Đáng trông cậy

Trở thành thành viên ngôi sao của đội

Đừng sợ những người hay tranh cãi, hãy dè chừng những kẻ hay trốn tránh.

- Wolfram Von Eschenbach

Người có thể trông cậy được thì hơn hẳn người có năng lực mà không thể trông cậy.

- John C. Maxwell

Siêu nhân dựa vào ai?

Đến năm 1995, diễn viên Christopher Reeve đã có tất cả. Ông kết hôn với người bạn thân nhất của mình, Dana. Ông có ba đứa con tuyệt vời. Và gia đình ông sở hữu một trang viên đẹp đẽ ở quận Westchester, bang New York.

Ông dường như là người có thể làm bất cứ việc gì mà ông đặt tâm trí vào. Ông là một nghệ sĩ piano thành đạt với nhiều sáng tác cổ điển. Ông yêu thích các hoạt động ngoài trời và là một vận động viên xuất sắc: một thủy thủ tài ba, một phi công, một vận động viên trượt tuyết, một thợ lặn và một tay cưỡi ngựa giỏi.

Và tất nhiên là ông đã gặt hái nhiều thành công trong sự nghiệp diễn xuất của mình. Ngay từ hồi còn niên thiếu, ông đã quyết định theo đuổi sự nghiệp trong ngành giải trí, và năm 16 tuổi, ông đã có tác nhân cho việc đó. Ông theo học trường Đại học Cornell và trường Nghệ thuật Juilliard danh tiếng, học hết các kỹ năng diễn xuất và bắt đầu hoạt động như một diễn viên chuyên nghiệp.

Vào năm 1979, tại buổi lễ trao giải Academy, diễn viên gạo cội John Wayne hướng về diễn viên Cary Grant và về Reeve: “Đây là người hùng mới của chúng ta. Anh ấy đang nối nghiệp chúng ta”. Không chỉ nhờ vào khả năng diễn xuất mà còn nhờ vẻ ngoài điển trai và chiều cao trên 1,9 mét, Reeve nhanh chóng trở thành một ngôi sao. Năm 1995, ở tuổi 42, Reeve đã đóng 17 phim điện ảnh (kể cả phim bom tấn Superman), hàng tá phim truyền hình, và khoảng 150 vở kịch. Ông không những kiếm được nhiều tiền mà còn được giới phê bình nghệ thuật đánh giá rất cao. Nhưng, cũng tại thời điểm đó, một biến cố xảy ra, khiến cuộc đời ông đảo lộn mãi mãi.

Ngày 27 tháng 5 năm 1995, trong một cuộc đua ngựa băng đồng định mệnh, Christopher Reeve bị một tai nạn ngã ngựa thảm khốc. Ông ngã lộn đầu vào hàng rào và rơi xuống đất vì con ngựa của ông, Buck, đã không chịu nhảy qua rào. Reeve bị gãy đốt sống cổ số 1 và số 2, và gần như đã tắt thở. Ông hoàn toàn tê liệt từ cổ trở xuống. Nếu nhân viên y tế không đến kịp trong vòng vài phút, ông có thể đã mất mạng.

Reeve không nhớ gì về cú ngã. Ông chỉ nhớ khoảng thời gian ông ở trong chuồng ngựa trước khi cuộc đua diễn ra. Điều tiếp theo ông nhớ được là khi ông thức dậy vài ngày sau đó ở khu chăm sóc đặc biệt tại trường Đại học Virginia. Trong suốt những ngày khắc nghiệt đó, các bác sĩ đã duy trì mạng sống của ông bằng máy thở, cố định toàn thân và phẫu thuật để gắn lại phần đầu của ông với xương sống cổ đã gãy, theo đúng nghĩa đen. Những tổn thương thể xác mà Reeve đã chịu đựng cũng tựa như một người bị hành hình bằng cách treo cổ. Sau này, Reeve hóm hỉnh: “Tôi như thể là bị treo lên, bị cắt rời ra và nối trở lại”. Ông chỉ có 50% cơ hội để sống sót.

