Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence, viết tắt là AI) là một bộ phận thuộc lĩnh vực khoa học máy tính, là một môn khoa học kỹ thuật mới. Cụ thể, trí tuệ nhân tạo giúp máy tính có được những trí tuệ của con người như: biết suy nghĩ và lập luận để giải quyết vấn đề, biết giao tiếp do hiểu ngôn ngữ, tiếng nói, biết học và tự thích nghi... Khi Internet di động ngày càng được phát triển và không ngừng hoàn thiện như ngày hôm nay, “Internet + Trí tuệ nhân tạo” sẽ trở thành xúc tác mới cho cách mạng khoa học kỹ thuật và cải cách công nghiệp trong tương lai, thúc đẩy nâng cấp và chuyển đổi mô hình ngành nghề truyền thống.
Internet Vạn Vật (Internet of things) hay cụ thể hơn là mạng lưới vạn vật kết nối Internet, sẽ trở thành một xu thế. Ngày nay, phạm vi ứng dụng của trí tuệ nhân tạo vô cùng rộng rãi. Ví dụ, bạn có thể nhờ tới chiếc loa thông minh đánh thức mình dậy, nhờ tới bản đồ chỉ dẫn khi ra ngoài, nhờ tới phần mềm chỉnh sửa để có một bức ảnh đẹp... Không biết bạn có cảm thấy quen thuộc với những cảnh tượng như thế này hay không? Có lẽ bạn không ý thức được rằng, đằng sau tất cả những điều này đều là ứng dụng của trí tuệ nhân tạo trong cuộc sống.
Tuy nhiên, nhiều ứng dụng của trí tuệ nhân tạo không chỉ dừng lại ở những điều này. Một sinh viên tốt nghiệp khoa Khoa học máy tính nói rằng: “Loài người cuối cùng sẽ khiến máy tính trở nên thông minh, vượt xa khối óc của con người.”
Đương nhiên, nói trí tuệ nhân tạo đến rồi, không phải là nói máy móc đã có trí thông minh giống như con người. Vai trò của trí tuệ nhân tạo phải là giúp đỡ loài người phát triển rực rỡ hơn. Trong tương lai, mức thu nhập của người dân chủ yếu được quyết định bởi việc bạn có thể phối hợp ăn ý với máy móc hay không. Phối hợp càng hoàn mỹ, thì giá trị nghề nghiệp của bạn sẽ càng cao.
Đến nay, tốc độ phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo đã mang đến cho cuộc sống của chúng ta những ảnh hưởng và thay đổi nào? Những thay đổi này được thể hiện ở những phương diện nào? Xiaoice1 có khiến bạn cảm thấy thú vị không? Loa thông minh có thể thông qua mệnh lệnh bằng âm thanh mà giúp bạn khởi động máy tính có khiến bạn cảm thấy thật tiện ích? Dịch tự động và giáo dục thông minh có khiến bạn cảm thấy việc học tập trở nên thật nhẹ nhàng? Thanh toán qua “nhận dạng khuôn mặt” và xe ô tô tự lái có khiến bạn cảm thấy thật khó tin? Trí tuệ nhân tạo đã bước vào cuộc sống của con người một cách toàn diện, thẩm thấu vào mọi phương diện sản xuất, sinh hoạt của chúng ta. Trong tương lai, thành tựu của nó sẽ vượt ra khỏi phạm vi tưởng tượng của chúng ta.
1 Hệ thống AI được Microsoft STCA phát triển vào năm 2014 dựa trên khung tính toán cảm xúc. Thông qua việc áp dụng toàn diện các thuật toán, điện toán đám mây và dữ liệu lớn, Xiaoice áp dụng phương pháp nâng cấp đa thế hệ để dần dần hình thành một hệ thống trí tuệ nhân tạo hoàn chỉnh thành EQ.
