Phật dạy chúng đệ tử xuất gia luôn phải đề cao tinh thần “an bần vui đạo”, “ít muốn biết đủ”. Tuy nhiên trước đây, bởi vì quá chú trọng “tư tưởng thanh bần”, nên các đệ tử Phật thường chấp trước vào khổ hạnh. Thực ra, nhân sinh nếu như quá ư tôn sùng sự hưởng thụ dục lạc, nồng nhiệt quá mức, cố nhiên sẽ đánh mất bản thân; còn nếu quá cố chấp vào khổ hạnh, tỏ ra lạnh nhạt khó gần, cũng sẽ làm bản thân trở nên cứng nhắc.
Cho nên, ý nghĩa thực sự của “tư tưởng thanh bần” chính là nhắc nhở chúng ta nên sống theo nếp sống trung đạo.
Nếp sống đó chính là lúc đối diện với dục lạc thì phải có ý niệm thành thật giản dị; lúc khổ hạnh lại phải biết vui với pháp giữa cõi đời. Xã hội hiện nay, có thể nói đã đạt tới bước ham muốn hưởng thụ vật chất tột độ, mọi người đều rộn ràng việc lấy “tiền” làm mục tiêu, trong sinh hoạt thì xa hoa lãng phí, say mê tiền bạc, không biết rằng bản thân đã trở thành nô lệ của vật chất.
Vì thế, “tư tưởng thanh bần” chính là muốn chúng ta tìm lại sự giàu có trong tâm hồn của chính mình, để tâm hồn hòa nhập vào thế giới tự nhiên, để chúng ta nhận thức được con người sống trên đời này cần cái gì, không cần cái gì. Bởi vì ba nghìn đại thiên thế giới đều ở trong tâm chúng ta, ta đã có được cả thế giới rồi, vậy thì còn cầu cái gì nữa? Cho nên “tư tưởng thanh bần” là hình thức gieo hạt, khơi dậy sự giác ngộ của toàn nhân loại, cũng có thể nói đây là liều thuốc tốt làm xoay chuyển nguồn cơn loạn lạc của xã hội.
Nhắc tới “tư tưởng thanh bần”, không thể không nhắc đến Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, một tấm gương tiêu biểu trong việc thực hành “tư tưởng thanh bần”. Ngài đã từ bỏ việc hưởng thụ vinh hoa phú quý chốn hoàng cung, để sống đời sống xuất gia, ba y một bát, hoằng hóa khắp nơi. Thoạt nhìn tưởng chừng như Ngài chẳng có bất cứ điều gì, nhưng trên thực tế, Ngài đã có tất cả mọi thứ trong vũ trụ vạn hữu này.
Nữ tu Teresa nói: “Tất cả sự nghèo khổ là niềm kiêu hãnh lớn nhất của tôi”. Thanh bần ở đây cũng không hẳn là “không có thứ gì” mà thực chất chính là từ trong “vô” ta mới có thể sinh “hữu”, từ trong “vô” mới có thể thành ra vô lượng, vô tận. Kinh điển nêu: “Người biết đủ tuy nằm trên đất như đang nằm trên thiên đường, người không biết đủ thì dù ở trên thiên đường cũng giống như đang ở địa ngục”. “Tư tưởng thanh bần” chính là quan niệm tích cực; “tư tưởng thanh bần” là đời sống biết đủ, là đời sống tự mình làm chủ, là đời sống với lòng trong sạch, ít ham muốn, an nhiên tự tại.
Nếu một người sống đạm bạc biết đủ đối với đời sống vật chất, thì sẽ không bị những ham muốn vật chất sai khiến; trong lòng coi công danh, phú quý, tình cảm đều ở mức độ hài hòa, luôn giữ thân tâm ở trạng thái muốn ít biết đủ, thì tinh thần mới có thể thăng hoa. Hiện nay, thế giới đầy rẫy những kẻ “giàu có bần cùng”, tuy có rất nhiều tiền, nhưng do không vừa lòng với cái đang có, cho nên tinh thần của họ vô cùng nghèo nàn. Người có thể thấu hiểu “tư tưởng thanh bần”, tuy là nghèo khó, nhưng họ vẫn có thể hưởng thụ cuộc sống sung túc, cho nên “tư tưởng thanh bần” là hình thái chân thực, đơn giản của cuộc sống, chứ không phải là sự thiếu thốn mà ngược lại, “tư tưởng thanh bần” lại chính là phương thức hưởng thụ giàu sang một cách đích thực.