Một chấn thương tủy sống nghiêm trọng sẽ khiến bất kỳ ai khó lòng sống tiếp, cả về thể xác lẫn tinh thần. Đây là dạng tổn thương khiến bạn không còn tự lực được bởi những phá hủy nghiêm trọng. Nhưng chỉ vài giờ sau khi tỉnh dậy, Reeve đã bắt đầu hiểu ra tầm quan trọng thật sự của một đội ngũ.

“Khi được thông báo về tình trạng của mình, tôi đã có cảm giác rằng mình không còn có một cuộc sống như một con người nữa”, ông nhớ lại. “Sau đó Dana vào phòng và quỳ xuống bên giường tôi. Chúng tôi nhìn vào mắt nhau. Tôi nói: ‘Cuộc đời anh đã chẳng còn gì đáng sống nữa. Có lẽ anh nên chết đi thì hơn’. Cô ấy khóc và nói với tôi: ‘Nhưng anh vẫn là chính anh, và em yêu anh’. Chính câu nói ấy đã cứu cuộc đời tôi”.

Trước khi gặp tai nạn, Christopher và Dana Reeve đã có một cuộc hôn nhân hạnh phúc. Nhưng từ đó về sau, họ đã phát triển một mối quan hệ đồng hành thậm chí còn mạnh mẽ hơn. Chris, Dana, và con trai của họ, Will, đã hợp thành một đội và là những thành viên nòng cốt, song họ cũng đã có những thành viên tuyệt vời, bao gồm một đội chuyên gia y tế. Một vài người hỗ trợ Chris thực hiện các chương trình vật lý trị liệu, tập thể dục, tập thở hết sức nghiêm ngặt. Một số khác hỗ trợ về ăn uống, áo quần, tắm rửa cũng như các nhu cầu cá nhân khác. Có người thì làm mỗi nhiệm vụ trở người cho ông mỗi giờ hàng đêm khi ông ngủ. Và ông được chứng kiến vô số chuyên gia ở những lĩnh vực căn bản.

Đầu tiên, những người quanh ông chỉ đơn giản cố giữ cho ông sống. Sau đó, họ cật lực làm việc để giữ cho ông thấy mình đáng sống. “Khi bạn hỏi bản thân mình, thay vì hỏi: ‘Tôi có một cuộc đời như thế nào’, thì hãy hỏi: ‘Tôi có thể tạo dựng một cuộc đời ra sao?’. Và thật ngạc nhiên, câu trả lời sẽ là: ‘Nhiều hơn ta có thể nghĩ’.”.

Reeve hy vọng một ngày nào đó ông có thể cử động và đi lại bình thường. Trong khi chờ đợi, ông hiểu rằng ông cần những con người đáng trông cậy trong đội ngũ của mình. “Nếu tất cả mọi người bên cạnh giúp tôi bỗng tức giận với tôi, hoặc bỗng rơi vào tâm trạng tồi tệ, hoặc vì bất cứ lý do nào khác mà muốn rời bỏ tôi, tôi chẳng thể làm gì với việc đó cả”, ông thú nhận. “Hoàn toàn không thể làm gì… Mọi thứ đều đến từ thiện ý. Chẳng có ai trong số họ bị buộc phải làm những điều này. Tôi hoàn toàn trông cậy vào họ”. Đó là cách mà mỗi thành viên trong đội cần hướng tới, dù ta có thể nhìn thấy điều đó rõ ràng như Reeve hay không. Mỗi một thành viên đều phải trở thành người mà thành viên khác có thể trông cậy vào.

Đi vào chi tiết

Năng lực đáng trông cậy có thể không phải là vấn đề luôn mang tính sống còn, như trường hợp của Christopher Reeve, nhưng nó thật sự là điều quan trọng đối với sự thành công của bất kỳ đội ngũ nào. Bạn sẽ nhận ra ngay khi trong đội có những đồng đội mà bạn chẳng thể trông cậy vào. Mọi người trong đội cũng sẽ nhận ra. Tương tự như vậy, bạn sẽ biết được ai là người mà bạn có thể trông cậy.

Cho phép tôi dẫn ra đây một số điều được xem là đặc điểm cơ bản của người có thể trông cậy.