Ở phương diện Tin tức, truyền thông trí tuệ nhân tạo có ứng dụng hết sức rộng rãi. Ví dụ, dữ liệu lớn và hệ thống đề xuất từ khóa của trí tuệ nhân tạo đã trở thành một điểm sáng của vô số ứng dụng tin tức. Ngoài ra, các công cụ sản xuất chương trình như robot viết tiểu thuyết, phần mềm chỉnh sửa video cũng lần lượt được ra mắt.
Ở phương diện Giáo dục, trí tuệ nhân tạo đã được ứng dụng trong giảng dạy phụ trợ, bài tập phụ đạo. Ngoài ra, nó còn được thiết kế để tiếp tục tìm tòi các mô hình học tập cá nhân hóa, “người học nào bài tập ấy”.
Ở phương diện Phân biệt ngữ âm và Phiên dịch, trí tuệ nhân tạo cung cấp nhiều loại ngôn ngữ thông dụng trên thế giới và các chỉ dẫn về cách phát âm.
Ở phương diện Tài chính, trí tuệ nhân tạo có thể thông qua dữ liệu đầu vào của một người để thiết kế ra phương án đầu tư, quản lý tài chính khả thi, hiệu quả nhất cho họ.
Ở phương diện Vận tải, các sản phẩm và dịch vụ như robot vận chuyển hàng hóa, hóa đơn điện tử, kho hàng tự động, đã nâng cao đáng kể tốc độ vận tải và chất lượng phục vụ của ngành chuyển phát nhanh.
Ở phương diện Bán lẻ, siêu thị không người bán đã thu hút sự chú ý của đông đảo mọi người. Ngoài ra, có thể thông qua phân tích thống kê và dự đoán số liệu để sản xuất sản phẩm, tiết kiệm tài nguyên một cách hiệu quả.
Ở phương diện Giao thông, ứng dụng bản đồ, hệ thống định vị toàn cầu GPS… đã được sử dụng rộng rãi, mang đến sự tiện lợi cho việc đi lại của con người; xe ô tô không người lái cũng khiến người ta phải kinh ngạc.
Ở phương diện Y tế, thông qua trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn, bác sĩ có thể nhờ sự trợ giúp của máy móc để sàng lọc, kiểm tra và phân tích hình ảnh y khoa, từ đó tiến hành chẩn đoán.
Ngoài ra, ứng dụng của trí tuệ nhân tạo không chỉ giới hạn ở các ngành nghề mới nổi, mà còn được sử dụng rộng rãi ở các ngành nghề truyền thống như nông nghiệp và công nghiệp.
Lưu Tùng – Phó Chủ tịch Tập đoàn Alibaba từng nói rằng: “Ngành chế tạo tiên tiến có thể là ngành nghề lớn nhất trên cán cân hiệu quả và lợi ích do trí tuệ nhân tạo mang lại.” Năm 2017, số liệu Alibaba Cloud cung cấp cho thấy, thông qua việc ứng dụng ET Brain2 trong sản xuất, Tập đoàn Hiệp Hâm đã nâng cao tỷ lệ sản phẩm không lỗi của mình lên đến hơn 1%, mang lại cho doanh nghiệp nguồn lợi nhuận khổng lồ; tương tự, nhờ việc ứng dụng công nghệ này mà Tập đoàn sản xuất lốp xe Zhongce Rubber đã nâng cao tỷ lệ sản phẩm không lỗi lên đến gần 5%.
2 Chương trình toàn diện nhằm ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào giải quyết các vấn đề của các ngành công nghiệp truyền thông của Alibaba Cloud.
Ở phương diện Xếp hạng tín dụng3 nhờ sự trợ giúp của robot và dữ liệu lớn làm chủ đạo, hiệu suất dịch vụ tín dụng và tỷ lệ che phủ dịch vụ tài chính đã được nâng cao rõ rệt. Trong đó, tín dụng giáo dục về cơ bản đã dựa vào thời gian “giây” để phán đoán mức độ tín dụng của người vay.
