Vợ Vừu đã có những ngày mệt nhoài nơi bệnh xá. Tôi lăng xăng lo cho bạn và vợ bạn. Gáo mang tiền đến trao cho đứa con cả. Vợ Vừu thảng thốt cảm động: Em không biết nói sao để cảm ơn các bác, quý hoá quá! Chị ta nói. Tôi xua đi. Đừng nói thế, chúng tôi và anh Vừu là chỗ thân tình. Vâng! Chị thưa, mặt cúi xuống. Đứa con cả bóc cho mẹ quả cam. Tôi giục chị ăn cho khoẻ. Chị vâng, có vẻ không muốn ăn.
Con hai về được hai buổi sốt ruột đòi cậu Thuân đưa lên với mẹ. Nó sà vào mẹ khóc. Nói hai đứa ở nhà khóc như ri, bà ngoại dỗ mài không nín, chúng đòi mẹ về. Mặt mẹ đắng đót về thông tin hai đứa con mình ở quê, trong một chút vô thức, chị gọi tên chồng. Giá anh về lúc này... Em mong anh quá!
- Cháu nên ở nhà trông các em. - Tôi nói
- Nhưng cháu thương mẹ!Con bé ngây thơ, giọng dứt khoát bằng tình thương của đứa con gái mới lớn với mẹ. Tình mẫu tử hiện rõ nhất lúc lâm bệnh. Chị xoa đầu con an ủi. Mẹ không sao đâu, yên tâm. Mấy ngày nữa là về được.
- Vâng!
Tiếng vâng của con bé có cả nỗi nấc nghẹn. Tôi dám chắc nó đang nuốt nước mắt. Ngày vợ tôi ốm nằm viện không ăn không uống, thằng cu nhà tôi mới bốn tuổi ri rỉ khóc vì sự roã rượi gầy còm của mẹ. Lúc đó hai mẹ con ôm nhau khóc, tôi không thể quát hai mẹ con mày im đi, khóc được nước gì! Đành bỏ ra ngoài hành lang để sáu mươi giây sau hai bác sĩ trực trở vào. Tiếng khóc hạ sốt. May lần đó chữa được. Một sự tốn kém xót xa. Tôi mong vợ Vừu cũng sẽ bình yên trở về với các con.
- Hai đứa vào nhà bác mà tắm rửa, nghỉ ngơi một lúc.
- Không, cháu ở đây với mẹ cơ. Con hai nói.
Người mẹ đẩy con ra.
- Đúng, hai con đến nhà bác rửa ráy nghỉ ngơi đi. Chỗ này không yên tĩnh. Mẹ không sao đâu, đi!
Tôi gật đầu tác động. Hai đứa nghe ra. Tôi chở cả trên một chiếc xe máy cũ. Tiếng nổ phành phành.
Khi đã ổn, tôi đưa hai đứa trở lại với mẹ chúng. Cả hai đứa đều xinh và đáng yêu. Tôi có cảm giác chúng đã coi tôi như bố chúng.
- Đỡ mệt chưa hai con? - Người mẹ hỏi. Hai đứa gật, còn tôi đứng bên cạnh cười.
- Chị có hai đứa xinh quá. Hai đứa bé ở nhà cũng vậy.
- Vâng! Các cháu không biết cãi lại mẹ.
Thuân trở vào. Người mẹ giục con hai về cùng cậu. Thuân là cậu em nhiệt tình thương chị thương các cháu. Việc gì cũng đến tay. Con bé lưỡng lự nhìn mẹ.
- Yên tâm đi con - người mẹ nói - con cứ về học bình thường.
Nó lần dần bước. Con hai leo lên xe cậu. Ngoái lại nhìn chào tôi, lúc tôi tiễn hai cậu cháu xuống chỗ gửi xe.
Trời lao xao gió và những chiếc lá muộn đậu trên những chiếc giỏ xe mùa trước bỏ quên, nay kết thúc một hành trình.
Con cả giấu mẹ sang với bố. Tôi đưa nó đi. Con bé nói chuyện của chúng cháu hoãn lại rồi. Là chuyện cưới. Nhà anh ấy giục, bác ạ. Cháu chưa biết phải nói với hai bác bên ấy thế nào. Sao mọi chuyện lại đổ lên nhà cháu thế không biết!
- Cha mẹ cháu đều nằm viện, cháu phải thiệt thòi rồi. Cứ tạm gác lại đã, qua chuyện này rồi tính. Lúc này, cháu là chị cả trong nhà, đừng rối.
- Vâng.
Nó vâng gần như khóc. Tôi thấy đắng đót nơi cửa miệng. Vừu đang trầm ngâm suy nghĩ. Dáng ngồi cong cong, tội nghiệp.
- Mẹ thế nào rồi con?
- Mẹ đỡ, còn bố? Con thương bố quá!
- Sao không ở bên đó? Bố không sao đâu.
- Con sang xem bố thế nào, một lát thôi. Giọng con bé tha thiết.
- Mẹ có biết không?
Câu nói đó đủ để tôi hiểu tâm tư Vừu lúc này. Con bé giặt khăn lau mặt cho bố. Khuôn mặt có nhiều dấu tích của sự mất ngủ, và những lo lắng trước tuổi. Con gái quê, nhiều đứa lo lắng trước tuổi như thế, trước khi làm vợ và làm mẹ.