1. Có động cơ trong sáng

Aristotle tin rằng: “Chúng ta có thể hoàn thành mọi chuyện với một con mắt luôn cảnh giới”. Hiển nhiên ông cho rằng chúng ta không thể tin tưởng vào động cơ của bất kỳ ai. Tôi không đồng ý như vậy. Thường thì tôi chẳng vội kết luận về ai cả. Tôi luôn cố gắng giữ động cơ của mình đúng đắn, và tôi khuyến khích đồng đội của mình cũng làm như vậy. Tuy nhiên, nếu có ai đó trong đội đặt bản thân anh ta và việc của anh ta lên trên điều tốt nhất cho đội, anh ta đã tự chứng minh rằng mình là người không thể trông cậy. Khi điều đó xảy ra, đó là vấn đề xuất phát từ động cơ của người này.

2. Có tinh thần trách nhiệm

Một đặc trưng khác của người có thể trông cậy được là ý thức trách nhiệm mạnh mẽ. Michael Korda, tác giả có sách bán chạy nhất theo bình chọn của tờ New York Times và từng là biên tập viên, nhấn mạnh: “Suy cho cùng, một đặc điểm mà tất cả những người thành công đều có chính là năng lực tự chịu trách nhiệm”. Trong khi động cơ của một người cho thấy tại sao họ là người có thể trông cậy được, thì tinh thần trách nhiệm lại chỉ ra rằng họ muốn được người khác trông cậy vào. Nhà thơ Edward Everett Hale * đã viết về sự mong muốn này:

* Edward Everett Hale (1822 – 1909) là nhà văn, sử gia người Mỹ.

Tôi chỉ là một

Nhưng tôi vẫn là một người

Tôi không thể làm mọi thứ trên đời

Nhưng tôi vẫn có thể làm được điều gì đó

Và bởi chẳng làm được tất cả

Tôi sẽ không chối từ việc tôi có thể làm.

Những thành viên có thể trông cậy được sẽ luôn mong muốn được làm những điều mà họ có khả năng làm.

3. Suy nghĩ thấu đáo

Gene Marine, biên tập viên của tờ Bellefontaine Examiner, một lần nọ đã cử một phóng viên thể thao mới vào nghề đi viết bài về một trận thi đấu thể thao quan trọng, nhưng chàng phóng viên trẻ tuổi trở về mà không viết được bài nào. Marine hỏi tại sao, và anh ta trả lời rất đơn giản:

- Không có trận đấu nào ở đó.

- Không có trận đấu nào? Đã xảy ra chuyện gì? – Marine hỏi.

- Sân vận động bị sập. – Chàng phóng viên trả lời.

- Vậy thì bài viết về việc sân vận động bị sập đâu? – Marine tiếp tục hỏi.

- Đó không phải là nhiệm vụ của tôi, thưa ông. – Anh chàng đáp.

Và như vậy cơ hội cho một cái tin sốt dẻo về sân vận động bị sập đã vuột mất, chỉ bởi vì chàng trai trẻ này thiếu năng lực suy nghĩ thấu đáo.

Người có thể trông cậy sẽ làm được nhiều hơn trách nhiệm của mình. Khát khao đó có thể kết đôi cùng khả năng nhận định tốt để trở thành giá trị thực sự cho toàn đội.

4. Nhất quán

Đặc điểm cuối cùng của một người có thể trông cậy là tính nhất quán. Nếu bạn không thể trông cậy vào đồng đội của mình vào mọi lúc, thì bạn thật sự chẳng khi nào trông cậy vào họ được cả. Tính nhất quán còn có ý nghĩa hơn cả tài năng. Tính cách này giúp người ta theo đuổi việc đang làm – bất kể mỏi mệt, lo âu hay quá tải như thế nào. Như cựu Thủ tướng Anh Winston Churchill đã từng nói: “Chúng ta làm hết sức mình thôi vẫn là chưa đủ, đôi khi ta phải làm tốt những gì đòi hỏi phải làm”.

Suy ngẫm

Đồng đội của bạn có thể trông cậy vào bạn không?

