Chương 9Nguyên lý #9: Gia tốc thời gian nhờ công nghệ

“Sáng tạo nằm trong máu thịt của chúng tôi, và công nghệ là công cụ cơ bản mà chúng tôi sử dụng để phát triển và cải thiện mọi khía cạnh của trải nghiệm cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi vẫn còn nhiều điều để học hỏi, và tôi hy vọng chúng tôi sẽ tiếp tục trải qua nhiều điều thú vị khi học hỏi những điều này. Tôi rất tự hào là một thành viên trong đội ngũ này.”

- Bezos (trích Thư gửi cổ đông năm 2010)

Nếu đã từng đốt một ngọn lửa, bạn sẽ biết việc tiếp thêm nhiên liệu vào lửa sẽ có tác động như thế nào. Đổ xăng bật lửa lên vỉ nướng than sẽ làm cho lửa cháy mạnh hơn.

Khi được hỏi về một công cụ hiệu quả để tăng tốc kinh doanh, tôi đoán hầu hết các doanh nghiệp đều cho rằng “nhiều tiền hơn” hoặc “nhiều nhân viên hơn” sẽ là chìa khóa để tăng trưởng nhanh hơn. Nhưng theo Jeff Bezos, điều làm cho Amazon thành công hơn những công ty khác một phần là do gia tốc cho tốc độ phát triển (và thời gian) nhờ công nghệ.

TẠI SAO GIA TỐC THỜI GIAN NHỜ CÔNG NGHỆ LẠI DỄ DÀNG HƠN BAO GIỜ HẾT?

Ngày nay, gần như tất cả các thông tin đều được số hóa. Các công ty số hóa đang có nhiều lợi thế đáng kể. Họ có thể phân tích nhiều thông tin hơn. Họ có thể truy cập thông tin nhanh hơn. Họ cũng có hệ thống dữ liệu đáng tin cậy và cập nhật hơn.

Không lâu trước đây, để khởi nghiệp trong một ngành đang phát triển, những người khởi nghiệp phải mất nhiều năm với chi phí hàng triệu đô-la. Hiện nay, chi phí để thực hiện ý tưởng và tạo lập một công ty đã giảm đáng kể. Chỉ với 5.000 đô-la (hoặc ít hơn), bạn đã có thể khởi nghiệp. Như trong những ngày đầu phát triển máy tính, những chiếc máy tính lớn có kích cỡ bằng cả một căn phòng; ngày nay, chúng ta có thể có cả chiếc máy tính ngay trên chiếc điện thoại thông minh của mình; điều này đã vượt quá giấc mơ điên rồ nhất của hầu hết mọi người.

Các công ty mới khởi nghiệp có thể sử dụng các nền tảng đám mây để truy cập và tận dụng năng lực tính toán mà hai mươi năm trước là không thể tưởng tượng, và chỉ tốn một phần nhỏ chi phí. Nhờ đó, hoạt động kinh doanh tăng trưởng nhanh hơn bao giờ hết và các chu kỳ kinh doanh thay vì phải kéo dài nhiều năm hoặc nhiều thập niên nay đã rút ngắn chỉ còn vài tháng hoặc ngắn hơn nữa.

Công nghệ là một công cụ gia tốc thời gian mà sẽ chỉ ngày càng gia tăng tốc độ.

Các cuộc khủng hoảng thường ập đến rất nhanh. Cạnh tranh cũng thường xuất hiện mau chóng. Công nghệ mới sẽ càng phát triển nhanh hơn và chặt chẽ hơn nữa, và nếu công ty của bạn không có bất kỳ kế hoạch nào tận dụng công nghệ để tạo ra lợi thế cạnh tranh thì những công ty khác sẽ làm điều đó. Ngay bây giờ, các công ty trên khắp thế giới đang cố gắng để loại doanh nghiệp của bạn; và cuối cùng, sẽ có một công ty nào đó thành công trong việc này nếu công ty của bạn không hành động để đảm bảo vị thế vững chắc trên thị trường.

Amazon đã tìm ra cách để duy trì sự nhanh nhẹn bởi họ đã phát triển thành một trong những công ty tầm cỡ nhất thế giới – tôi tin rằng đó là nhờ họ đã biết cách khai thác sức mạnh của công nghệ.

