Bạn à, Đạo Phật là đạo đến để mà thấy. Nhớ nhé. Đức Phật dạy ta thực tập lời Ngài dạy và phải có Văn tuệ, Tư tuệ, Tu tuệ (Văn – Tư – Tu). Phải có Pháp học, Pháp hành và Pháp thành. Khâu cuối cùng là thực hành, là trải nghiệm, là kết quả. Trải nghiệm (từ khác là Thân chứng) là tối quan trọng.
Ngày xưa tôi đọc nhiều lắm. Cứ đọc. Đọc ngày đêm. Nhưng chưa thật sự chú tâm vào thực hành. Về sau này, càng về sau mới càng thấy rõ rằng việc thực hành rất rất quan trọng. Giải thoát hay không là biết ngay qua thực hành.
Tôi bay từ Hà Nội đi Paris. Thời gian bay là hơn 12 tiếng. Rất nhiều người khó chịu vì phải ngồi “gò bó” trong cái ghế nhỏ một thời gian quá dài. Nhất là ai ngồi phía trong. Lúc đi vệ sinh cũng thấy ngại vì vướng 2 người bên ngoài.
May thay tôi biết đến thiền, có thực hành Pháp của Phật nên vào ghế ngồi và ngay lập tức theo dõi hơi thở 4 bước. Rồi tôi siết hơi chặt răng lưỡi, để tâm tự nhiên. Cứ thế tôi thiền. Hơn 12 tiếng ngồi trên máy bay là quãng thời gian hành thiền tuyệt vời!
Thực tế là trước đó, khi đi từ nhà đến sân bay tôi đã chú tâm vào các cảm giác trên thân rồi. Xuống xe, lấy hành lý, đẩy hành lý vào check in,… tất cả tôi luôn nhắc mình thực hành Chánh niệm. Vậy nên luôn nhẹ nhàng, thư giãn, an nhiên.
Rồi lúc xếp hàng làm thủ tục bay nữa. Hôm nay anh làm thủ tục xin lỗi trước rằng anh là nhân viên mới nên sẽ làm chậm, mong chúng tôi thông cảm. Có một cô nhân viên có thâm niên đứng sau trợ giúp. Anh xem kỹ visa vào Pháp, vào Cuba. Nhưng có một lỗi anh ấy không để ý rằng 1 thành viên trong đoàn chúng tôi có hộ chiếu Công vụ nên vào Cuba không cần visa. Thế là tôi theo dõi hơi thở và bình tĩnh, thư giãn chờ đợi.
Tiếp đó là các thủ tục xuất cảnh khỏi Việt Nam, vào phòng chờ,…, tôi vẫn nhắc mình chánh niệm. Tôi bước những bước rất thư giãn và thảnh thơi. Thư giãn ngồi uống nước. Bình an ngồi thiền đến giờ bay. An nhiên lắm.
Nói thật luôn rằng tôi là chúa hay đi công tác, nhất là nước ngoài. Quãng thời gian chờ đợi làm thủ tục check in, xuất nhập cảnh, nối chuyến luôn là nỗi khiếp đảm hoặc ít nhất là e ngại, đau khổ của nhiều người. Nhưng tôi thì không. Lúc nào cũng nhắc mình thả lỏng toàn thân, buông thư toàn thân và chú tâm các cảm giác trên thân. Chỉ thế thôi. Và luôn thấy bình an.
Ngồi trên máy bay, tôi nhìn ra cửa sổ. Nhãn thức ghi nhận các cảm giác hình ảnh là những đám mây bên dưới. Nhiều lúc có những hình ảnh rất thú vị. Nhưng tất cả chỉ là cảm giác hình ảnh.
Ngồi bên cạnh, khi là một anh da đen, lúc là một bác người Âu, khi là cô gái châu Á. Tôi ghi nhận các cảm giác. Chỉ là cảm giác hình ảnh về họ hoặc các cảm giác âm thanh khi họ nói chuyện. Hết. Nên tâm không phân biệt và thấy bình an, nhẹ nhàng.