Họ có thể tin tưởng động cơ của bạn là trong sáng không?

Bạn có đưa ra những quyết định sáng suốt để người khác có thể tin tưởng nghe theo không?

Và bạn có thể hiện được sự nhất quán, thậm chí khi bạn không còn thích nữa không?

Bạn có phải là người được kỳ vọng để giành chiến thắng, hay đồng đội của bạn sẽ phải làm thay bạn trong những thời điểm khó khăn?

Ghi nhớ

Để trở thành người có thể trông cậy, bạn hãy…

- Kiểm tra lại động cơ của mình. Nếu trước đây bạn chưa từng viết ra giấy các mục tiêu cam kết phải thực hiện, hãy ngừng đọc tại đây và thực hiện nó đã. Giờ thì bạn hãy nhìn vào các mục tiêu đó. Có bao nhiêu mục tiêu mang lại lợi ích cho đội ngũ mà bạn là một thành viên trong đó – gia đình, công ty, tổ chức thiện nguyện, hay đội bóng bạn đang chơi? Bao nhiêu mục tiêu chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân bạn? Hãy dành thời gian để sắp xếp các ưu tiên cá nhân của bạn với những việc bạn nên làm cho đội của mình.

- Tìm hiểu xem lời bạn nói có giá trị không. Thử gặp năm thành viên trong đội và hỏi cùng câu hỏi sau: “Khi tôi nói tôi có ý định làm điều gì đó, lời nói của tôi đáng tin cậy đến mức nào? Vui lòng đánh giá với thang điểm từ 1 đến 10”. Nếu có thể, nên có một người là cấp trên và một người là cấp dưới của bạn trong cuộc khảo sát nho nhỏ này. Nếu các câu trả lời không như bạn mong đợi, đừng cố tự bào chữa. Hãy chỉ đơn giản đề nghị họ cho bạn một vài ví dụ cụ thể. Nếu các câu trả lời là thấp hơn mức 9 hoặc 10 điểm, hãy viết ra những cam kết (từ hôm nay trở đi) và theo dõi quá trình bạn thực hiện những cam kết ấy trong một tháng.

- Tìm người giúp bạn giữ vững tinh thần trách nhiệm. Bạn có nhiều khả năng phát triển năng lực đáng trông cậy nếu có người trợ giúp. Hãy tìm ai đó giúp bạn giữ vững các cam kết của mình.

Mỗi ngày một câu chuyện

Vào khoảng giữa những năm 1800 khi nước Mỹ đang trong một cuộc đại suy thoái, chính quyền của nhiều bang bắt đầu sợ hãi và tìm kiếm các giải pháp giải quyết khó khăn tài chính của mình. Ví dụ, bang Pennsylvania đã từ chối trả các khoản nợ quốc gia để duy trì khả năng thanh toán của bang, bất chấp nhiều ý kiến cho rằng bang này vẫn có tình trạng tài chính tương đối mạnh.

Khi các nhà lập pháp của bang Ohio dự định làm theo cách của bang Pennsylvania, Thượng nghị sĩ Stephen Douglas, người đã thất bại trong cuộc đua vào chiếc ghế tổng thống, đã cố gắng ngăn chặn điều này. Không may là vào lúc đó ông lâm trọng bệnh và bị buộc nằm yên trên giường. Nhưng Douglas vẫn quyết tâm. Ông yêu cầu được khiêng tới trụ sở cơ quan lập pháp bang trên một cái cáng, nằm đó và lớn tiếng phản đối. Nhờ vào những nỗ lực của ông, sau cùng những nhà lập pháp bang đã quyết định không chối bỏ nghĩa vụ bang mà sẽ đối mặt với chúng. Sau khi suy thoái kinh tế qua đi, nước Mỹ phồn vinh trở lại. Và người ta suy luận rằng một trong những lý do chính là bởi vì chính phủ Mỹ đã trông cậy được vào chính quyền các bang giúp phục hồi sự thịnh vượng nền kinh tế quốc gia.

Đừng bao giờ đánh giá thấp những lợi ích lâu dài mà người có thể trông cậy được mang lại cho mình.