Anh là một luật sư nổi tiếng, và tôi ngưỡng mộ anh vì thành công của anh trong kinh doanh và vì sự nghiệp anh đã gầy dựng từ khi còn là một chàng trai trẻ. Nhưng ngày hôm đó, anh đang đau khổ với một chuyện mà anh nghĩ đó là một cú đánh gây hủy hoại nghiêm trọng – người cộng sự của anh đã rời bỏ công ty, để lại cho anh một khoản chi phí kinh doanh khổng lồ và chẳng có ý tưởng nào có thể xoay chuyển tình hình.
Hãy nhớ rằng sự tập trung của anh ấy sẽ quyết định ý nghĩa sự việc. Trong bất kỳ tình huống nào, bạn có thể tập trung vào điều khiến bạn cảm thấy tích cực hơn hoặc vào điều khiến bạn cảm thấy tiêu cực hơn – và bất kỳ thứ gì bạn tìm, bạn sẽ thấy. Vấn đề là anh ấy đang tự hỏi bản thân những câu hỏi sai lầm: “Làm sao mà người cộng sự tôi luôn tin tưởng lại bỏ rơi tôi kiểu này? Anh ta có cắn rứt lương tâm không? Anh ta có biết chuyện này đang hủy hoại cuộc sống của tôi như thế nào không? Anh ta có nhận ra rằng tôi không thể vượt qua chuyện này mà không có sự trợ giúp của anh ta không? Tôi sẽ giải thích như thế nào với khách hàng rằng tôi không thể duy trì việc kinh doanh thêm nữa?”. Tất cả những câu hỏi này đều mang tính giả định, rằng đời anh ấy đã bị hủy hoại hoàn toàn. Nhưng sự thật nào phải thế!
Những câu hỏi đúng đã trở thành phao cứu sinh cho tôi.
Có nhiều cách có thể giúp anh ấy, nhưng tôi đã quyết định rằng tôi sẽ chỉ hỏi anh một vài câu hỏi. Vì vậy tôi bắt đầu bằng cách hỏi anh ấy Những câu hỏi tiếp thêm nghị lực vào buổi sáng, kế đó là Những câu hỏi giúp giải quyết vấn đề.
Đầu tiên tôi hỏi anh: “Điều gì làm anh cảm thấy hạnh phúc? Tôi biết hỏi vậy nghe có vẻ thật ngu ngốc, buồn cười và lạc quan tếu, nhưng tôi rất tò mò muốn biết điều gì làm anh thực sự cảm thấy hạnh phúc?”. Phản hồi đầu tiên của anh ấy là: “Không gì cả”.
Tôi hỏi tiếp: “Điều gì có thể làm anh cảm thấy hạnh phúc ngay lúc này nếu anh muốn?”. Anh ấy suy nghĩ một lúc, rồi nói: “Tôi thực sự cảm thấy hạnh phúc về vợ tôi, cô ấy hiện giờ rất tuyệt vời, và mối quan hệ của chúng tôi rất thân mật”. Kế đó, tôi hỏi anh: “Mỗi khi anh nghĩ về sự gần gũi giữa anh và cô ấy, điều đó khiến anh cảm thấy hạnh phúc như thế nào?”. Anh trả lời: “Đó là một trong những món quà đáng kinh ngạc mà cuộc sống ban tặng cho tôi”. Tôi nói: “Cô ấy hẳn phải là một người phụ nữ đặc biệt phải không?”. Anh ấy bắt đầu tập trung cảm xúc về vợ, và anh lập tức cảm thấy tích cực hơn.
Bạn có thể cho rằng chẳng qua tôi chỉ đang làm anh ấy phân tâm thôi, nhưng tôi thực sự đang giúp anh ấy đạt được một trạng thái cảm xúc tốt hơn, và trong trạng thái tốt lành đó anh ấy có thể nghĩ ra những cách ứng phó tốt hơn với mọi sự.
