M
ấy anh em đang hội ngộ ở quê nhà, nhớ bạn nên gọi điện nói chuyện, thấy vui lắm. Vui nhất là khi anh em nói: “Cứ ăn món đồng quê lại nhớ những bài viết của anh; mà anh viết về cây chuối sứ đi, cho bao nhiêu là món ăn từ gốc đến ngọn.”
Nhớ một lần đi chợ với anh bạn, mắt anh chợt sáng lên khi thấy mớ dưa chuối của mệ bán ở chợ Hương Cần: “Dưa chuối tề, món ni ăn kẹp với thịt heo luộc làng mình, chấm nước mắm biển hay ăn thuần thôi mà chấm nước ruốc đều ngon cả!” Tất nhiên, anh đã mua hết cả mớ dưa chuối chợ quê rồi không quên biếu thêm cho mệ hai chục ngàn chỉ vì thấy mớ dưa chuối của mệ ngon mắt quá.
Thực ra cái món dưa chuối có xa lạ chi mô với bữa ăn của người Huế. Tuy nó không phổ biến như mấy món măng chua, bầu chua hay dưa giá; nhưng lâu lâu có món dưa chuối kẹp thịt heo chấm nước mắm nhĩ rồi dưa chuối chấm nước cá ngừ kho hay nước ruốc thì bữa ăn tự nhiên thấy ngon miệng hẳn…
Cây chuối sứ vườn nhà nó gần gũi lắm, thiết thực lắm với đời sống người dân nông thôn quê tôi. Này nhé, chuối sứ trổ một búp hoa to mà người Huế hay gọi là bắp chuối. Nếu ai không muốn thu hoạch trái chuối thì cắt luôn bắp chuối vô ăn. Bắp chuối sứ thì có thể chế biến nhiều món như: ăn sống, nấu canh với xương heo, cá lóc hay bóp, làm nộm… Nói chung món nào có sự góp mặt của bắp chuối cũng đều ngon cả.
Dân gian còn gọi hoa chuối sứ là “gà trên cây”. Tên gọi này có thể xuất phát từ món bắp chuối bóp. Bắp chuối luộc cho nhừ, rồi xé nhỏ bóp với tiêu, rau răm, muối như là thịt gà bóp vậy. Thậm chí có người còn khen món này ngon hơn cả thịt gà bóp vì nó không có mỡ, không có xương, ăn hoài không biết ớn…
Rồi cả món chuối sứ non nữa. Nhìn cái buồng chuối không tròn trịa, không sum suê, thôi thì hạ xuống làm món ăn cho rồi. Người Huế hay gọi trái chuối sứ non là chuối chát. Ở các chợ của Huế từ phố đến quê, mấy hàng bán rau đều có một buồng chuối chát bên cạnh các loại rau xanh. Trái chuối chát xắt cùng với mấy loại rau thơm, bạc hà, tần ô, xà lách, vả thường có trong dĩa rau sống ăn với bê thui, thịt heo luộc hay ăn với sứa, nuốc. Mà nếu không có chuối chát thì chắc chắn mấy món bê thui, thịt heo luộc hay sứa, nuốc sẽ không đủ vị, không ngon. Trái chuối sứ non hầm với xương heo, nấu canh cá lóc, cá rô hay các loại cá da trơn như lươn, lệch, cá dét... cũng đều là món ngon thấm đậm với vị béo của cá kết hợp cùng vị bùi bùi của lát chuối. Một người bạn còn bổ sung rằng: “Lá chuối thì không ăn được, nhưng nhiều món không thành hình nếu không có lá chuối. Lá chuối gói bánh đòn, bánh chưng, bánh tày, bánh nậm, bánh lọc, bánh ít, bánh dừa, bánh ú...; lá chuối lót, đậy để hong xôi, làm chả tôm, chả cá, nướng món ni món tê hay làm những tấm lót ở mấy ổ bánh ướt. Lá chuối còn dùng để trồng giá hay giú trái cây, gói hàng quà. Mấy miếng bánh đúc, mấy con bún tươi đùm trong lá chuối hay món xôi bắp gói trong lá chuối ăn lúc mô cũng ngon hơn là bày ra chén dĩa...”
Mới đây, đứa bạn sành ăn còn cho biết thêm một món từ cây chuối sứ sau vườn, đó là món củ chuối hầm xương bò: “Mai mốt tau sẽ đạo diễn món ni, mà chắc chắn mấy đứa bây sẽ chăm chăm vào ăn củ chuối mà không thèm đến thịt với xương!”