Người sống trên đời này, cũng phân làm nhiều kiểu sống khác nhau, có người sống đời tham lam bỏn xẻn, có người lại sống đời hỷ xả bố thí; có người thường sống đời đạo đức và có người luôn sống trong tội lỗi; có người sống đời thông thái, nhưng cũng có người sống đời ngu muội; có người sống đời hy sinh vì người khác, lại có người sống đời ích kỷ chỉ biết có bản thân mình; có người sống đời xấu xí, có người sống đời tốt đẹp. Phân chia lối sống thì vô cùng vô tận, không thể kể hết cho được.
Cuộc đời con người cũng được biểu hiện qua nhiều tâm thái. Có người suốt cả một đời, lúc nào cũng lo nghĩ để cống hiến cho đất nước, cống hiến cho xã hội, hy sinh cho gia đình, suy nghĩ cho bạn bè. Nhưng cũng có một số người suốt cả một đời, chỉ mong ngóng nhận được phần lợi ích, sự giúp đỡ và ân huệ từ người khác.
Có người sống thận trọng từ lời nói đến việc làm, rất sợ đắc tội với người khác. Song song với đó, lại có những người sống tham tiền bất chính, làm việc phi pháp, lấy việc hại người làm vui. Có người sống chỉ ra sức miệt mài trồng cây, không trông chờ ngày hái quả. Bên cạnh đó, sẽ có người chẳng buồn gieo hạt, chỉ mong ngóng được thu hoạch. Có người thích sống an bần lạc đạo1, và có người chỉ muốn sống trong vinh hoa phú quý. Có người muốn sống nơi rừng sâu núi thẳm, tận hưởng gió mát trăng thanh. Nhưng có người lại mê đắm cuộc sống hưởng lạc nơi phồn hoa đô hội.
1 Tức bình tâm an phận với cảnh thiếu thốn vật chất mà vui với lẽ sống chân thật.
Có người, trong nhà cha mẹ con cái tuyên bố từ mặt nhau. Nhưng có người, cùng cảnh xa quê hương đất nước mà mà kết nghĩa anh em keo sơn gắn bó. Có người sống một đời đi người ta nhớ, ở người ta thương. Vậy mà có người xuất hiện ở đâu thì lại khiến ai ai cũng chán ghét, chỉ muốn tránh xa.
Thế gian có bao nhiêu người quân tử, sống đời trung thần, có đạo nghĩa. Thế gian, lại cũng có bao nhiêu kẻ tiểu nhân chỉ biết đến mình, sống đời gian thần xiểm nịnh. Trên đời, có bao nhiêu người đem sức mình cống hiến cho xã hội, làm lợi cho mọi người. Trên đời, cũng có bao nhiêu người nhăm nhe thừa nước đục thả câu, chỉ muốn tranh lợi về mình. Nhưng trong muôn vàn kiểu sống ở đời, thì nếp sống thanh bạch vẫn là đáng quý nhất.
Sống đời thanh bạch là giống như Nhan Hồi “Một giỏ cơm, một bầu nước, ở nơi ngõ hẹp, người khác không chịu nổi cảnh nghèo hèn mà phải buồn lo, còn Nhan Hồi thì không chút thay đổi niềm vui của mình”1. Tăng Tử “Thà rằng chính trực mà thiếu thốn chứ không khuất tất để dư thừa”2. Lâm Giác Dân3 đem tình yêu hạn hẹp biến thành tình yêu rộng lớn. Phạm Trọng Yêm luôn tâm niệm “Lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thế nhân”4. Hay như Nhạc Phi5 tận trung báo quốc, Văn Thiên Tường6 thà chết không theo giặc v.v. Có thể thấy đây đều là tấm gương sống đời thanh bạch.
1 Xem tích “Bầu Nhan Uyên”, Nhan Hồi là học trò của Khổng Tử nhưng mất sớm. Trên đây là trích lời khen của Khổng Tử dành cho Nhan Hồi, âm Hán Việt: “Hiền tai! Hồi dã! Nhất đan tự, nhất biều ẩm, tại lậu hạng, nhân bất kham kỳ ưu, Hồi dã bất cải kỳ lạc. Hiền tai hồi dã!”