Tôi luôn nhắc mình rằng mình là Phật tử tức là con Phật. Là con Phật thì cần thực hành lời Phật dạy để có 1 phần thành tựu như Phật, như tục ngữ có câu “Con nhà tông chẳng giống lông cũng giống cánh” mà. Tôi thực hành lời dạy của Phật hơn là lễ bái Phật, xin cái này, cầu cái kia. Thế đấy!
Đang ngồi trên máy bay tôi nhớ đến câu chuyện một vị tỳ kheo sắp chết. Thầy ấy đến đảnh lễ Đức Phật và nói rằng lúc này thầy ấy không có băn khoăn, hối hận gì cả vì trước khi chết thầy ấy đã được đến để đảnh lễ, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Thế Tôn. Đức Phật liền mắng ngay rằng có cái gì trong tấm thân hôi hám này của Phật để mà chiêm ngưỡng. Rằng “Ai thấy Lý Duyên Khởi là thấy Pháp, ai thấy Pháp là thấy Phật.”
Câu chuyện này thấm đẫm trong tôi từ khi đọc. Điều quan trọng nhất của tôi và của bạn là thấy Lý Duyên Khởi, thấy Pháp của Phật chứ không phải quỳ xuống đảnh lễ Ngài, để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Ngài. Chính Ngài cũng tự nói ra rằng trong tấm thân của Ngài cũng hôi hám như chúng ta nên đâu có gì mà đảnh lễ, mà chiêm ngưỡng.
Tôi giật mình bởi vì kể cả thời Phật còn tại thế, mà nếu tôi và bạn có sống bên cạnh Ngài để nhìn, để chiêm ngưỡng ngày đêm thì có ích gì. Chẳng được lợi ích gì cả. Ngài Anan là thị giả của Ngài, nghe Ngài giảng bao nhiêu bài kinh, thuộc lòng các bài kinh đó, nhờ ngài Anan mà ta mới có kinh Phật ngày nay, thế mà đến lúc Phật nhập diệt, ngài Anan đã chứng quả đâu.
Tôi giật mình nhận ra rằng cái căn bản nhất là Pháp mà Đức Phật dạy. Đó là Bát Chánh Đạo, là Tứ Thánh Đế. Mình là con Phật đúng nhất khi thực hành có kết quả, dù chỉ một phần.
Rồi tôi mang Kinh Phật ra đối chiếu. Trong Tăng Chi Bộ Kinh có giảng về chớ vội tin lời Phật dạy.
“Một thời Tôn giả Nandaka trú ở Sàvatthi, tại Ðông Viên, ở lâu đài mẹ của Migàra. Rồi Sàlhà, cháu của Migàra, và Rohana, cháu của Pekhuniya đi đến Tôn giả Nandaka. Sau khi đến, đảnh lễ Tôn giả Nandaka rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn giả Nandaka nói với Sàlhà, cháu trai của Migàra như sau:
Hãy đến, này các Sàlhà, chớ có tin vì nghe theo truyền thống; chớ có tin vì nghe theo người ta nói; chớ có tin vì được kinh tạng truyền tụng; chớ có tin vì nhân lý luận siêu hình; chớ có tin vì đúng theo một lập trường; chớ có tin vì đánh giá hời hợt các dữ kiện; chớ có tin vì phù hợp với định kiến; chớ có tin vì xuất phát từ nơi có uy quyền; chớ có tin vì vị sa môn là bậc đạo sư của mình. Nhưng này các Sàlhà, khi nào tự mình biết như sau: “Các pháp này là bất thiện; các pháp này là có tội; các pháp này bị người trí quở trách; các pháp này nếu được thực hành và chấp nhận, đưa lại bất hạnh và đau khổ”, thời này các Sàlhà, các thầy cần phải từ bỏ chúng.”
Rồi Ngài tiếp tục giảng rằng “Người có tham này bị tham chinh phục, giết các sinh loại, lấy của không cho, đi đến vợ người, nói láo, khích lệ người khác cùng làm như vậy, như vậy có làm người ấy bất hạnh đau khổ lâu dài. Người có sân này bị sân chinh phục, giết các sinh loại, lấy của không cho, đi đến vợ người, nói láo, khích lệ người khác cũng làm như vậy, như vậy có làm người ấy bất hạnh đau khổ lâu dài. Người có si này bị si chinh phục, giết các sinh loại, lấy của không cho, đi đến vợ người, nói láo, khích lệ người khác cũng làm như vậy, như vậy có làm người ấy bất hạnh đau khổ lâu dài. Các pháp này là bất thiện. Các pháp này là có tội. Các pháp này là bị người có trí quở trách, chúng đưa lại bất hạnh đau khổ.”
