DI SẢN LÀ GÌ?

Bảo tồn di sản có lẽ là cách hứa hẹn nhất để gìn giữ cá tính độc đáo của Hà Nội. Tuy nhiên, sẽ là một thách thức để xác định đúng đối tượng cần được bảo tồn. Điều mọi người nghĩ ngay tới là những công trình nổi bật, đặc biệt bởi kiến trúc độc đáo hoặc bởi những sự kiện quan trọng đã diễn ra ở đó. Và tất nhiên việc bảo vệ những công trình như vậy là xác đáng. Điển hình như việc tất cả chúng ta đều cảm thấy biết ơn vì Văn Miếu hay Nhà hát Lớn được khôi phục lại vẻ đẹp lộng lẫy ban đầu.

Tuy nhiên, Hà Nội có hàng trăm nghìn công trình như vậy và do đó, cách tiếp cận bảo tồn di sản giống như bảo tàng, cho dù có quyết tâm đến đâu, thì cũng khó tạo ra sự khác biệt trong tổng thể. Hơn nữa, các công trình nổi bật này cũng chỉ là một phần của tính cách thành phố. Hà Nội còn đặc biệt bởi những bức tường sơn vàng, những khu vườn trên ban công, những quán ăn vỉa hè, những hàng cây lãng mạn… Không một đặc điểm nào trong số này có tầm quan trọng đặc biệt về kiến trúc hay lịch sử, và do đó không cái nào chính thức được coi là di sản, theo định nghĩa vốn có của từ này.

Nhìn chung, các bài viết trong chương này nêu rõ một quan điểm khác về khái niệm bảo tồn di sản. Với nền tảng chuyên môn của tôi, không ngạc nhiên khi đó chỉ là quan điểm hạn hẹp của một nhà kinh tế. Thật vậy, từ quan điểm kinh tế học, những đặc điểm đáng được bảo tồn của thành phố là những đặc điểm giúp tăng giá trị cho thành phố đó. Khi cư dân cảm thấy hài lòng hơn khi sống với Nàng, thì đất nền đô thị cũng có giá trị hơn. Và điều đó cũng xảy ra khi các học giả tài năng, doanh nhân và nghệ sĩ cảm thấy muốn chuyển đến với Nàng hơn.

Nghịch lý thay, chìa khóa để một thành phố trở nên giàu có hơn là phải chú ý đến những khía cạnh, ít nhất là trên bề nổi, dường như không liên quan đến kinh tế: cá tính, thẩm mỹ, bầu không khí… Bằng cách nhìn xa hơn những lợi ích ngắn hạn, các chính sách đô thị sáng tạo có thể làm cho Hà Nội trở nên đáng sống và thịnh vượng hơn. Những bài viết trong chương này mong muốn cung cấp một số gợi ý về cách mà quan điểm ít phổ biến hơn về bảo tồn di sản này có thể hoạt động trong thực tế.