2 Âm Hán Việt: “Ninh khả chính nhi bất túc, bất khả tà nhi hữu dư”.
3 Chí sĩ cách mạng nổi tiếng người Trung Quốc. Trong Thư gửi vợ ông viết: “Tôi ôm lòng yêu mình giúp cho những người yêu nhau trong thiên hạ, nên mới dám đi trước mình một bước, chẳng nghĩ cho mình vậy...”.
4 Nhà chính trị thời Bắc Tống đề xuất Đáp thủ chiếu điều trần thập sự (tức Mười điều cần cải cách). Trong đó có: “Bổ nhiệm, bãi miễn quan lại phải rõ ràng. Thu thuế quân điền, tu sửa võ bị, bớt lao dịch cho dân”.
5 Danh tướng chống quân Kim thời Nam Tống. Người Trung Hoa luôn lấy Nhạc Phi làm tấm gương, xem ông là vị anh hùng dân tộc vĩ đại, một bậc sĩ phu dũng liệt trung thần.
6 Là thừa tướng trung nghĩa lẫm liệt nhà Nam Tống. Quân địch dụ em trai ông đầu hàng, dùng an nguy của vợ con ông uy hiếp, ông thà chết không theo.
Phật giáo có tinh thần “Đem cuộc sống cống hiến cho muôn loài”1 của đạo Phật; Nho giáo chủ trương “Tam bất hủ”2 gồm lập công, lập đức, lập ngôn; Thậm chí, “Tứ đại quân tử”3 thời Xuân Thu Chiến quốc, “Lục quân tử”4 thời cuối Thanh đầu Dân quốc, “Trúc lâm thất hiền”5 đời Tấn, “Thương sơn tứ hạo”6 đời Hán, cho đến “nhị thập tứ hiếu”7 trong dân gian cổ đại, đều sống vì mọi người, vì lý tưởng cao đẹp. Nếu tâm ý thường nghĩ cho lợi ích của thế giới, mỗi ý niệm đều tạo phúc cho đại chúng, sống mà “chỉ cầu cho người người an lạc, nơi nơi hạnh phúc, chốn chốn an vui, không không mưu cầu cho riêng bản thân”, sống cuộc đời thanh bạch nhẹ như áng mây trôi.
1 Âm Hán Việt: “Tương thử sinh mệnh bố thí chúng sinh”.
2 Tam bất hủ: Tức ba điều không bao giờ hỏng mất.
3 Gồm có: Mạnh Thường Quân, Tín Lăng Quân, Bình Nguyên Quân và Xuân Thân Quân.
4 Gồm có: Dương Hoành Trung, Lâm Trọng Lân, Từ Phạm, Trương Hành, Tưởng Phụ, Chu Đoan Triều.
5 Gồm có: Nguyễn Tịch, Kê Khang, Lưu Linh, Sơn Đào, Hướng Tú, Vương Nhung, Nguyễn Hàm.
6 Gồm có: Đông Viên Công, Giác Lý, Ỷ Lý Quý và Hạ Hoàng Công.
7 Tức 24 tấm gương hiếu thảo của thời xưa ở Trung Quốc gồm có: Ngu Thuấn, Lưu Hằng, Tăng Sâm, Mẫn Tổn, Trọng Do, Đổng Vĩnh, Đàm Tử, Giang Cách, Lục Tích, Đường phu nhân, Ngô Mãnh, Vương Tường, Quách Cự, Dương Hương, Châu Thọ Xương, Dữu Kiềm Lâu, Lão Lai Tử, Thái Thuận, Hoàng Hương, Khương Thi, Vương Bầu, Đinh Lan, Mạnh Tông, Hoàng Đình Kiên.
Con người sống trên đời này cuống cuồng chạy theo bao nhiêu thứ, đeo đuổi bao nhiêu điều, để đến cuối cùng lại than thở bản thân một đời lỡ gây nên vô vàn lầm lỗi. Nếu ta có thể tiêu trừ tội nghiệp, lưu lại chút cốt cách thanh bạch giống như tuyết trắng tinh khôi giữa cõi đời này, như vậy mới không uổng đã sống một kiếp người vậy.