3 Tiếng Anh là Credit rating: Đánh giá về rủi ro tín dụng và chất lượng tín dụng, thể hiện khả năng trả nợ (gốc, lãi hoặc cả hai) của đối tượng đi vay để đáp ứng các nghĩa vụ tài chính một cách đầy đủ và đúng hạn thông qua hệ thống xếp hạng theo ký hiệu.
Ở phương diện Quản lý trị an xã hội, trí tuệ nhân tạo cũng có ảnh hưởng quan trọng. Có chuyên gia dự đoán rằng, cùng với sự phát triển của công nghệ trí tuệ nhân tạo, khi chính phủ tiến hành công tác quản lý trong tương lai, có thể sẽ chuyển đổi từ phương thức quản lý kiểu theo sau sang phương thức quản lý kiểu dự đoán, làm như vậy sẽ nâng cao đáng kể hiệu suất quản lý.
Đối với chúng ta, trí tuệ nhân tạo sẽ còn thay thế một số công việc, ví dụ những công việc mang tính lặp lại như hỗ trợ khách hàng trực tuyến, phiên dịch tốc ký, tài xế, từ đó tiến tới thay đổi triệt để cuộc sống của chúng ta.
Ngày nay, nhiều hình thức công việc mới đã ra đời nhờ có sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo. Trong quá trình kết nối và hợp tác với trí tuệ nhân tạo, con người đang không ngừng đổi mới phương thức tư duy của mình. Trước kia, chúng ta chỉ có phương thức tư duy của con người để tham khảo. Ngày nay, chúng ta có thể bắt tay với mô thức trí tuệ nhân tạo. Trí tuệ nhân tạo không hề xung đột với tư duy của con người, mà có tác dụng bổ sung cho nhau, cùng nhau thay đổi, gây dựng tương lai. Chỉ dựa vào một sợi dây điện nhỏ, dòng sông trí tuệ của con người sẽ chảy mãi không ngừng. Hàng trăm năm trước, nước Anh đã chinh phục được cả thế giới nhờ động cơ hơi nước; hơn trăm năm trước, Mỹ đã đưa rất nhiều sản phẩm bước lên con đường điện tử hóa, tạo ra nguồn của cải dồi dào, thúc đẩy nền kinh tế Mỹ phát triển phồn vinh. Máy bơm thêm điện lực, liền trở thành máy bơm điện; thùng giặt quần áo nối với nguồn điện, liền trở thành máy giặt. Con người hết lần này đến lần khác đã sáng tạo ra thế giới mới.
Những người dân bình thường như chúng ta không cần phải tự sáng tạo ra trí tuệ nhân tạo, chỉ cần mua/xin quyền sử dụng nó. Dựa vào phần sức mạnh này, một người cũng có thể đánh lại thiên quân vạn mã trên chiến trường không khói thuốc súng. Lấy đây làm nền tảng, để tạo ra thay đổi, sẽ có công năng mới ra đời. Trí tuệ nhân tạo không phải là đặc quyền của số ít người, mà là tài sản chung của mọi người. Nó giúp mở rộng tư duy của chúng ta, nâng cao khả năng sáng tạo của chúng ta.
Chúng ta từng có ảo tưởng tươi đẹp về trí tuệ nhân tạo, hy vọng nó có một “cơ thể” giống như con người. Đến nay, cánh tay robot được đưa vào sử dụng mặc dù không thể linh hoạt như cánh tay con người, nhưng có thể giúp chúng ta hoàn thành những nhiệm vụ khó khăn, phức tạp hay có tính lặp lại. Ví dụ, sử dụng robot để phát hiện và thống kê lỗi sai trên sản phẩm. Khi chúng ta thêm trí tuệ nhân tạo vào, nó còn có thể tự động sửa các lỗi sai này.
Có một loại robot có thể quan sát hành vi của bạn bằng một mắt, sau đó tiến hành mô phỏng, sử dụng con mắt còn lại để chuyển hóa những thứ nhìn thấy thành số liệu và tiến hành phân tích trong vi mạch. Trong tương lai, con người có thể cùng làm việc với robot, thậm chí cùng suy nghĩ với robot. Loại robot này đã được cài đặt lập trình đặc biệt, không làm tổn thương đến con người. Trong thời đại trí tuệ nhân tạo, rất nhiều công việc có thể sẽ bị robot thay thế, nhưng cũng sẽ có công việc mới dành cho con người ra đời.