Cách duy nhất bạn có thể thực hiện để đảm bảo công ty bạn không bị loại chính là chấp nhận rủi ro thông minh và đổi mới.

Dù là so với cách đây vài năm thì hiện nay các doanh nghiệp cũng không có nhiều thời gian như trước để đánh giá các cơ hội và các rủi ro mà họ sẽ phải đối mặt bởi vì không hành độngsẽ gây ra rủi ro lớn hơn so với hành động.

Nói cách khác, không hành động là một vấn đề lớn chẳng khác gì hành động.

CÁCH ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ ĐỂ “GIA TỐC THỜI GIAN”

Bạn có thể đã từng xem một màn thi đấu thể thao chuyên nghiệp và nghe người dẫn chương trình nói về trò chơi đang “trôi nhanh” với một số người chơi và “chậm lại” với những người chơi khác. Mặc dù thời gian không thực sự tăng tốc hoặc giảm tốc đối với những người chơi kia, nhưng sự liên tưởng đó liên quan đến khả năng người chơi giữ bình tĩnh và tập trung vào việc đưa ra quyết định chính xác khi tiền cược ở mức cao nhất.

Hiện tượng này cũng luôn diễn ra trong kinh doanh. Khi một công ty kiểm soát và chú tâm vào sự tăng trưởng, công ty này sẽ giống như những người chơi trò chơi cảm thấy thời gian trôi chậm lại. Công ty sẽ tăng trưởng nhanh chóng nhưng không cảm thấy phải vội vàng. Họ cảm giác mình đang nắm quyền kiểm soát.

Cách tốt nhất để kiểm soát gia tốc của công ty và việc thời gian đang “trôi nhanh” hay hoặc “chậm lại” chính là có chủ ý trước trong việc ứng dụng công nghệ để tăng tốc độ tăng trưởng của công ty đó.

Bezos đã sớm nhận ra công nghệ sẽ tiếp tục được cải tiến hơn nữa và Amazon có thể tận dụng những cải tiến đó để gia tăng sự hài lòng của khách hàng. (Đây cũng chính là lý do ban đầu khiến Bezos khởi sự gây dựng Amazon – anh nhìn thấy số liệu thống kê cho thấy rằng Internet đang phát triển với tốc độ 2.300% trên một năm và anh có cảm giác rằng kiểu tăng trưởng đó sẽ tạo ra những cơ hội kinh doanh khổng lồ. Sự mạo hiểm của Bezos đã được đền đáp xứng đáng.)

Sống trong thế giới công nghệ trong ba mươi lăm năm qua, tôi đã thấy một đường cong “khúc côn cầu” trong công nghệ. Bezos áp dụng các công nghệ tăng trưởng theo cấp số nhân để phát triển hoạt động kinh doanh của Amazon. Anh ấy không ngừng tìm kiếm cơ hội ứng dụng công nghệ để đổi mới các hoạt động hiện có của Amazon, từ đó giúp hoạt động kinh doanh phát triển nhanh hơn và hiệu quả hơn. Minh chứng cho điều này là sự phát triển của Amazon Web Services.

Sự thật là, công nghệ thay đổi quá nhanh chóng, nếu công ty của bạn không làm gì cả, sớm muộn gì (có thể sớm hơn dự kiến) sẽ có công ty khác ứng dụng công nghệ để làm cho một phần – hoặc toàn bộ – hoạt động kinh doanh của công ty bạn trở thành lỗi thời. Tốt hơn hết, chính bạn nên là người ứng dụng công nghệ để biến một phần – hoặc tất cả – các hoạt động kinh doanh của mình trở nên lỗi thời. Có nghĩa là công ty bạn phải luôn luôn dẫn đầu về công nghệ.

Đó là những gì Amazon luôn làm. Khi bạn là người tìm kiếm những cách thức mới để sáng tạo, đổi mới và khai thác công nghệ, bạn sẽ là người dẫn đầu.

