Tòa án có con cưng, con ghét. Con cưng là những bị cáo nhân được người chú ý, từ ông chánh tòa nghiêm trang cho đến công chúng tới chứng kiến. Là vì bọn ấy có nhiều tiền thuê hai, ba ông thầy kiện vung tay khen ngợi, tán tụng hộ.
Con ghét của tòa án là một số người đông rách rưới, khốn nạn, chỉ được ông chánh tòa để ý đến năm phút đồng hồ là nhiều. Mà để ý đến như vậy thà đừng để ý đến còn hơn.
Họ ngồi thu hình ở căn phòng bên cạnh, nhẫn nại đợi cho đến lúc gần tan buổi tòa, là lúc người ta kéo họ ra hỏi qua loa cho xong chuyện.
- Anh bị buộc về tội du đãng?
- Bẩm con không du đãng, con là người làm ăn.
Một người vận quần áo nâu rách, vá nhiều chỗ, nét mặt răn reo như người đã ngoài năm mươi, tuy mới gần bốn chục tuổi.
- Anh làm gì?
- Bẩm, kéo xe bò.
- Chủ là ai?
- Bẩm, không có chủ, ai thuê thì làm thôi ạ.
- Anh không có tiền?
- Bẩm, kiếm không đủ ăn.
- Ba tháng một ngày nhà pha.
Ông chánh án tòa ung dung luận tội, lương tâm không mảy may bứt rứt, vì theo luật, không có nghề nghiệp và không có tiền là phạm tội du đãng rồi... Tội du đãng, chung quy là cái tội nghèo.
- Anh làm nghề gi?
- Bẩm, con làm cu li.
- Cu li cho ai?
- Bẩm, cu li cho cai Đào, nhưng con thôi đã được một tháng nay.
- Thế một tháng nay làm gì?
- Bẩm, con đi tìm việc, không làm việc gì cả.
- Không làm gì cả? Ba tháng một ngày nhà pha.
Con mắt ngơ ngác như đi tìm công lý, một ông thần tòa, bị cáo nhân lảo đảo bước ra tặc lưỡi:
- Chà! Càng đỡ lo gạo trong mấy tháng.
Kế chân, một người xanh xao bước vào vành móng ngựa:
- Anh làm nghề gi?
- Bẩm, làm nghề rửa nứa ở ngoài bãi.
- Rửa nứa không phải là một nghề. Ba tháng một ngày nhà pha.
Người ấy bước ra người khác thay vào.
- Làm nghề gì?
- Bẩm, không làm gì?
- Có tiền không?
- Bẩm, có sáu xu con vừa mới xin được.
- Thật là vô phúc. Phải giàu từ bảy xu trở lên mới không phải là du đãng.
- Sáu xu không đủ. Ba tháng một ngày nhà pha.
Rồi từ đó, tòa xử mỗi lúc một nhanh.
Những câu hỏi, viên thông ngôn dịch lại như cái máy. Và cũng như làm bằng máy những câu định tội.
- Ba tháng một ngày nhà pha.