Rồi Ngài giảng tiếp rằng “Không tham khi khởi lên trong nội tâm người nào, khởi lên như vậy là đưa lại hạnh phúc lâu dài cho người ấy. Người không tham, không bị tham chinh phục, tâm không bị xâm chiếm, không giết các sinh vật, không lấy của không cho, không đi đến vợ người, không nói láo, khích lệ người khác cũng làm như vậy làm cho người ấy được hạnh phúc, an lạc lâu dài.”
Tiếp theo nữa Ngài giảng rằng “Không sân, không si khi khởi lên trong nội tâm người nào, khởi lên như vậy là đưa lại hạnh phúc lâu dài cho người ấy. Không bị sân, không bị si chinh phục, tâm không bị xâm chiếm, không giết các sinh vật, không lấy của không cho, không đi đến vợ người, không nói láo, khích lệ người khác cũng làm như vậy. Như vậy, làm cho người ấy được hạnh phúc, an lạc lâu dài. Những pháp này là không có tội, được người trí tán thán đưa đến hạnh phúc an lạc.”
Ngài còn giảng thêm rằng khi nào tự mình biết rằng các pháp này là thiện, các pháp này không có tội, các pháp này được các người trí tán thán, các pháp này nếu được thực hiện, được chấp thuận, đưa lại hạnh phúc an lạc, hãy chứng đạt và an trú.
Vị Thánh đệ tử nào ly tham, ly sân, ly si như vậy, tỉnh giác, chánh niệm, với tâm câu hữu với Từ ... với tâm câu hữu với Bi ... với tâm câu hữu với Hỷ ... với tâm câu hữu với Xả, biến mãn một phương, cũng vậy phương thứ hai, cũng vậy phương thứ ba, cũng vậy phương thứ tư. Như vậy, cùng khắp thế giới, trên, dưới, bề ngang, hết thảy phương xứ, cùng khắp vô biên giới, vị ấy an trú biến mãn với tâm câu hữu với xả, quảng đại, đại hành, vô biên, không hận, không sân. Vị ấy rõ biết như sau: “Có trạng thái này, có trạng thái liệt, có trạng thái thù thắng, có xuất ly ra khỏi tưởng giới này.” Do vị ấy biết như vậy, thấy như vậy, tâm được giải thoát khỏi dục lậu, tâm được giải thoát khỏi vô minh lậu. Trong sự giải thoát, trí khởi lên: “Ta đã được giải thoát”. Vị ấy rõ biết: “Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, các việc nên làm đã làm, không còn trở lui trạng thái này nữa”.
Vị ấy rõ biết như sau: “Trước ta có tham, tham ấy là bất thiện. Nay ta không có nữa. Như vầy là thiện. Trước ta có sân, sân ấy là bất thiện. Nay ta không có nữa. Như vầy là thiện. Trước ta có si, si ấy là bất thiện. Nay ta không có nữa. Như vậy là thiện”. Như vậy, ngay trong đời sống hiện tại, vị ấy được giải thoát khỏi hy cầu, được tịch tịnh, được thanh lương, cảm thấy an lạc, tự mình an trú trong Phạm tánh.”
Tôi ngồi trên máy bay và đọc đi đọc lại đoạn kinh này trong Tăng Chi Bộ và thấy hỷ lạc tràn dâng. Tôi cũng rất muốn bạn đọc lại cùng tôi vài lần, ít nhất là 3 lần nhé. Đọc để ngấm, để hiểu rõ và để từng bước thực hành. Chỉ có thực hành lời Phật và các vị Thánh tăng dạy, chúng ta mới từng bước có hỷ lạc và khinh an, có thể từng bước giải thoát.
Ngày mai chúng ta lại chia sẻ tiếp.