Trí tuệ nhân tạo sẽ không ngừng tham gia vào bất kì công việc nào cần đến lực lượng sản xuất. Hơn 200 năm trước, 70% lực lượng lao động của Mỹ làm thuê ở nông trường. Cùng với sự phổ cập tự động hóa, robot đã thay thế nông dân làm những công việc khô khan, phức tạp, còn nông dân được giải phóng đôi tay, thử sức ở các công việc khác. Trí tuệ nhân tạo đã đạt được thành tựu xuất sắc, hiệu suất làm việc của robot cao hơn con người nhiều lần, đây chính là ước nguyện ban đầu của con người khi thiết kế ra nó.
Trí tuệ nhân tạo vừa là thương phẩm, vừa là sản phẩm. Nó làm được rất nhiều việc con người không thể làm được, cũng có thể dẫn dắt chúng ta tiến hành suy nghĩ theo cách khác biệt. Thực tế ảo (Virtual Reality, viết tắt là VR) là một hệ thống mô phỏng có thể tạo lập và thể nghiệm thế giới ảo. Nó sử dụng công nghệ máy tính để tạo ra một môi trường giả lập có sự tương tác và thay đổi theo ý muốn của người dùng khiến họ đắm chìm vào trong thế giới này. Nó từng phát triển rất nhanh chóng ở Thung lũng Silicon, và bất kể bạn ở nơi nào, công nghệ thực tế ảo đều có thể thỏa mãn nhu cầu của bạn.
Tương tác thực tế ảo (Augmented Reality, viết tắt là AR) là công nghệ giúp người dùng có thể nhìn thấy vật phẩm ảo, gặp gỡ người ảo trong một không gian ảo. Trong thế giới ảo ấy, bạn thấy mình đang ở một vùng đất khác, ngắm nhìn khoảng trời xanh thẫm, tận hưởng vẻ đẹp vô ngần của thảo nguyên nguyên thủy. Giống như khi xem phim hoạt hình, bạn có thể nhìn thấy một quả bóng từ màn hình lăn về phía mình, nhưng trên thực tế thì không phải vậy, từ đầu đến cuối quả bóng vẫn ở trên màn hình. Thông qua quan sát của đôi mắt, đại não của bạn đưa ra phán đoán với sự vật, giả lập “thực tế” quả bóng lăn tới phía bạn. Từng cảnh trong phim được đại não hư cấu thành thực tế, như thể người xem đang ở trong phim, vừa cho người ta cảm giác thật tuyệt diệu vừa có thể dẫn dắt người ta suy nghĩ.
Chúng ta xem phim trên điện thoại di động, thông qua công nghệ thực tế ảo để tương tác, giải trí. Ngoài ra, chúng ta còn có thể lắp đặt các thiết bị tương tác thực tế ảo trong phòng để tạo ra khu vui chơi, nhìn thấy thứ mình muốn nhìn, chơi trò chơi mình muốn chơi. Hoặc là, bạn còn có thể sử dụng một số kỹ xảo nhỏ của công nghệ thực tế ảo, biến căn phòng của mình trở nên rộng rãi hơn.
Đây là thời đại của khoa học công nghệ, ngành nghề và tiền vốn hòa hợp cao độ, xếp chồng lên nhau. Xã hội loài người sẽ đối mặt với sự ập đến mãnh liệt của làn sóng trí tuệ nhân tạo, các lĩnh vực sản xuất, sinh hoạt sẽ xuất hiện cuộc cải cách mang tính sáng tạo chưa từng có. “Trí tuệ” sẽ trở thành yếu tố sản xuất mới, có tầm quan trọng ngang hàng với đất đai, lao động, tiền vốn.