Tôi đã hỏi anh còn điều gì khác khiến anh cảm thấy hạnh phúc không. Anh bắt đầu nói rằng lẽ ra anh nên cảm thấy vui vì anh vừa giúp một tác giả ký được hợp đồng xuất bản cuốn sách đầu tiên, và tác giả đó đã vui mừng thế nào. Anh nói với tôi rằng anh nên cảm thấy tự hào về điều đó, nhưng anh đã không như thế.
“Nếu lúc đó anh cảm thấy tự hào’’, tôi hỏi anh, “cảm giác đó sẽ ra sao?”.
Khi anh nghĩ cảm giác đó sẽ rất tuyệt vời, trạng thái cảm xúc của anh bắt đầu thay đổi. Tôi hỏi tiếp: “Điều gì khác làm anh cảm thấy tự hào?”. Anh trả lời: “Tôi thực sự tự hào về những đứa con tôi. Chúng biết quan tâm tới mọi người, và chúng biết tự chăm sóc bản thân. Tôi nghĩ rằng khi lớn lên chúng sẽ trở thành những người đàn ông và những người phụ nữ mẫu mực và tôi tự hào rằng đó là con tôi. Chúng là một phần di sản của tôi”.
“Điều đó giúp anh nhận ra mình đã có ảnh hưởng tích cực như thế nào phải không?”, tôi hỏi, và người đàn ông ấy – người vừa nãy mới đinh ninh rằng cuộc sống của mình đã chấm hết – giờ đã hồi sinh.
Tiếp theo tôi hỏi điều gì anh ấy cảm thấy biết ơn. Anh nói rằng anh thực sự biết ơn rằng anh đã vượt qua những giai đoạn khó khăn khi còn trẻ và trở thành một luật sư, rằng anh đã xây dựng sự nghiệp của mình từ con số không, rằng anh đã sống hết mình với “Giấc mơ Mỹ”. Sau đó tôi hỏi: “Điều gì khiến anh cảm thấy hứng thú?”. Anh đáp: “Quả thực, tôi cảm thấy hứng thú rằng giờ đây tôi có cơ hội tạo ra sự thay đổi”.
Lần đầu tiên từ nãy đến giờ anh nảy ra ý niệm đó, và anh đã làm được bởi vì anh đã thay đổi trạng thái của mình một cách triệt để. Tôi hỏi anh: “Ai là người anh yêu thương, và ai là người yêu thương anh?”. Anh bắt đầu kể về gia đình mình và về sự gần gũi, thân thiết đáng kinh ngạc của họ.
Kế đó tôi hỏi anh một câu hỏi thực sự khó: “Đâu là mặt tích cực mà sự rời bỏ của người cộng sự đã mang lại cho anh?”. Anh trả lời: “Bạn biết đấy, điều tích cực trong chuyện này là tôi ghét đi vào nội thành mỗi ngày, và tôi thích ở nhà mình tại Connecticut. Một điều hay ho khác trong chuyện này là tôi nhìn nhận mọi thứ theo một góc nhìn mới”. Nó khiến anh nghĩ về chuỗi các khả năng, và anh quyết định mở một văn phòng mới tại Connecticut, chỉ cách 5 phút đi lại từ nhà, đưa con trai anh vào công ty, và có một dịch vụ trả lời cuộc gọi tại Manhattan. Anh thấy hào hứng đến mức anh đã quyết định tìm chỗ cho văn phòng mới ngay lập tức.
Trong vòng vài phút, sức mạnh của những câu hỏi đã phát huy tác dụng diệu kỳ của chúng. Phải chăng sức mạnh ấy đã có sẵn ở đó? Dĩ nhiên rồi, nhưng những câu hỏi anh tự đặt ra đã khiến anh cảm thấy tuyệt vọng, khiến anh xem mình như là một ông già bất lực mất hết tất cả. Trên thực tế, cuộc sống đã gửi tặng anh một món quà to lớn, nhưng anh đã không đủ khả năng nhìn thấy sự thật mãi cho đến khi anh bắt đầu hỏi mình những câu hỏi xác đáng.
Một công cụ khác giúp thay đổi cuộc sống chính là hệ sinh lý trong cơ thể của bạn. Đó là gì? Hãy để tôi chia sẻ với bạn thêm về nó…