- Ông nên viết về hoàn cảnh của tôi thì hơn đó. Vừu nói. Tôi gấp tờ báo lại và đứng lên. Bầu trời đỏ một màu lạ lùng. Vừu thấy khó hiểu cho cử chỉ vò đầu của tôi. Hắn vung tay lên, cố thoái khỏi giới hạn của nó, cố vượt qua cái nặng nề đeo đẳng của tảng bột, nhưng hắn không thắng được. Hoàn cảnh của hắn lẽ nào tôi không đang suy nghĩ. Nhưng hắn cũng nên hiểu cuộc đời thật và nhân vật trong truyện khác nhau thế nào.
Đứa con dừng ánh nhìn thân thương lên cánh tay người bố. Lúc này không cầm được nước mắt. Nó bật khóc, quên mất lời dặn của tôi lúc ngồi xe đi đường. Tôi dễ mềm lòng trước nước mắt, nhất là nước mắt của một đứa con gái quê chưa chồng thương cha. Ngày xưa tôi cũng từng khóc ngon lành trước nước mắt tang thương của một con điếm. Sau đó không lâu tôi biết đó là nước mắt giả. Con bé kiếm được của tôi ba trăm ngàn khi nó đủ gây cảm động để lột sạch ví mình. Nhưng làm sao có thể khóc trong lúc này. Có khóc thì phải khóc cho con đường văn chương của hai tôi lầy lội ì ạch khó bước, khóc cho sự trì trệ của thế hệ mình, hay sẽ khóc vui sướng một giải thưởng xứng đáng, tác phẩm đó vượt lên hẳn những thứ nhì nhằng đang được tâng bốc. Những thứ đó con bé này không hiểu. Giờ nó chỉ quan tâm đến sự sống chết an nguy của cha mẹ, hoàn cảnh của gia đình mình. Con thuyền đang lênh đênh gặp bão. Làm sao vượt qua bão táp là mối quan tâm lớn nhất.
Có lúc Vừu đã nói về đứa con gái lớn của mình bằng lời ca ngợi thực lòng đến lòng tự hào của người cha. Con bé suy nghĩ nhiều sâu xa trước tuổi và thận trọng trong việc làm. Bao giờ cũng nghĩ cho người khác trước khi nghĩ đến mình.
Con bé đi rồi, Vừu lại nói về nó, khẳng định sự quan trọng của nó trong gia đình.
- Tôi thương con bé quá. Nó định cưới đợt này. Giờ phải chạy vạy vì mẹ và bố... Vừu nói.
- Biết làm sao được. Sau này ông ưu tiên nó là được. Những đứa con gái như thế đáng được ưu tiên.
- Sẽ phải như thế thật. Nhưng... tôi là nhà văn chẳng tiếng tăm, sẽ ưu tiên con bằng cái gì? Tôi sẽ lấy tấm thân còm nhom này hay dăm ba cuốn sách in được với giá vài triệu tiền nhuận bút, cày cục cả năm trời mới xong. Có lẽ nó chả cần cái thân tôi, lại gánh nặng, toi cơm thôi. Tôi biết mình là người cha vô tích sự, đến cái lỗ mồm cũng để khô khốc. Tôi không chăm lo được cho gia đình. Tôi thấy mình vô trách nhiệm và vô nghĩa. Còn mặt mũi làm bạn với ông không?
Tôi nói:
- Bình tĩnh. Nóng ruột không giải quyết được việc gì. Chỉ vài ngày nữa ông ra viện được. Còn băng bó chắc cũng nhanh thôi.
Vừu gật đầu xa xót. Rồi, chợt nhớ ra điều gì. Hắn nói đến sự nghiêm trọng của mình. Bác sĩ nói thế. Những vết thương khó lành. Thậm chí vài tháng mới bình thường trở lại. Dẫu đã tháo được băng cũng phải kiêng đi lại. Đến nghỉ việc mất.
Tôi và Gáo vào cùng nói chuyện. Chiều qua bác sĩ nói riêng với Thuân và Gáo trong đó. Bệnh của vợ Vừu khó lòng chữa dứt điểm, một khi vẫn nỗi vất vả đó đè lên, nhiều khi đẻ thêm bệnh. Cũng rất khó nói những biến tướng của bệnh. Khi cơ thể yếu, bệnh tật phát sinh khó chống đỡ đề phòng. Nhất là cột sống là cái đeo giữ mọi gánh nặng đời sống. Vừu nói và thở dài. Gáo đưa cho hắn một bắp ngô. Hắn không ăn ngay mà đặt vào tờ báo. Có vẻ hắn không còn hứng thú ăn. Gáo vừa cho in tập phóng sự xã hội, kiếm chác chút đỉnh, nhã ý giúp đỡ bạn bè. Hắn nói để Vừu yên tâm. Còn tôi, nhiều không có lúc bạn bè lâm nguy, lẽ nào để bạn một mình?
Quê tôi, và cả nhiều vùng quê khác, chất độc hại từ thuốc trừ sâu ngấm vào cơ thể, người ta chết nhiều nhất là bệnh ung thư. Toàn chết trẻ. Biết thuốc sâu độc hại nhưng không thể làm khác. Dân nhà nông đã đồng ruộng thì phải dùng thuốc sâu phun. Nghĩ mà chua chát quá.
- Tôi muốn vợ tôi được điều trị, các ông ạ. Mai con lớn vào đây. Tôi sẽ bàn bạc thêm với nó. Nhưng cũng rất khó. Có thể tôi phải mất hàng tháng mới tháo được băng ra. Tôi không thể cứ dối là đi công tác mãi.
Tôi vỗ vào vai bạn.
- Ông cứ yên tâm đi, ta cứ tính dần. Ông giờ không đáng lo nữa. Không chết được. Còn vợ ông, thiếu máu não là bệnh khá nguy hiểm. Ta cứ nói với bác sĩ, không nên tiếc tiền.
Vừu phụ hoạ:
- Đúng thế.