T
ôi hân hạnh được giới thiệu Tiến trình thành nhân, bản dịch từ On Becoming a Person, một cuốn sách rất nổi tiếng của nhà tâm lí học Hoa Kì – Carl Rogers.
Carl Rogers sinh năm 1902 tại Oak Park, một vùng ngoại ô của Chicago. Ông bước vào ngành hướng dẫn trẻ em và trị liệu tâm lí năm 1928. Sau khi lấy bằng Tiến sĩ Tâm lí, ông phụ trách phân khoa Nghiên cứu Tâm lí Trẻ em tại Đại học Rochster. Từ năm 1940 trở đi, Rogers được mời dạy tại Đại học Ohio (1940 - 1945), Đại học Chicago (1945 - 1947) và Đại học Wisconsin (1957 - 1963).
Những nét chính trong phương pháp trị liệu của ông thành hình trong mười năm kinh nghiệm với trẻ em và người lớn, được trình bày trong cuốn Counseling and Psychotherapy (Tư vấn và Trị liệu tâm lí, 1942). Sau đó một thời gian, ông hệ thống hóa tư tưởng của mình và đặt tên cho đường hướng trị liệu mới mà ông đã vạch ra trong cuốn Client – Centered Therapy (Liệu pháp Thân chủ - trọng tâm) xuất bản năm 1951.
Mười năm sau, năm 1961, với On Becoming a Person (Tiến trình thành nhân), Rogers cho in những bài diễn thuyết tiêu biểu nhất cho suy nghĩ của ông trước những vấn đề khoa học, triết học, tâm lí, giáo dục, xã hội, được đặt ra cho một nhà tâm lí học và trị liệu trong hơn ba mươi năm (1928 - 1961). Mặc dù sau này Rogers có viết thêm rất nhiều, nhưng On Becoming a Person đã có một ảnh hưởng rất lớn khắp thế giới và được coi như sách giáo khoa trong ngành Tâm lí trị liệu.
Từ năm 1964 cho đến năm 1987 khi ông qua đời, Rogers sống tại La Jolla, California, nơi ông sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Con người (Center for Study of the Person). Trung tâm này gồm có 40 chuyên viên tâm lí, xã hội, giáo dục. Họ gặp nhau thường xuyên để trao đổi kinh nghiệm và thực hiện nhiều chương trình chung, hướng về mục tiêu nhân bản. Cùng lúc, Rogers tiếp tục giảng dạy, trị liệu, hội họp, điều hành những “nhóm gặp gỡ căn bản” (basic encounter group), vẽ tranh, chụp ảnh, làm vườn và viết sách báo.
Ngoài những bài đăng trên báo chí, ông đã xuất bản: Person to Person (Người với Người, 1967); Freedom to Learn (Tự do học hỏi, 1969); Carl Rogers on Encounter Group (Carl Rogers nói về Nhóm gặp gỡ, 1970); Becoming Partners: Marriage and Its Alternatives (Trở thành đồng nhiệm: Hôn nhân và những lựa chọn khác, 1972); Carl Rogers on Personal Power (Carl Rogers nói về Quyền lực con người, 1977); A way of Being (Một nếp sống, 1980).
Những năm sau này, Rogers được mời đi hướng dẫn những nhóm gặp gỡ căn bản ở Nam Mĩ, châu Âu, Nga và châu Phi. Ông đang dự định đi Nam Phi hè năm 1987 thì qua đời vào tháng Hai năm đó.
Đương thời, ông nhận thấy rằng, những công trình hơn 50 năm qua của ông trong ngành Tâm lí trị liệu đã giải thoát nhiều cuộc đời khỏi bóng tối dày đặc tâm bệnh. Đồng thời, những khám phá của ông về tâm lí xã hội, năng động nhóm, tương quan giữa con người đã khơi dậy những thái độ mới trong cách sống và liên hệ với tha nhân. Trong lĩnh vực đó, ảnh hưởng của ông cũng sâu đậm và rộng lớn.
Phương hướng tâm lí trị liệu của Rogers rất gần gũi với Á Đông: Bản chất con người là thiện, với những khuynh hướng tiến đến phát triển tiềm năng và xã hội hóa. Nhưng luôn có những người gặp vướng mắc chỗ nào đó và cần được trợ giúp để tìm lại động lực căn bản nơi mình. Phương pháp Rogers đặt trọng tâm nơi thân chủ, tin tưởng sức bật dậy nơi con người, và cung cấp mọi điều kiện để giúp thân chủ đối diện với chính mình, hầu giải tỏa sự bế tắc của bản thân.
On Becoming a Person gồm 21 chương. Chúng tôi đã chọn 14 chương để giới thiệu tới độc giả trong ấn phẩm này. Bảy chương còn lại đào sâu những vấn đề triết học và nghiên cứu, chúng tôi hi vọng sẽ có dịp bổ sung cho những độc giả có nhu cầu đọc trọn vẹn nguyên bản.
Trước khi dứt lời, tôi muốn bày tỏ lòng cảm phục đối với một người thầy vô cùng lỗi lạc và cũng hết sức khiêm tốn. Với ông, mọi người dám là mình, vì ông không mảy may phòng vệ. Ông đón nhận người khác và cuộc sống như nó hiện ra ngay lúc đó, trong một bầu không khí phóng khoáng, lộng gió, tươi mát và hồn nhiên.
Mùa thu 1986, ông sang Mat-xcơ-va để đáp lại lời mời của các nhà tâm lí và đây là cảm tưởng của hai người đã đón tiếp ông: “Thế giới có những người thông minh kiệt xuất, còn Rogers là người có nhân cách kiệt xuất. Lần đầu tiên chúng tôi thấy một con người tự do bên trong, thật sự chân thành với bản thân và với mọi người.” (A. Orlov và L. Radzikhoski).
Giờ đây, xin trân trọng mời bạn đọc tiếp xúc trực tiếp với tác giả và đi sâu vào tác phẩm vĩ đại của ông. Mong rằng, bạn luôn hứng thú mỗi lần lật giở những trang sách chân thật, đơn sơ, thâm trầm và đầy tình người này.
Thành phố Hồ Chí Minh, mùa xuân 1992
Tô Thị Ánh – Tiến sĩ Tâm lí