“Đất và hoa” - Dấu ấn đậm sâu trên từng chặng đường cách mạng

Đồng thời với ý nghĩa tư tưởng mà bao trùm là lòng trung thành vô hạn với Đảng, với Tổ quốc nhân dân; tình đồng chí, đồng đội son sắt, thủy chung; tình đoàn kết quân dân máu thịt; niềm tin tưởng, lạc quan cách mạng phơi phới; lòng yêu thương con người đằm thắm, vô bờ… Tập thơ “Đất và Hoa” của cụ Lê Tất Đắc còn là một kỷ vật có giá trị lịch sử của một người thuộc lớp tiền bối để lại cho đời.

Những bài thơ trong tập thơ “Đất và Hoa” gắn liền với những kỷ niệm sâu nặng, in đậm tâm hồn, tư tưởng của tác giả. Hiển hiện trong từng bài là khí phách của người chiến sĩ cộng sản, là hình ảnh cao đẹp của anh Bộ đội Cụ Hồ; là trái tim và tấm lòng nồng ấm của một người con đối với quê hương; một người chồng, người cha đối với tổ ấm gia đình… Hơn thế, qua tập thơ ta càng nhận rõ dấu ấn thời gian với những sự kiện lịch sử trên từng chặng đường cách mạng, cùng sự hy sinh của đồng bào, chiến sĩ cho sự nghiệp chung.

Để hiểu kỹ hơn và thêm phần trân trọng đối với tập thơ “Đất và Hoa” xin được khái quát đôi dòng về cuộc đời tác giả.

Cụ Lê Tất Đắc sinh ngày 10 tháng 10 năm 1906 tại Hoằng Phúc, Hoằng Hóa, Thanh Hóa. Với lòng yêu nước nồng nàn, ngay từ năm 1925 cụ đã tích cực tham gia các phong trào của học sinh chống lại chế độ thực dân, phong kiến. Năm 1928, cụ gia nhập Đảng Tân Việt cách mạng, năm 1929 chuyển sang Đông Dương cộng sản liên đoàn. Ngày 3 tháng 2 năm 1930, Đảng Cộng sản Đông Dương ra đời, cụ Lê Tất Đắc là một trong những đảng viên đầu tiên của Đảng. Cụ được cử làm bí thư chi bộ ga Vinh, sau đó tham gia Xứ ủy Trung Kỳ và thành lập Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Thanh Hóa. Từ tháng 6 năm 1931 đến tháng 8 năm 1939, cụ bị địch bắt, giam ở các nhà lao Vinh, Thanh Hóa, Quảng Nam và bị kết án 13 năm tù, bị đày đi Lao Bảo rồi Buôn Ma Thuột. Từ tháng 9 năm 1939 đến tháng 7 năm 1940, do phong trào đấu tranh của Mặt trận Bình Dân, cụ được ra tù và được Xứ ủy cử đi xây dựng cơ sở tại Nghệ An. Từ tháng 8 năm 1940 đến tháng 1 năm 1942 cụ bị địch bắt lại, bị kết án 12 năm tù và tiếp tục đày đi Buôn Ma Thuột. Từ tháng 2 năm 1942 đến tháng 1 năm 1944, cụ cùng đồng đội vượt ngục (trong đó có đồng chí Nguyễn Chí Thanh), về Thanh Hóa bắt liên lạc với các tổ chức cách mạng, xây dựng Đảng bộ, rồi cụ được bầu là Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa (7.1942). Từ tháng 2 năm 1944 đến tháng 4 năm 1944, cụ được Trung ương điều ra Hà Nội tham gia thành lập Thành ủy Hà Nội. Tháng 5 năm 1944 đến tháng 2 năm 1945, cụ bị địch bắt và bị kết án tù chung thân, bị giam tại nhà pha Hỏa Lò. Tháng 3 năm 1945, cụ vượt nhà pha, trở về Thanh Hóa tham gia chỉ huy chuẩn bị tổng khởi nghĩa. Tổng khởi nghĩa thành công, cụ được Trung ương chỉ định làm Chủ tịch tỉnh Thanh Hóa. Từ tháng 7 năm 1946 đến tháng 7 năm 1948, cụ về nhận công tác tại Bộ Quốc phòng, phụ trách Trường Chính trị viên quân đội sau đó giữ chức Phó Cục trưởng Chính trị Cục (nay là Tổng cục Chính trị); Trưởng phòng Tuyên truyền (tiền thân của Cục Tuyên huấn) kiêm Chủ nhiệm Báo Vệ Quốc quân (tiền thân của Báo Quân đội nhân dân), Giám đốc Nhà xuất bản Vệ Quốc quân (tiền thân của Nhà xuất bản Quân đội nhân dân). Từ tháng 8 năm 1948 đến tháng 6 năm 1951, cụ cùng đồng chí Lê Văn Lương phụ trách Trường Nguyễn Ái Quốc, Ủy viên Ban Tuyên huấn Trung ương, Ủy viên Ban trù bị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II. Từ tháng 7 năm 1951 đến tháng 2 năm 1953 cụ được cử đi học tại trường Mác - Lênin tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Từ tháng 3 năm 1953 đến tháng 7 năm 1977, cụ về công tác tại Bộ Nội vụ, lần lượt giữ các chức vụ: Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Ủy viên Ban Tổ chức Trung ương, Ủy viên Hội đồng Khen thưởng Trung ương, Ủy viên Bình dân học vụ Trung ương, Phó ban đón tiếp đồng bào, quân đội miền Nam tập kết, Thứ trưởng Bộ Nội vụ… Nhờ những công tác to lớn đóng góp cho sự nghiệp cách mạng, cụ đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huy hiệu 70 năm tuổi Đảng cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Ngày 19 tháng 3 năm 2000, do tuổi cao sức yếu, trái tim nhiệt huyết, giàu tình yêu thương của cụ đã ngừng đập. Cụ hưởng thọ 95 tuổi.