TĂNG TRƯỞNG THEO CẤP SỐ NHÂN

Khi một công nghệ, quy trình hoặc nền tảng mới bắt đầu số hóa thông tin, nó sẽ bước vào giai đoạn tăng trưởng theo cấp số nhân. Bởi vì giai đoạn đầu của tăng trưởng theo cấp số nhân rất khó có thể phát hiện, nên tác động của công nghệ cũng rất “dễ gây lầm lẫn” – đây là một thuật ngữ dùng để chỉ cách thức công nghệ có thể gây hiểu lầm cho con người. Nhiều người sẽ hoài nghi một công nghệ nào đó sẽ chẳng mang lại kết quả gì hoặc sẽ không được ứng dụng rộng rãi, nhưng một lần nữa, tác động của công nghệ có thể dễ lầm lẫn.

Sau đây là một ví dụ minh họa đơn giản. Hãy lấy một xu và nhân đôi nó lên mỗi ngày. Trong một vài tuần, số tiền vẫn là không đáng kể; đến ngày thứ mười tám, bạn chỉ có hơn 1.200 đô-la một chút. Tuy nhiên, tại một điểm nhất định, đường cong khúc côn cầu thể hiện sự tăng trưởng theo cấp số nhân sẽ trở nên rõ ràng hơn.

Sau ba mươi mốt ngày, bạn sẽ có hơn 10 triệu đô-la. Chỉ trong vài ngày cuối cùng việc nhân đôi số lượng đồng xu chỉ mới có tác động đáng kể như thế.

Vì vậy, giai đoạn đầu của sự tăng trưởng theo cấp số nhân rất dễ gây lầm lẫn. Thời gian có thể như đang trôi chậm, tuy nhiên, tốc độ đang được hình thành cho giai đoạn sau.

Nhân đôi một đồng xu

Mọi người thường cho rằng trả trước một khoản chi phí để có thể áp dụng một công nghệ nào đó là việc không đáng. Nhưng có thể công nghệ đó đang ở giai đoạn khởi đầu của một chu kỳ tăng trưởng theo cấp số nhân.

AWS VÀ LỢI THẾ DẪN ĐẦU BẢY NĂM

Khi tạo ra AWS (điện toán đám mây), Amazon cơ bản đã tạo ra hệ điều hành Internet (IOS) nội bộ của riêng họ và sau đó tận dụng cơ sở hạ tầng công nghệ của họ để hình thành một trung tâm lợi nhuận. Bezos nói:

“Bộ phận IT nhận ra rằng khi họ áp dụng AWS, họ sẽ làm được nhiều việc hơn. Họ tốn ít thời gian hơn cho các hoạt động bổ sung giá trị thấp như quản lý trung tâm dữ liệu, kết nối mạng, bản vá lỗ hổng hệ điều hành, hoạch định công suất, mở rộng cơ sở dữ liệu, v.v… Đồng thời, họ có quyền truy cập vào các API [giao diện lập trình ứng dụng] và các công cụ mạnh mẽ giúp đơn giản hóa đáng kể việc xây dựng các hệ thống hiệu suất cao, an toàn, mạnh mẽ, và có thể mở rộng. Và những API và công cụ này sẽ liên tục được âm thầm nâng cấp một cách liền mạch, chẳng cần khách hàng phải làm gì cả.”

- Bezos (trích Thư gửi cổ đông năm 2014)

Nói cách khác, Amazon đã tận dụng cơ sở hạ tầng độc quyền mà họ tự xây dựng để tạo ra một dịch vụ mà bất kỳ nhà phát triển nào cũng có thể sử dụng cho mục đích riêng của mình.

Phải mất một thời gian để AWS bắt đầu tạo ra ảnh hưởng. Hiện nay, nó là một hoạt động kinh doanh sinh lợi cao, tạo ra lợi nhuận đáng kể cho Amazon. Trên thực tế, Bezos cho rằng:

“Với AWS, chúng tôi đã hoàn toàn sáng tạo lại cách thức mà các công ty bỏ tiền ra để sử dụng điện toán. Rồi một phép màu kinh doanh đã xảy ra. Việc này chưa bao giờ xảy ra trước đó. Theo những gì tôi biết, đây có lẽ là điều may mắn nhất trong lịch sử kinh doanh cho đến nay. Chúng tôi không phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các đối thủ có cùng chí hướng trong suốt bảy năm liền. Thật không thể tin được. Khi tôi ra mắt Amazon.com vào năm 1995, Barnes & Noble đã ra mắt Barnesandnoble.com vào năm 1997. Chỉ hai năm sau đó. Đó là việc điển hình xảy ra khi bạn phát minh ra một cái gì đó mới. Sau khi chúng tôi ra mắt Kindle, Barnes & Noble đã ra mắt Nook hai năm sau đó; sau khi chúng tôi ra mắt Echo, chỉ hai năm sau Google cũng đã ra mắt Google Home.

Khi bạn là người tiên phong, nếu may mắn, bạn sẽ có lợi thế dẫn đầu trong hai năm. Không ai có được lợi thế này trong suốt bảy năm cả! Và vì thế, điều này thật phi thường bởi vì tôi nghĩ đó là một sự hợp lưu của tất cả mọi thứ. Tôi cho rằng các công ty phần mềm doanh nghiệp lớn đã không xem Amazon là một công ty phần mềm doanh nghiệp đáng tin cậy. Và vì vậy, chúng tôi đã có một đường chạy dài để xây dựng [dịch vụ] nhiều tính năng đáng kinh ngạc này, ngày nay nó đã vượt xa tất cả các sản phẩm và dịch vụ có sẵn khác.”

- Cuộc phỏng vấn năm 2018, The David Rubenstein Show, Bloomberg

“Thật hào hứng khi chứng kiến Amazon Web Services, một việc kinh doanh được dự báo doanh thu 20 tỷ đô-la, gia tốc sự tăng trưởng mạnh mẽ của nó. AWS cũng đã đẩy nhanh tốc độ đổi mới của mình, đặc biệt là trong các lĩnh vực mới như học máy và trí tuệ nhân tạo, IoT và điện toán serverless (điện toán không máy chủ). Trong năm 2017, AWS đã công bố hơn 1.400 dịch vụ và tính năng quan trọng, bao gồm Amazon SageMaker, dịch vụ này thay đổi hoàn toàn khả năng truy cập và dễ dàng sử dụng, giúp các lập trình viên bình thường cũng có thể xây dựng các mô hình học máy tinh vi.”

- Bezos (trích Thư gửi cổ đông năm 2017)

“BẤT NGỜ, MỌI THỨ ĐÃ Ở ĐÓ”

Tại một số thời điểm trong suốt quá trình, sự tăng trưởng theo cấp số nhân nhờ tận dụng các tiến bộ công nghệ sẽ trở nên đột phá. Đột nhiên, mọi người đều chú ý đến công nghệ mới.

Đối với nhiều người, công nghệ có thể sẽ chẳng mang lại kết quả gì. Tuy nhiên, nếu bạn đã chú ý đến giai đoạn “dễ gây nhầm lẫn”, bạn sẽ một hình dung tốt hơn về các tác động tiềm năng của công nghệ. Có rất nhiều ví dụ về công nghệ và các nền tảng đang trở thành sự đột phá, có thể kể đến như Uber và Airbnb. Và còn nhiều doanh nghiệp khác cũng đã tạo ra các nền tảng kết nối có thể thay đổi toàn bộ ngành công nghiệp.

Sự đột phá này không phải lúc nào cũng xảy ra ở cấp độ toàn ngành, như những gì Uber đã làm với ngành taxi. Nó có thể chỉ tạo sự đột phá lên một phần hoạt động kinh doanh của một công ty, mang lại cho công ty áp dụng công nghệ đó một lợi thế cạnh tranh so với các công ty khác. Bezos luôn hướng đến công nghệ đột phá tác động lên toàn ngành và những triển vọng cân bằng cạnh tranh.

Tại Amazon, công nghệ thấm nhuần vào toàn bộ các đội ngũ, quy trình, việc ra quyết định và phương pháp đổi mới trong mỗi hoạt động kinh doanh của họ. Nó ăn sâu vào mọi hoạt động của công ty.

Đối với bất kỳ doanh nghiệp nào, việc tiếp tục áp dụng và thích ứng công nghệ sẽ cải thiện trải nghiệm của khách hàng, tạo đà cho bánh đà kinh doanh, và thúc đẩy toàn bộ doanh nghiệp khi bánh đà xoay.