Ngay từ những ngày chập chững bước chân vào ngành xuất bản quân sự, tên tuổi của cụ đã trở thành niềm tự hào lớn, thôi thúc tôi phấn đấu vươn lên không ngừng để xứng đáng là một cán bộ biên tập tại Nhà xuất bản của những người lính giàu truyền thống. Những dòng viết về cụ trong tác phẩm “Lịch sử Nhà xuất bản Quân đội nhân dân” đã, đang và sẽ còn lung linh mãi: “… Do đặc điểm của việc xuất bản sách là không có tính định kỳ như báo và do đặc điểm về tổ chức của ta lúc này là “ít người nhiều việc” (trong năm 1947, lúc cao nhất quân số của Chính trị Cục cũng mới chỉ có 17 người) nên các cán bộ làm tuyên truyền và làm Báo Vệ quốc quân cũng đồng thời đảm đương nhiệm vụ xuất bản sách. Đồng chí Lê Tất Đắc, Phó Cục trưởng Chính trị Cục, Trưởng phòng Tuyên truyền, Chủ nhiệm Báo Vệ quốc quân, cũng đồng thời là Giám đốc đầu tiên của Nhà xuất bản Vệ quốc quân… Nhân dịp kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh mùng 2 tháng 9, tháng 8 năm 1947 Nhà xuất bản đã ấn hành cuốn tiểu thuyết đầu tiên. Đó là cuốn “Xổng cũi” của nhà văn Nguyễn Công Hoan. Đồng chí Lê Tất Đắc viết “Lời nhà xuất bản” giới thiệu nội dung cuốn sách… (Nhà xuất bản Quân đội nhân dân - 2000).

Để hướng tới kỷ niệm 60 năm Ngày thành lập Nhà xuất bản Quân đội nhân dân (11.7.1950 - 11.7.2010), đồng thời cũng là kỷ niệm 104 năm ngày sinh của cụ (10.10.1906 - 10.10.2010) và 10 năm ngày giỗ cụ (19.3.2000 - 19.3.2010), Nhà xuất bản Quân đội nhân dân đã phối hợp với gia đình cụ xuất bản tập thơ “Đất và Hoa”. Tập thơ được chia thành 3 phần: “Đường cách mạng”, “Quê hương gia đình”, “Đất và Hoa”. Tuy mỗi phần có một chủ điểm riêng nhưng ý nghĩa và giá trị chung của cả ba phần, những lời đầu của bài viết này đã khẳng định, chỉ xin nhấn mạnh thêm là: Cụ Lê Tất Đắc đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp cách mạng, cho Tổ quốc, nhân dân, tập thơ “Đất và Hoa” đã góp phần nhỏ để phản ánh sự nghiệp thiêng liêng ấy, đồng thời bản thân tác phẩm cũng là một sự cống hiến đáng trân trọng. Là một cán bộ, trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước - lớp hậu sinh, con cháu của cụ được biên tập tác phẩm “Đất và Hoa” - tác phẩm của vị Giám đốc Nhà xuất bản Vệ quốc quân đầu tiên, tôi vừa cảm động vừa thấy vinh dự biết bao. Xin được kính cẩn nghiêng mình trước anh linh của cụ và xin thầm nguyện với cụ rằng: Sát cánh cùng đồng đội, gắn bó máu thịt với nhân dân, không ngừng sáng tạo, đổi mới, cống hiến nhiều nhất tâm trí sức lực của mình cho sự nghiệp xuất bản quân sự mà cụ là một trong những người đã xây dựng nền móng vững chắc cho sự nghiệp vẻ vang ấy.

2010