Google, Microsoft và nhiều công ty khác đang rất nỗ lực để bắt kịp công nghệ.

CÁC TRUNG TÂM HOÀN THIỆN ĐƠN HÀNG

Trẻ em thường thích xem cách thức mọi thứ được tạo ra. Có điều gì đó rất cuốn hút khi nhìn tất cả các bộ phận và các mảnh khác nhau được kết hợp lại để tạo ra một cái gì đó có thể hoạt động được. Thậm chí một người trưởng thành như tôi cũng vẫn sẽ tận dụng mọi cơ hội để có thể được tham quan các nhà máy.

Tôi đã sắp xếp một cuộc hẹn để tham quan trung tâm hoàn thiện đơn hàng của Amazon tại Jeffersonville, Indiana. Amazon không cho phép chụp ảnh trong các trung tâm hoàn thiện đơn hàng và yêu cầu mọi người phải cất điện thoại di động trong túi; vì vậy, thật không may, tôi đã phải ghi lại chuyến tham quan của mình bằng trực quan.

Trung tâm hoàn thiện đơn hàng Jeffersonville là một trung tâm hoàn thiện các loại hàng hóa mềm, có nghĩa là một lượng lớn hàng hóa trong kho của họ là các loại phục sức và các hàng hóa mềm khác, như đồ trang sức và các phụ kiện quần áo. Khi nhóm tham quan đã tập trung đủ, điểm dừng đầu tiên của chúng tôi là một phòng đào tạo, tại đó chúng tôi được xem một đoạn video ngắn về Amazon. Sau đó, chúng tôi được đưa cho một chiếc tai nghe để có thể nghe hướng dẫn viên mô tả những gì chúng tôi đang thấy. Trung tâm hoàn thiện đơn hàng là một nhà kho công nghiệp bận rộn và ồn ào; với gần 2.500 lao động vào mùa thông thường và hơn 6.000 lao động vào mùa cao điểm. Trung tâm chứa hơn ba mươi triệu vật phẩm trong khoảng hơn 232 ngàn mét vuông không gian có thể sử dụng được.

Một điều khá thú vị là chuyến tham quan của chúng tôi được tiến hành theo chu trình ngược lại với hành trình các sản phẩm đi qua nhà kho. Vì vậy, chúng tôi bắt đầu tham quan từ khâu hàng hóa được gửi đi cho khách và kết thúc ở điểm nhập hàng hóa từ các nhà sản xuất, đưa vào trung tâm hoàn thiện đơn hàng.

Việc tham quan theo chu trình ngược, đi từ khâu cuối cùng đến khâu đầu tiên đã mang đến cho tôi một trải nghiệm đáng kinh ngạc, đặc biệt khi nó liên quan tới nghiên cứu của tôi cho cuốn sách này. Cho đến thời điểm đó, giống như nhiều người, trải nghiệm của tôi với các sản phẩm của Amazon chủ yếu với cương vị là người tiêu dùng. Tôi đặt hàng trực tuyến và đơn hàng của tôi sẽ được giao đến tận nhà. Do đó, việc bắt đầu chuyến tham quan từ điểm cuối của chu trình, khi các sản phẩm được giao đến tay người tiêu dùng, khiến tôi có cảm giác giống như tôi đang truy tìm ngược trở lại cách thức mà các sản phẩm đến được với người tiêu dùng.

Công nghệ được Amazon sử dụng tại trung tâm hoàn thiện đơn hàng rất đáng chú ý. Một hệ thống băng chuyền rộng khắp các kho chứa, vận chuyển các sản phẩm với tốc độ cao. Nếu kho không có hộp đúng kích cỡ cho vật phẩm, việc vận chuyển vẫn không bị gián đoạn. Nhân viên sẽ lấy bất kỳ hộp nào đựng vừa vật phẩm vì chương trình được thiết kế để đưa sản phẩm ra càng nhanh càng tốt.

Đó là lý do tại sao gói hàng bạn nhận được từ Amazon có thể quá khổ so với mặt hàng của bạn. Họ không quan tâm đến hộp. Họ quan tâm đến việc lấy các mặt hàng ra khỏi hộp. Quá trình tự động hóa tinh vi được sử dụng ở khắp mọi nơi trong trung tâm. Trước khi các hộp chạy dọc theo băng chuyền, nhân viên đóng gói sẽ lấy các vật phẩm trong các thùng lớn màu vàng và đóng gói chúng trong các hộp. Trên đường đi của băng chuyền, nhãn vận chuyển được tự động dán vào hộp. Đây là một quá trình rất thú vị.

Trước khi các mặt hàng được đóng gói, chúng được lưu trữ trên các kệ theo thứ tự hoàn toàn ngẫu nhiên. Các mặt hàng được lưu trữ trên bất kỳ kệ nào còn trống. Điều này có nghĩa là một thùng lưu trữ có thể có năm vật phẩm hoàn toàn khác nhau được lưu trữ cạnh nhau (Kỹ thuật lưu trữ kho này được gọi là lưu trữ hỗn loạn, một thuật ngữ mà tôi ước gì mình đã biết mỗi khi bố mẹ tôi nhắc tôi dọn phòng).

Theo ước tính, trong cùng một không gian, Amazon có thể lưu trữ nhiều hơn 25% hàng hóa lưu kho so với các kho truyền thống.

Khi một khách hàng đặt một đơn hàng, nhân viên lấy hàng với một chiếc máy tính cầm tay và một chiếc xe đẩy có thùng màu vàng sẽ nhận được thông báo. Máy tính giúp nhân viên lấy hàng biết chính xác vị trí để tìm các vật phẩm đó. Khi đã lấy các vật phẩm, nhân viên lấy hàng quét chúng và đặt chúng vào thùng màu vàng. Khi tất cả các vật phẩm có sẵn tại trung tâm hoàn thiện đơn hàng đã được lấy, thùng lưu trữ được đặt trên băng tải và gửi đến trạm đóng gói.

(Một lưu ý nhỏ, các trung tâm hoàn thiện đơn hàng thế hệ mới nhất của Amazon hiện đang sử dụng kết hợp robot trong khâu lấy hàng, thay vì nhân viên lấy hàng đi tới kệ hàng, robot sẽ mang kệ đến cho họ. Việc thử nghiệm này giúp Amazon có thể gia tốc thời gian nhờ công nghệ.)

Điểm dừng chân cuối cùng trong chuyến tham quan của tôi là đầu bên kia của nhà kho, nơi có ít nhất hai mươi điểm bốc dỡ hàng đang bốc dỡ hàng hóa đưa vào kho. Các hàng hóa này bao gồm những sản phẩm được bán trực tiếp bởi Amazon cũng như những sản phẩm của người bán trên Amazon Marketplace và được hoàn thiện bởi Amazon. Mỗi hộp đến đều được quét và kiểm tra. Nếu có bất kỳ vấn đề nào với bao bì hoặc nếu mã vạch không phù hợp với sản phẩm, chiếc hộp sẽ được đặt sang một bên để xử lý thủ công.

Công nghệ đang được Amazon sử dụng để vận chuyển nhanh hơn và hiệu quả hơn là một công nghệ thật sự ấn tượng. Kể từ năm 2012, sau khi mua lại Kiva Systems, Amazon đã sử dụng công nghệ robot, trí tuệ nhân tạo và tự động hóa để tăng khả năng lưu trữ, giúp hệ thống kho của công ty lưu trữ được khối lượng hàng bán nhiều hơn. Amazon hiện có 175 trung tâm hoàn thiện đơn hàng đang hoạt động trên toàn cầu. Trong đó, hai mươi lăm trung tâm đã được Amazon trang bị robot để hỗ trợ cho các nhân viên.

ÁP DỤNG

Gia tốc thời gian nhờ công nghệ

Câu hỏi: Bạn ứng dụng công nghệ để gia tăng tốc độ tăng trưởng kinh doanh của công ty mình như thế nào?

Câu hỏi: Làm cách nào để bạn có thể ứng dụng công nghệ giúp cho một phần hoạt động kinh doanh của công ty mình trở nên lỗi thời (trước khi đối thủ cạnh tranh thực hiện điều đó)?